Bazılarımız için sonbaharı güzel kılan şey yapraklardaki renk değişimleridir. Yaprakların renkleri yeşilden sarıya, kızıla, kahverengiye ve bu renklerin arasındaki başka tonlara doğru değişirken görsel bir şölen oluşturur. Acaba bu değişimin ardındaki kimyasal olay nedir? Yapraklar öldükleri için mi renkleri değişir, yoksa yapraklar düşmeden önce bu muhteşem renklerin oluşmasını sağlayan kimyasal maddeler mi vardır?

İlkbahar ve yaz boyunca yapraklar, bitkilerin besin üretim fabrikası olarak görev yaparlar. Özellikle yeşil renkli kısımar yoğun bir şekilde Güneş'ten gelen ışınları alır, kimyasal enerjiye çevirir ve depolar (veya vücudun başka bir yerinde depolanmasını sağlar). Işıktan besin üretmeyi sağlayan bu yönteme "fotosentez" denir. Bitkilerin büyük bir kısmında bulunan "klorofil a" ve "klorofil b" isimli pigmentler sayesinde bu gerçekleştirilir. 

Beynimiz düşündüğümüz kadar basit çalışmıyor. Geçtiğimiz birkaç yıl, tuhaf şeylere inanmanın oldukça yaygın olduğunu henüz fark etmeyen insanlar için bir uyandırma çağrısı görevi gördü. Donald Trump'ın başkanlığı sırasında ortaya çıkan aşırı sağ bir komplo teorisi olan QAnon'un yükselişinden, maske takma ve COVID-19 aşılarının güvenliği üzerine politikleşen tartışmalara kadar, düşüncelerimizin önyargılarımıza göre kolayca zikzak çizdiği çok açık bir hale geldi. Peki ya matematik için de aynı durum söz konusu olabilir mi?

Dan Kahan ve meslektaşları, çalışmalarında sıklıkla inançlar ve belli bir gruba üye olma arasındaki etkileşimleri inceliyorlar. Biz insanlar, doğamız gereği kuvvetli bir kabile bilincine sahibiz; dolayısıyla eğer kabilemiz bize en son gerçekleşen seçimlerde diğer kabile tarafından seçim sonuçlarına hile karıştırıldığına inanmamızı söylerse, kanıtlara bile bakmadan bu düşünceyi benimseyebiliriz. Peki, asıl soru şu: Gerçek olmayan bir inanca kapılmak mı daha vahimdir, yoksa kendi topluluğunuzun değer yargılarına ters düşerek dışlanmayı göze almak mı?

Donovanoz, bir diğer adı ile "Granüloma inguinale" hijyen ortamının sağlanamadığı, sağlıksız beslenmenin hakim olduğu Asya ve Afrika gibi sosyoekonomik düzeyi diğer kıtalara göre düşük olan bölgelerde sıklıkla görülen, genellikle cinsel yolla bulaşan Klebsiella granulomatis türü bakterinin yol açtığı bir enfeksiyondur.

Enfeksiyon gelişmiş bir kişide genellikle belirtiler bakteri ile temastan 1 ile 12 hafta arasında görülmeye başlar. Bu temas beraberinde birçok belirti getirir. Bu belirtiler arasında başlıca semptomlar şunlardır:

Evrimsel Psikoloji, insan davranışını çalışmaya yönelik sayısız biyolojik temelli yaklaşımdan biridir. Bilişsel psikologlarla birlikte evrim psikologları da, davranışlarımızın tümü olmasa bile büyük çoğunluğunun içsel psikolojik mekanizmalara başvurularak açıklanabileceğini savunmaktadırlar. Bu noktada evrim psikologlarını pek çok bilişsel psikologdan ayıran nokta, evrim psikologlarının ilgili içsel mekanizmaların, atalarımızın dünyaya yayılmasını, hayatta kalmasını ve üremesini sağlayan adaptasyonlar (yani doğal seçilimin ürünleri) olduğu görüşünü savunmalarıdır.

Evrimsel psikolojinin temel iddialarını anlayabilmek için, Evrimsel Biyoloji, Bilişsel Psikoloji, Bilim Felsefesi ve Zihin Felsefesi alanlarındaki belli kilit konseptleri anlamak gerekmektedir. Filozoflar Evrimsel Psikoloji alanına pek çok farklı sebepten dolayı ilgi duymaktadır. Örneğin bilim felsefecileri, özellikle de biyoloji felsefecileri açısından meseleye bakıldığında, evrimsel psikolojinin onlar için eleştirel bir hedef işlevi gördüğü söylenebilir.

Egoizm tanımlayıcı veya normatif bir görüş olabilir. En bilinen tanımlayıcı görüş olan "psikolojik egoizm" her bireyin yalnızca bir nihai amacı olduğunu ve bunun kendi refahı olduğunu iddia eder. Egoizmin normatif formları, bireyin ne yaptığını tanımlamak yerine ne yapması gerektiği ile ilgili iddialarda bulunur. Etik egoizm bir eylemin ahlaki açıdan doğru olması için, rasyonel egoizm ise bir eylemin mantıklı olması için bireyin çıkarını en üst düzeye çıkarmasının gerekli ve yeterli olduğunu iddia eder.

Egoizmin bütün formları “çıkar” kelimesinin açıklanmasını gerektirir. Burada iki ana teori vardır: Tercih veya istek anlatımları, çıkarı bireyin kendi arzularının tatmini olarak tanımlar. Genelde ve en makul biçimiyle bu arzular bireyin kendisini ilgilendiren isteklerle sınırlıdır. Bir isteği bireyin kendisiyle ilgili yapan şey tartışmalıdır ama bazı net ve karşıt durumlar vardır. Bireyin kendi memnuniyeti için olan isteği bireyin kendisiyle ilgiliyken başkalarının refahı için olan isteği kendisiyle ilgili değildir. Objektif anlatımlar çıkarı arzu edilip edilmediğinden bağımsız olarak değerlendirilen durumla (örneğin erdem veya hakikatle) açıklar. Çıkarı bireyin memnuniyetiyle açıklayan hazcılık (hedonizm), bireyin isteklerinin haz olarak sayılıp sayılmayacağına bağlı olarak, ya bir tercih ya da objektif bir anlatımdır.

Evrimle ilgili sık düşülen hatalardan bir tanesi, evrimsel değişimlerin bir canlıda topyekün, her özelliğin bir arada, aynı anda evrimleşmesi gerektiği yönündedir. Bu doğru değildir. Evet, çoğu zaman sistemlerin ve organların düzgün çalışması birbirine bağlı veya en azından ilişkili olduğu için, her açıdan uyumlu kombinasyonlar bir arada evrimleşirler. Fakat evrimsel süreçte sıklıkla bu sürecin dışına çıkıldığı görülür. 

Örneğin korunmuş karakterler denen bazı özellikler evrimsel süreçte çok az değişirler. Bunlara ara sıra "hiç değişmemiş özellikler" dense de, çoğu zaman bu doğru değildir. Yeterli süre verildiğinde, her özellik çok az da olsa değişir. Üzerinde seçilim baskısı olmayan karakterler (özellikler) bile, evrimin Genetik Sürüklenme mekanizması gibi şans faktörüne bağlı süreçlerin etkisiyle belli miktarda değişirler. Fakat bu değişimler yeterince az ise, canlının o özelliğinin pek değişmediği söylenir.

İnsanlık tarihi boyunca, farklı coğrafyalarda yaşayan insan grupları arasında genetik çeşitlilik her zaman var olmuştur. Ancak, günümüzde birçok insan, kökenlerinin hangi ırklara dayandığını merak etmektedir. Peki, bugünün insanları gerçekten %100 olarak kökenlerinin ırkının genlerini mi taşıyorlar?

Genetik araştırmalar, insanların genetik yapısının oldukça karmaşık olduğunu göstermektedir. Her birey, anne ve babasından aldığı genlerle oluşurken, bu genlerin birleşimiyle ortaya çıkan genetik özellikler büyük ölçüde çeşitlilik gösterebilir. Dolayısıyla, bir kişinin genetik yapısındaki belirli özellikler, sadece belirli bir ırka ait olabileceğini düşünmek yanıltıcı olabilir.

Trachtenberg Sistemi, matematikte hızlı ve etkili hesaplamalar yapmak amacıyla geliştirilmiş bir öğrenme yöntemidir. Bu sistem, Rus matematikçi Jakow Trachtenberg tarafından II. Dünya Savaşı sırasında esir kamplarında ortaya çıkmış ve savaş sonrasında geniş kitlelere öğretilmiştir. Trachtenberg'in bu matematiksel stratejiyi geliştirmesindeki temel motivasyon, savaş esirleri arasında matematik becerilerini hızlandırmak ve güçlendirmektir.

Trachtenberg Sistemi'nin özü, temel matematik operasyonlarını hızlandırmak ve karmaşık hesaplamaları basitleştirmektir. Sistem, özellikle çarpma, bölme, toplama ve çıkarma gibi temel aritmetik işlemlerinde öğrencilere pratik ve etkili stratejiler sunar. Bu yöntemin temel prensiplerini anlamak, matematik öğrenimini hızlandırmak ve zihinsel hesaplamaları geliştirmek isteyenler için önemlidir.

Klinik terminolojilerde "mitomani" veya "pseudologia fantastica" olarak da bilinen patolojik yalan, kompulsif veya alışkanlık haline gelmiş, derin ve kronik bir yalan söyleme davranışıdır. Günlük yaşamın bir parçası olarak bireyler tarafından söylenen tipik yalanlardan farklı olarak patolojik yalanlar süreğen, orantısız ve herhangi bir kazanç elde edilemeyecek durumlarda bile söylenmeleriyle ayırt edilirler. Bu tür yalanlar "patolojik" olarak kabul edilir, çünkü yalnızca yalan söyleyen bireyin değil, aynı zamanda çevresindekilerin de hayatını bozar ve bu nedenle önemli psikolojik, sosyal ve bazen de yasal sonuçlar doğurur.

Patolojik yalancıların söylediklerinin doğru olmadığını anlayıp anlamadıkları net değildir. Bazı insanlar söyledikleri şeyler açıkça yanlış olsa bile bunlara inanırlar. Diğer patolojik yalancılar ise ancak yalanları kanıtlandığında yalan söylediklerini kabul ederler.

Uçakla seyahat etmek, kaygılarımız ve korkularımız ne derse desin, inanılmaz derecede güvenlidir. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından yapılan açıklamaya göre, uçakla ulaşım havacılık tarihinin en güvenli ulaşım sistemine dönüşmüştür. Bu, istatistiksel olarak her on milyon döngü için (bir döngü, bir kalkışı ve bir inişi içerir) bir tane bile korkunç bir başarısızlık olmadığı anlamına gelir.

Bir uçakla seyahat etmenin bir otomobilde seyahat etmekten çok daha güvenli olması, sezgisel olarak doğru hissettirmeyebilir; ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde, her 100 milyon araçta mil başına yaklaşık 1,13 ölüm meydana gelirken her 100 milyon uçak milinde sadece 0,035 ölüm meydana gelmektedir. Başka bir deyişle, Amerika'da bir araba kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 114'te bir iken, bir uçak kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 9.821'de birdir.^[1][2]

Ticaret dengesi, bir ülkenin GSYİH hesaplanmasında önemli bir faktördür. Toplamdan ihracat’tan, ithalat çıkarılır. Bu nedenle, ticaret fazlası arttıkça, bir ülkenin GSYİH'si da artar. Bununla ilgili daha önce detaylı bir içerik paylaşmıştım.

Verilere baktığımız zaman bazı sektörlerin lokomotif görevini yaptığını, bazılarının ise ciddi anlamda yük olduğunu görebiliyoruz. Özellikle yüksek teknoloji gerektiren ürünlerde, uzun bir zaman daha ithalatın ihracattan fazla olması beklenen bir durum.