Son 30 yılda biyolojiye olan felsefi ilginin artması, biyolojik bilimlerin aynı dönemde artan önemini yansıtmaktadır. Günümüzde birçok farklı biyoloji konusunda geniş bir literatür vardır ve bu literatürdeki çalışmaların bütününü tek bir kalemde özetlemek imkânsızdır. Bu yüzden bu yazı biyoloji felsefesinin ne olduğunu açıklamayı amaçlamaktadır. Biyoloji neden felsefe için önemlidir ya da tam tersi, felsefe neden biyoloji için önemlidir?

Biyoloji felsefesinin genel başlığı altında üç farklı felsefi sorgulama vardır. İlk olarak bilim felsefesindeki genel tezler biyoloji bağlamında ele alınır. İkinci olarak biyolojinin kendisindeki kavramsal bulmacalar felsefi analize tabi tutulur. Son olarak geleneksel felsefi sorular tartışılırken biyolojiye başvurulur. İlk iki felsefi çalışma sıklıkla gerçek biyolojinin ayrıntılı bilgi bağlamında yürütülür. Üçüncüde bu daha azdır.

Evrim Ağacı’nda aşı karşıtlığı ve nedenleri üzerine hatırı sayılır sayıda yazı yayınlandı. Bu yazıların odak noktası, aşı karşıtlığını körükleyen komplo teorileri ve aşı karşıtı kampanyalar idi. COVID-19 ile birlikte aşıya duyulan güvensizliğin daha da büyüdüğü yapılan çeşitli çalışmalarla gözlenmekte. Kuşkusuz bunda, virüsün kökenine dair öne sürülen komplo teorilerinin de etkisi var.

Ancak koronavirüs aşısına yönelik güvensizlikte, politika yapıcılarının ve sağlık otoritelerinin salgın süresince ortaya koydukları politika ve uygulamalarının başarısız, yaptıkları açıklamaların tutarsız olmasının da payı olduğunu anlamamız gerekiyor. Bu güvensizliğin, belki de komplo teorileri ya da aşı karşıtı kampanyalardan çok başarısız salgın yönetimi tarafından körüklendiği söylenebilir.

Sigmund Freud, 1938'de, son âna kadar Viyana'dan çıkmadı. Alman Ordusu şehre girdikten ancak üç ay sonra, 4 Haziran’da Doğu Ekspresi ile ülkeden ayrıldı. Viyanalı Yahudilere karşı yapılan zulmün hemen başlamasına (Almanlar vardığında CBS Radyo için Viyana’da çalışan Edward R. Murrow, Yahudi evlerinin tarumar edilerek aranmasına şahit olmuştu) ve arkadaşlarının kaçması için neredeyse yalvarmasına rağmen, Freud buna ayak diremişti. Kızı Anna tutuklanıp Gestapo tarafından sorgulandıktan sonra, fikrini değiştirdi. Ailesinin bir kısmını ülkeden dışarı çıkarabilmişti; ancak dört kız kardeşi çıkamadı. Bunlardan birisi Theresienstadt'da açlıktan, diğerleri de muhtemelen Auschwitz ve Treblinka'da gazlanarak katledildi.

Freud, Londra'ya iltica etti. Arkadaşları onu, şu anda Freud Müzesi olan, Hampstead'deki büyük bir eve yerleştirdi. 28 Şubat 1939'da Virginia ve Leonard Woolf, çaya geldiler. Hogarth Yayıncılık'ın kurucuları ve sahibi olan Woolf ailesi, 1924’den itibaren Freud'un Britanyalı yayıncıları olmuştu. Hogarth daha sonra, "Standart Baskı" (İng: "Standard Edition") olarak da bilinen, Freud’un çalışmalarının 24 ciltlik çevirisini, Anna Freud ve James Strachey editörlüğünde yayınlayacaktı.

Birçok mistik inancın aksine akupunkturun pratik doğası, taklit araştırmaları sayesinde yanlış bir uygulama olduğunun kolaylıkla ispatlanabilir olmasına izin verir. Bir taklit araştırmasında, gerçek "akupunkturcuların" yaptıklarını iddia ettikleri saf akupunktur ile akupunkturcuymuş gibi davranan araştırmacılar rastgele bir şekilde hastalarla eşleşirler ve vücutlarına akupunktur iğnelerini batırır gibi davranırlar. Akupunktur üzerine yapılan çalışmaların sayısı, diğer herhangi bir "alternatif tıp" alanında olduğundan kat kat fazladır ve bu araştırmaların binlercesinden elde edilen veriler, akupunkturun en kötü ihtimalle hiçbir işe yaramayan, en iyi ihtimalle ise plasebodan (sahte ilaçtan) daha fazla etkisi olmayan bir uygulama olduğunu net bir şekilde gösteriyor. Şaşırtıcı bir şekilde, akupunkturun sağlığa olan faydaları o kadar azdır ki, yapılan birçok araştırmada hiç tedavi edilmeyen hastalara nazaran bile etkisi, tespit edilemeyecek kadar azdır!

2013 yılında David Colquhoun, Anesthesia & Analgesia isimli dergide akupunktura karşı baş döndürücü ve yerle bir edici bir literatür taraması makalesi yayınlamıştır. Makalesinde şöyle diyor:

Sosyal paylaşım sitesi Facebook'ta çalışan bilim insanları, 600.000'den fazla kullanıcının gördüğü içeriği manipüle ederek elde ettikleri sonuçları Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımladılar.

Araştırma, insanların Facebook'un haber kaynağında gördüklerinin duygusal durumlarını etkileyip etkilemediğini görmeyi hedefledi. Başlığı "Sosyal Ağlar Aracılığıyla Dev Ölçekte Duygusal Bulaşımın Deneysel Kanıtı" olan makale için Facebook'un veri uzmanları, bireylerin ana sayfalarında nelerin gösterileceğini belirleyen algoritmaları değiştirdiler. 

Tüm yaşantımız aslında iki terim arasında gidip geliyor. İsteklerimiz ve ihtiyaçlarımız, doğumdan ölüme kadar geçen bu zorlu yolculuğumuzda sürekli tatmin edilmeyi bekleyen olgular olarak duruyor. Varoluşumuz bu iki kavram arasında yer alıyor. Temel olarak insani ihtiyaçlar dediğimiz beslenme, barınma, uyku, su gibi karşılanması gereken fizyolojik ihtiyaçlarımız var. Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi piramidinden de bildiğimiz gibi alt tabanda buna benzer ihtiyaçlarımız var. Bu noktada isteklerden değil, ihtiyaçlardan söz ediyoruz. Hatta piramidin sonraki basamağı olan bireysel yaşam güvenliğimiz, finansal güvenliğimiz, sağlık güvencemiz gibi ihtiyaçlar da alt basamağa benzer şekilde fiziksel olarak hayatta kalmamız için karşılanması gerekiyor. Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi'nin diğer basamakları ve daha ayrıntılı bilgiler için önceki yazımızı buradan inceleyebilirsiniz.

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi doğrultusunda çoğu insanın hayatı boyunca bu basamaklarda ilerleyişi söz konusu diyebiliriz. Öte yandan, istekler dediğimizde genel çerçevede ihtiyaçlara göre daha belirsiz olgulardan söz etmiş oluruz. Fiziksel ihtiyaçlar, güvenlik ihtiyaçları, sosyal ihtiyaçlar veya saygınlık ihtiyacımız gibi ihtiyaçların etrafında gelişen istekler kümesi çok daha geniştir diyebiliriz. İnsanlar, mutluluk arayışında ve yaşam serüveninde, isteklerini de temel ihtiyaçları gibi karşılanması gereken zorunlu bir noktaya koymaktadır. Ancak ihtiyaçlar kümesi, istekler kümesinden uzaklaşıp uyumsuzlaşmaya başladıkça insani tatmin noktasında eksikler ya da tatminsizlikler gerçekleşmeye başlamaktadır. İhtiyaçlarımızdaki sınırlar aslında keskin olmasına rağmen, isteklerin uyumsuzluğu ve artışıyla ihtiyaçlardaki bu kesin çizgiler belirsizleşmeye başlıyor, hatta isteklerimiz ihtiyaçlarımız seviyesine ulaşıyor.

Sindirim, gıdaların mekanik ve enzimatik olarak parçalanarak, kan dolaşımınca emilebilecek maddelere dönüştürülmesi sürecidir. Gıda, emilmeden önce sindirilmesi gereken üç makro besin içerir: yağlar, karbonhidratlar ve proteinler. Sindirim süreci boyunca, bu makro besinler bağırsak epitelini geçebilecek ve vücutta kullanılmak üzere kan dolaşımına girebilecek moleküllere ayrılır.

Tüm canlı organizmalar hayatta kalmak için besin maddelerine ihtiyaç duyar. Bitkiler besin maddelerini köklerinden ve hücresel işlev için gerekli enerji moleküllerini fotosentez süreciyle elde edebilirken, hayvanlar besin maddelerini diğer organizmaları tüketerek elde ederler. Hücresel düzeyde, hayvan fonksiyonu için gerekli biyolojik moleküller amino asitler, lipid molekülleri, nükleotidler ve basit şekerlerdir. Ancak tüketilen gıdalar protein, yağ ve kompleks karbonhidratlardan oluşur. Hayvanların, bu makromolekülleri hücresel işlevlerini sürdürmek için gerekli olan basit moleküllere dönüştürmesi gerekir. İşte bu nedenle sindirim sisteminin işlevi, yediğiniz gıdaları parçalamak, besinlerini serbest bırakmak ve bu besinleri vücuda emmektir. İnce bağırsak, sindirimin çoğunun gerçekleştiği ve salınan besinlerin çoğunun kana veya lenflere emildiği sistemin ana aktörü olmasına rağmen, sindirim sistemi organlarının her biri bu sürece hayati bir katkıda bulunur.