Son 30 yılda biyolojiye olan felsefi ilginin artması, biyolojik bilimlerin aynı dönemde artan önemini yansıtmaktadır. Günümüzde birçok farklı biyoloji konusunda geniş bir literatür vardır ve bu literatürdeki çalışmaların bütününü tek bir kalemde özetlemek imkânsızdır. Bu yüzden bu yazı biyoloji felsefesinin ne olduğunu açıklamayı amaçlamaktadır. Biyoloji neden felsefe için önemlidir ya da tam tersi, felsefe neden biyoloji için önemlidir?

Biyoloji felsefesinin genel başlığı altında üç farklı felsefi sorgulama vardır. İlk olarak bilim felsefesindeki genel tezler biyoloji bağlamında ele alınır. İkinci olarak biyolojinin kendisindeki kavramsal bulmacalar felsefi analize tabi tutulur. Son olarak geleneksel felsefi sorular tartışılırken biyolojiye başvurulur. İlk iki felsefi çalışma sıklıkla gerçek biyolojinin ayrıntılı bilgi bağlamında yürütülür. Üçüncüde bu daha azdır.

İnsanlarla şempanzelerin ortak atası günümüzden 13 milyon yıl kadar önce bu iki türe doğru gidecek soy hatlarına doğru genetik olarak ayrışmaya başlamış olabilir. Bu, yaygın olarak düşünülen ayrışma zamanının 2 katından daha eskiye işaret ediyor.

Araştırmacılara göre bu keşif, insan evriminin sürecine yeni bir ışık tutuyor. Araştırmacılar aynı zamanda erkek şempanzelerin insan erkeklerine göre yavrularına çok çok daha fazla mutasyon aktardığını da keşfetti. Bu da türler arasındaki evrimsel farkı anlamamıza yardımcı olabilir. Şempanzeler günümüzde yaşayan insanların en yakın akrabasıdır. Dolayısıyla şempanzeler üzerinde çalışmak, insan evrimini anlamamızı sağlayacaktır.

Şimdi ne istiyorum ve gerçekte ne istiyorum, sorularına aynı yanıtı veriyorsanız tebrik ederim anın içinde var olmayı keşfedebilecek kadar irade kontrolüne sahip olmuşsunuz. Peki şimdi istedikleriniz aslında bir kaçıştan ibaretse ve gerçekte istediklerinizle örtüşmüyorsa? Bu durumda sizin içinizdeki karmaşayı çözecek olan durum nedir sizce?

Hepimiz çoğu kez çok yaralar alıp bazen hayattan uzaklaşma isteği duyuyoruz. Konuşmak istemiyoruz, uyumak istemiyoruz ya da tam tersi çok konuşmak ve çok uyumak istiyoruz. Sıralayabilirim örneğin çok kahve seven biri olarak kahveyi istemez hale gelecek kadar isteksizleşiyor, tükeniyoruz. Farkındaysanız çoğumuz tükeniyoruz. Kendimizi o kadar harcayıp, koşturtup yoruyoruz ki tükeniyoruz. İnsan kendi kendini tüketirken neden kendi kendini üretmenin bir yolunu bulmuyor. Mizah severler için güzel bir cümle ama buradaki mantığı anlayanlar için kocaman bir alkış almak istiyorum. Neden hep tüketilmeye meyilliyiz? Tüketmekten başka bir şey mi öğrenmedik yoksa bir şeyleri ölçüsüz kitapsız anlık isteklerle peşinden koşarak elde etmenin bizde uyandırdığı heyecana mı kapılır olduk? Ya da hepimiz birbirimizi mi taklit ediyoruz? Fark ettiniz mi hiç herkes her şeyi aynı şekilde yaşıyor veya aynı süreç içinde (evrensel olgular pek tabii olacak) tıpkısının aynısı şeklinde ilerliyor. Belki de tüketilmemizin temelinde elimizden alınan bir yeteneğin kaybı vardır: Yaratıcılık.

Evrim Ağacı olarak okurlarımıza son derece sıradan konularda bile bilimin en üst düzey kaynaklarından veriler derlemeye ve bilgiler vermeye çalışıyoruz. Bu konu "evdeki süs bitkileri" olunca da olabilecek en iyisinden bir gıdım azını vermeyelim istedik.

Odanızın havasını temizlemek için hangi bitkilerin en iyisi olduğu konusunda NASA'nın verdiği bilgiler çerçevesinde hazırlanan bu görseli Türkçeye kazandırdık. Görselde, sadece odanızın havasını süzmek ve temizlemek için hangi bitkilerin katkı sağlayabileceğini öğrenmekle kalmayacaksınız; aynı zamanda odanızda bulunması muhtemel kimyasallar ve onların üzerinizdeki etkisini de öğreneceksiniz.

Krom elementi sembolü "Cr" olup periyodik cetvelin 4'üncü periyodunun 6B grubunda bulunan bir geçiş elementidir. Oda sıcaklığında katı fazda bulunmaktadır. Atom numarası 24 olup atom ağırlığı ise 51.9961'dir. Krom, geçiş metallerinin çoğuna kıyasla nispeten düşük olan 1907°C'lik (3465 °F) bir erime noktasına sahiptir. Bununla birlikte kaynama noktası 2671°C (4840°F) olduğundan, en düşük üçüncü kaynama noktasına sahip olan geçiş metali olarak bilinir.^[1]

Krom; parlak, kırılgan, ve sert bir metaldir. Rengi gümüş gridir ve çok cilalanabilir. Havada kararmaz, ısıtıldığında canlanır ve yeşil krom oksidi oluşturur. Krom, oksijen varlığında kararsızdır; hemen oksijeni geçirmeyen ve altındaki metali koruyan ince bir oksit tabakası oluşturur. Krom bileşiklerinin tümü canlı renklidir ve pigment olarak kullanılır. Bu parlak renkler; yeşil, sarı, kırmızı ve turuncudur.^[2]

Çoğumuzun (en azından yazarımızın) çocukluk kahramanı John McClane’in maceralarını konu alan “Die Hard (Zor Ölüm)” serisinden haberi olmayan çok az kişi vardır diye umuyoruz. McClane, seri boyunca yüzlerce kurşundan kaçar, düşme tehlikesinden kurtulur, kırık camlardan basa basa geçer, patlayıcılardan korunur ve düşmanlarını bertaraf eder. Sayısız ölüm tehlikesine rağmen yaşamaya devam eder. 

Özellikle insanın davaya adanmışlık, başarma isteği gibi erdemlere ve yenilmezlik gibi üstün meziyetlere karşı olan hayranlığını hedef alarak ticari başarı kazanan bu tip Hollywood macera filmlerinden belki de binlercesi vardır. Die Hard serisinin konu olması sadece ilk gençliğin yazarda bıraktığı kalıntı olabilir. Kötünün cezasını bulduğu, iyinin ise biraz da Hollywood alt metniyle “ilahi müdahale”ye yorabileceğimiz şansının yardımıyla, güzel ihtimallerin art arda gelmesiyle kazandığı ve şiirsel adaletin tecelli ettiği Hollywood filmleri bu manada gerçeği tam olarak yansıtıyor diyemeyiz. Kahramanın kurşun yağmurunu “sorun değil, birkaç önemsiz sıyrık dostum”la atlatması, kahramana bağlı ipin tam zamanında ucu ucuna bir yerlere takılması, o ana kadar çatır çatır çalışan tabancanın kahramanın kafasına dayandığında tutukluk yapması, tam da ihtiyacı olduğu anda birinin ona yardım etmesi bizlere oldukça düşük ihtimaller olarak gelmektedir.

Manyetizma, mıknatıslar, manyetik alan gibi terimler günümüzde fiziğe ilgili olsun olmasın herkes tarafından tanınmaktadır. Teknolojide, astronomide, mühendislikte ve daha birçok alanda adı geçen bu kavramlar genellikle elektrikle beraber Elektromanyetizma başlığı altında gruplandırılır. Bunun sebebi elektriksel ve manyetik etkilerin aslında kaynağının aynı olmasıdır. Onları ayıran şey ise, bakış açısıdır.

Lise seviyesi derslerde bile görebileceğiniz bir formül olan elektromanyetik kuvvet formülü şu şekildedir:

Modern bilim çerçevesinde evrimin nasıl gerçekleştiğini çok net bir şekilde bilmekteyiz. Ancak her bilim dalında olduğu gibi, oldukça iyi bildiğimiz süreçleri daha yakından inceledikçe, onlara dair çok daha ilginç ve ilk bakışta gözden kaçabilecek detayları keşfetmeye başlarız. İşte evrimsel biyoloji dahilinde Moleküler Evrimin Nötral Teorisi ya da kısaca Nötral Teori olarak bilinen teori, bu ilginç detayların en önemlilerinden birisidir. Ayrıca bu teori, Evrim Teorisi dediğimiz teorinin tek taraflı bir teorik altyapıdan gelmediğini, çok sayıda teorinin bir araya gelip, bir bütün olarak çalışarak, canlıların bugünkü çeşitliliğine nasıl ulaştığını açıklamamızı mümkün kıldığını göstermektedir. Bu da, Evrim Teorisi'nin bu kadar güçlü bir teori olmasının nedenlerinden sadece bir tanesidir.

Genel evrimsel süreci bilirsiniz, biz de bolca anlattık. Evrimin tamamını iki büyük aşamaya ayırmak mümkündür: Çeşitlilik Mekanizmaları ve Seçilim Mekanizmaları. İlki, popülasyon içinde durmaksızın çeşitlilik yaratan mekanizmalardır. Bunlar arasında mutasyonlar, kromozom çaprazlanması (crossing-over), yatay gen transferi gibi birçok mekanizma bulunur. Bunlar gerçekleştikçe, popülasyon içindeki genlere yeni varyantlar (çeşitler) katılır veya var olan varyantlar birbirleriyle karışır. Bu varyantlar, genler ve bu genlerin değişimi/karışımı yoluyla oluşur. Böylece popülasyon içi çeşitlilik dağılımı rastgele bir şekilde değişir. Ancak bu rastgeleliği eleyip, düzenli bir forma sokan ikinci basamak Seçilim Mekanizmaları'dır. Söz konusu var olan ve durmaksızın değişen çeşitlilik, çevresel etmenlere karşı her an sınava tabi tutulur. Kimi çeşitlilik, diğerlerine göre daha avantajlıdır ve o çeşitliliğe sahip bireylerin daha kolay hayatta kalmasına ve/veya daha kolay üremesine yardımcı olur. Böylece bu çeşitliliğe rastgele bir şekilde sahip olan bireyler daha kolay hayatta kalır ve/veya ürerler; bu sırada da kendilerini avantajlı kılan genleri gelecek nesillere daha sık aktarırlar. Bazı genlerden doğan bazı varyantlar ise, popülasyonun içinde bulunduğu çevre şartlarında diğer bireylere göre daha dezavantajlı konumda kalırlar. Bunlar ya daha az hayatta kalır ve/veya ürerler, ya da hiç hayatta kalamaz ve/veya hiç üreyemezler. Bu durumda, onları zayıf kılan dezavantajlı genler de gelecek nesillere ya hiç aktarılmaz ya da daha seyrek aktarılır. Böylece bu şekilde bol çeşitli varyantlar arasından, içinde bulunulan çevreye en uyumlu olan varyantların sayısı her nesilde birazcık artar; uyumsuz olanların sayısı ise her nesilde birazcık azalır. Böylece canlıların popülasyonunun geneli, çevrelerine giderek daha uyumlu hale gelecek biçimde değişir.

Queso Fresco; feta peynirine benzeyen, İspanya kökenli ancak Meksika mutfağında yaygın kullanılan taze bir peynir çeşididir. Hem inek hem de keçi sütünden yapılabilir. Meksika'da yaygın olarak çiğ sütten yapılmaktadır. Cotija peyniri ise, kökeni Meksika olup inek sütünden yapılan yarı sert bir peynirdir ve çorba, tako, salata gibi birçok gıdayla servis edilir.

Rizo Lôpez Foods marka üreticiye ait bu iki peynir kaynaklı bir Listeria monocytogenes salgını raporlanmıştır. CDC'nin (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ve FDA (Gıda ve İlaç Dairesi) ortak yürüttüğü bu uzun soluklu salgının detaylarını inceleyelim.

Sigmund Freud, 1938'de, son âna kadar Viyana'dan çıkmadı. Alman Ordusu şehre girdikten ancak üç ay sonra, 4 Haziran’da Doğu Ekspresi ile ülkeden ayrıldı. Viyanalı Yahudilere karşı yapılan zulmün hemen başlamasına (Almanlar vardığında CBS Radyo için Viyana’da çalışan Edward R. Murrow, Yahudi evlerinin tarumar edilerek aranmasına şahit olmuştu) ve arkadaşlarının kaçması için neredeyse yalvarmasına rağmen, Freud buna ayak diremişti. Kızı Anna tutuklanıp Gestapo tarafından sorgulandıktan sonra, fikrini değiştirdi. Ailesinin bir kısmını ülkeden dışarı çıkarabilmişti; ancak dört kız kardeşi çıkamadı. Bunlardan birisi Theresienstadt'da açlıktan, diğerleri de muhtemelen Auschwitz ve Treblinka'da gazlanarak katledildi.

Freud, Londra'ya iltica etti. Arkadaşları onu, şu anda Freud Müzesi olan, Hampstead'deki büyük bir eve yerleştirdi. 28 Şubat 1939'da Virginia ve Leonard Woolf, çaya geldiler. Hogarth Yayıncılık'ın kurucuları ve sahibi olan Woolf ailesi, 1924’den itibaren Freud'un Britanyalı yayıncıları olmuştu. Hogarth daha sonra, "Standart Baskı" (İng: "Standard Edition") olarak da bilinen, Freud’un çalışmalarının 24 ciltlik çevirisini, Anna Freud ve James Strachey editörlüğünde yayınlayacaktı.