DNA, ya da uzun adıyla deoksiribonükleik asit, Dünya üzerinde var olan bütün canlılarda bulunan ve hepsinde kalıtsallığı sağlayan moleküldür. Yani canlılar, DNA isimli bu kimyasal maddeyi kullanarak, kendi biyolojik özelliklerinin bir kısmını veya tamamını yavrularına aktarırlar. Ancak biyolojik organizmalara genetik yapısını kazandıran bu molekül, tek bir yapıda bulunmaz. Genetik ile ilgilenen birisi gen, kromatit ve kromozom gibi birçok diğer terimle de karşılaşmış; hatta bunların sayılarıyla ilgili kafa karışıklığı yaşamıştır. Bu yazımızda, DNA ve genlerle ilişkili tüm kavramları açıklayacağız.

Her kimyasal maddenin kendine özgü bir fiziksel yapısı vardır. Deoksiribonükleik Asit (DNA) isimli kimyasal yapının fiziksel şekline ise "ikili sarmal" adını vermekteyiz; çünkü birbiri etrafına örülmüş gibi gözüken iki şerit ve bu şeriti birbirine bağlayan moleküler köprülerden oluşmaktadır. Bu yapıyı oluşturan alt birimler, nükleobazlardır (kimi zaman sadece baz da denebilir; ancak "baz" sözcüğünün kimyada anlamı oldukça geniş olduğu için bu kısa kullanım kafa karıştırıcı olabilir).

Evrim Ağacı olarak bize üniversite öğrencileri ve adaylarından en sık gelen sorulardan birisi, üniversite bittikten sonra yurtdışına eğitim amaçlı nasıl gidilebileceği, bu çalışmalar için paranın nereden bulunacağı, nasıl burs alınabileceği, not ortalamasının ne olması gerektiği, TOEFL ve GRE gibi sınavlara ne zaman girilmesi gerektiği, ne zaman ve nasıl çalışılması gerektiği, vb. sorular. Bu kılavuzda, bu konularla ilgili en temel bilgileri, çok basit ve kısa notlar halinde sizlere sunacağız. Umuyoruz birçok soru işaretinin temizlenmesine yardımcı olacaktır.

Hazırsanız, başlayalım:

“Sosyobiyoloji” kavramı ilk olarak E.O. Wilson’un “Sosyobiyoloji: Yeni Sentez” (1975) adlı kitabında “tüm sosyal davranışların biyolojik temeline ilişkin sistematik bir çalışma” şeklinde ortaya koyulmuştur. (Wilson, 1975, 4). Wilson burada “davranışların biyolojik temeli” derken, bireylerin sergiledikleri davranışlara sebebiyet veren nöral ve psikolojik mekanizmalar yerine, hayvan popülasyonlarındaki davranışların evrimini yönlendiren sosyal ve ekolojik sebeplere gönderme yapıyor gibi görünmektedir, fakat Wilson çok net bir şekilde sosyobiyoloji ve sinirbilim arasında önemli bir kuramsal etkileşim olduğunu düşünmektedir(Wilson 1975, 5). Wilson evrim terimini kullanırken de, her ne kadar seçilimin hayvan toplulukları üzerindeki etkilerinin popülasyon seviyesinde uyumsuz sonuçlar doğurabileceği görüşünü kabul ediyor olsa da (örnek olarak bkz. Wilson, 1975, Bölüm 4), genellikle doğal seçilim yoluyla evrime göndermede bulunmaktadır.

Dolayısıyla, “sosyobiyolojinin” olası anlamlarından biri, Wilson’un kitabının insan olmayan hayvanlardan bahseden bölümünde bahsetmiş olduğu şekliyle, hayvanların davranışlarının doğasını ve sebeplerini anlamaya yönelik metodolojik olarak adaptasyoncu bir yaklaşımdır. Fakat, sosyobiyoloji terimi, özellikle de Wilson’un kitabının büyük bölümünde açıklamış olduğu şekliyle, aslında bir tür yeni terimdir ve Wilson bu terimi kendi çalışmaları için bu terimi kullanmayan bilim insanlarının çalışmalarına göndermede bulunmak için kullanır. Fakat sosyobiyoloji terimi hiçbir zaman bu bilim insanları tarafından da genel anlamda kabul gören bir terim olmamıştır. Gerçekte ise durum şudur: Çok az sayıdaki bilim insanı kendi çalışmalarını tanımlamak için sosyobiyoloji terimini kullanmaktayken (örneğin, Hrdy, 1999), sosyobiyoloji üzerine ihtilafların ortaya çıktığı dönem ve sonrasında bu tür yaklaşımları kullanan bilim insanları, en çok kullanılanı “davranışsal ekoloji” olmak üzere alternatif diğer terimleri kullanmaya yönelmişlerdir (Krebs ve Davies, 1978).

Öğrenme ile beyin kıvrımlarının sayısı arasında hiçbir ilişki bulunmamaktadır. Anatomik bir anomali olmadığı müddetçe ve tür içi çeşitliliğin sınırları dahilinde olan farklılıklar haricinde, bütün insanların beyin kıvrımı sayısı aynıdır.

Beynin kıvrımlı yapısı ile zeka arasında bir ilişki bulunduğu için, zeka ile ilişkilendirilen bilgi düzeyi arttıkça (yeni şeyler öğrenildikçe), kıvrımların da artacağına yönelik bir inanış gelişmiştir. Halbuki öğrendiğimiz şeyler, beynin makro düzeyde fiziksel yapısına etki edemez.

Sindirim, gıdaların mekanik ve enzimatik olarak parçalanarak, kan dolaşımınca emilebilecek maddelere dönüştürülmesi sürecidir. Gıda, emilmeden önce sindirilmesi gereken üç makro besin içerir: yağlar, karbonhidratlar ve proteinler. Sindirim süreci boyunca, bu makro besinler bağırsak epitelini geçebilecek ve vücutta kullanılmak üzere kan dolaşımına girebilecek moleküllere ayrılır.

Tüm canlı organizmalar hayatta kalmak için besin maddelerine ihtiyaç duyar. Bitkiler besin maddelerini köklerinden ve hücresel işlev için gerekli enerji moleküllerini fotosentez süreciyle elde edebilirken, hayvanlar besin maddelerini diğer organizmaları tüketerek elde ederler. Hücresel düzeyde, hayvan fonksiyonu için gerekli biyolojik moleküller amino asitler, lipid molekülleri, nükleotidler ve basit şekerlerdir. Ancak tüketilen gıdalar protein, yağ ve kompleks karbonhidratlardan oluşur. Hayvanların, bu makromolekülleri hücresel işlevlerini sürdürmek için gerekli olan basit moleküllere dönüştürmesi gerekir. İşte bu nedenle sindirim sisteminin işlevi, yediğiniz gıdaları parçalamak, besinlerini serbest bırakmak ve bu besinleri vücuda emmektir. İnce bağırsak, sindirimin çoğunun gerçekleştiği ve salınan besinlerin çoğunun kana veya lenflere emildiği sistemin ana aktörü olmasına rağmen, sindirim sistemi organlarının her biri bu sürece hayati bir katkıda bulunur.

Aşağıda, muhteşem iki kare! Bu fotoğrafta üstte gördüğünüz görüntü, bir köpeğin hamileliği sırasında çekilmiş bir X-Işını taramasıdır. Alttaki ise, aynı durumdaki bir kediye aittir. 

Bir kedi her gebelikte 1-8 yavruyu karnında taşıyabilir, yılda 2-3 kez hamile kalıp doğum yapabilir. Ömrü boyuncaysa bir dişi kedinin 100'ü aşkın yavrusu olabilir! Sadece bir çift kediden başlayarak, sadece 7 sene içerisinde ortalama 420.000 kedi doğması sağlanabilir! Köpeklerde de durum benzerdir.

Bazı olaylar gerçekleştikten sonra kelebek etkisi misali derinden düzende kırılmalar yaratır. Nitekim bu etkinin başlangıcı da ya bozulmuş düzene sitemden ya da geçilecek olan yeni ve daha gelişmiş düzene insanlığın üstbilinç halinde teşvik olmasıyla doğar. Peki neden Fransız İhtilali bu kadar önemli? ve neden imsanlık bu devrime elmas gözüyle bakıyor? Bunun temelde birçok nedeni yatmaktadır, ancak bu etken sebeplere değinmeden önce sizlere kısaca bilgi vermek isterim. Fransız Devrimi 1789'da başlamış (ancak incelediğimiz zaman olaylar daha önceleri patlak vermiştir.) Ve Napolyon'un yükselmesiyle sona ermiş oldukça etkili tarihsel bir süreçtir. Bu süreçte Fransız Halkı yıllardır süregelen monarşi ve feodal düzene sitem ederek başkaldırmıştır. Bu başkaldırılar sonucu büyük miktarda kan dökülmüş olsa da, Fransız Halk iradesinin gücünü fark ederek modern demokrasinin temelini atmıştır.

yeniçağın sonlarına doğru Avrupa'nın en büyük ve en güçlü devletlerinden biri olan Fransa mutlak monarşiyle yönetilmekteydi. Siyasi, sosyal, ekonomi ve hukuk alanındaki bütün güçleri elinde bulunduran kral,yönetimi de kendi üzerine devralmıştı. Devletin genel anlamda bir bütçesi yoktu, ve gelirini iltizam usulüyle toplanan adaletsiz vergiler oluşturuyordu. Bu durum halktan bazı baskı ve şikayetlerin gelmesine sebep oluyordu. Adalet sistemi ise Paris'te Yüksek Mahkeme ve çeşitli illerde on iki mahkemeden oluşuyordu. Aynı zamanda kilise de yönetimin üzerinde büyük etkiye sahipti.

Özellikle İngilizce bilenlerimiz, Türkiye'nin adının İngilizcede "Turkey" olmasını hep garipsemişlerdir (belki rahatsızlık duyanlar da olmuştur). Çünkü "turkey", İngilizcede "hindi" anlamına gelmektedir. Ancak rahatsız olacak bir şey yok, çünkü bu hayvanın ismi, diller incelendiğinde hep farklı milletlerin isimlerini alacak şekilde kullanılmaktadır ve bu oldukça ilginçtir. Nasıl mı?

Bunlar haricinde: