İnsan, birçok şekilde tanımlanabilir. Yetenekleriyle, farklarıyla, özellikleriyle, üstünlükleriyle, alçaklarıyla... İnsan, bildiğiniz üzere zekası bugüne kadar en çok evrimleşmiş hayvan türüdür. İnsanı insan yapan özellik, apaçık bir şekilde, zekasıdır. Bu zekanın yan ürünü olarak gelen veya diğer hayvanlardan fazla gelişen algı, düşünme, merak vb. kavramlar sonucunda insan, kendi özünü merak etmiş ve arayışa yönelmiştir. Bu arayışta, pek çok iddia ortaya atılmakla birlikte, biri hariç tamamı günümüzde bilimsel geçerliliğini yitirmiştir. Günümüzde, açık bir şekilde ortadadır ki, insan Hayvanlar Alemi'ne ait bir hayvan türüdür ve ortaya çıkışı, kendisinden önceki bazı hayvan türlerinin evrimleşmesi sonucunda gerçekleşmiştir.

Bilimsel bir perspektifte insanı, sıradan bir tür olarak, taksonomi diye de bilinen "sınıflandırma bilimi" içerisinde tanımlarız. Türümüz ve insansı atalarımız, 6-7 milyon yıldır vardır; tüm maymunların ortak atası ise 47 milyon yıl yaşında. Evrim tarihinin yaklaşık 4.000 milyon yıl (yani 4 milyar yıl) olduğu düşünülürse, 4.000 sayısının yanındaki 47 sayısının ne kadar önemsiz olduğu görülebilir, hele ki 7 sayısı ele alındığında bu önemsizlik daha da belirginleşir. Modern insan dediğimiz Homo sapiens'in ise sadece 300.000 yıldır (0.3 milyon yıldır) var olduğunu göz önüne alacak olduğumuzda, bu önemsizlik akıl almaz boyutta artacaktır. Ancak insanın taksonomideki yerine bakmak, oldukça ufuk genişletici bir deneyimdir. Burada size bu deneyimi kazandırmak istiyoruz.

Acta Ethologica dergisinde yayınlanan bir çalışmada, Güney Amerika'da ilk kez amfibiler tarafından ultrasonik ses kullanımı kayıt altına alındı.^[1] Bu ayrıca birçok hayvan için kulak delici yoğunlukta olsa da insanlar tarafından duyulamayan bir tehlike çağrısı olarak yırtıcılara karşı ultrasonik ses kullanımının ilk belgesidir. Makalenin başyazarı Ubiratã Ferreira Souza şöyle anlatıyor:

Başka bir hipoteze göre ise çığlık, amfibiyi tehdit eden avcıya, bu örnekte Brezilya Atlantik Yağmur Ormanları'na endemik bir tür olan Yaprak çöp kurbağasına (Haddadus binotatus) saldırması için başka bir hayvanı çekmeyi amaçlıyor.

Ön bağlılık (İng: "precommitment"), belirli bir eylem planına bağlılığınızı sağlamak için seçeneklerinizi kasten sınırlamanız anlamına gelen bir tekniktir. Bu teknik genel bağlamda kaçınmanız gereken seçenekleri yok etme (örneğin evinizdeki sağlıksız bütün yiyecekleri çöpe atma); bu seçenekleri seçmeyi daha zor hale getirme (sağlıksız yiyecekleri bir dolaba sokup dolabı kilitleme) veya bu seçeneklerle olumsuz sonuçları ilişkilendirme (partnerinizle "Eğer sağlıksız bir yiyecek yersem ek ev işi yapacağım." türünde bir bahse girme) yollarıyla uygulanır.

Psikoloji bağlamında ön bağlılık, gelecekte deneyimleyebileceğiniz ve sizi yoldan çıkarabilecek dikkat dağıtıcı unsurlar veya isteklerinize rağmen optimal bir eylem planını takip etmenizi sağlamak için kullanılır. Örneğin gelecekte sorunlu bir kimse ile iletişim kurmak isteyebileceğinizi biliyor ve iletişim kurmaktan kaçınmak istiyorsanız, bu kişinin numarasını telefonunuzdan silerek ve bu kişiyi sosyal medya hesaplarınızda engelleyerek iletişim kurmamaya yönelik bir ön bağlılık yaratabilirsiniz.

An itibariyle farkında bile olmadan olağanüstü bir iş başarıyorsunuz: Bu sayfanın arkaplanıyla renksel karşıtlık içinde bulunan birtakım simgelerin izleri retinanıza düşüyor; sinirler bu görsel veriyi retinadan alıp temporal lobda bulunan ve verinin “ne”liğine karar veren ventral yol üzerinden beynin arka kısmındaki görsel kortekse taşıyor; görsel kortekste tanınan ve tanımlanan veri, bu kez de “nerede” olduğunun tespit edileceği dorsal yoldan geçerek paryetal loba ve oradan da tümüyle (görsellik, farklı katmanlarıyla anlam, sesletim ve hatta belki etimoloji yönünden) kavranacağı, neredeyse eşzamanlı olarak da deneyimlerinizin ve düşüncelerinizin geri kalanıyla ilişkilendirileceği prefrontal kortekse iletiliyor. Neredeyse bir paragrafta açıklamaya çalıştığımız tüm bu süreç çeyrek saniyeden dahi kısa bir sürede meydana geliyor ve ortaya çıkan sonuç hepimiz için çok tanıdık: okuma.

Okumanın Tarihi isimli kitabında Alberto Manguel 1984 yılında Bağdat Arkeoloji Müzesi’nde gördüğü, üzerinde hayvanları ve “on” sayısını simgeleyen çeşitli oyuklar ve izler bulunan, insanın yazıya dair ilk üretimlerinden biri olan ve tarihte önemli bir noktayı imleyen yaklaşık altı bin yıllık iki kil tabletten bahseder ve şöyle der:

Zebra, Atgiller (Equidae) ailesine mensup olan, çizgilere sahip üç türü barındıran grubun adıdır. Safari yaparken veya belgesel izlerken (tabii zebraları doğal ortamlarında gözlemleyecek kadar şanslı olmadığınızı varsayarsak) çoğumuzun aklına bu soru gelmiştir: “Zebralar neden çizgilidir?”

Sadece zebraların değil, atların evrimi bilim insanlarının çok uzun süredir ilgi alanları arasında yer almıştır. Bunun sebebi, atların hayatımızdaki önemli rolü ve insanın evrimi ile mesafe kat etmesi konusundaki katkılarıdır. Burada, atların detaylı evrimine girmeyeceğiz, zira konumuzu çok uzatır ve dallandırır. Ancak kısaca, zebraların evrimine sebep olacak evrimsel dala bakabiliriz:

Ghent Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, Belçika'nın Ghent kenti yakınlarındaki doğal rezervlere, köpek dışkısı ve idrarı nedeniyle her yıl hektar başına ortalama 11 kg azot ve 5 kg fosfor karıştığını tahmin ediyor. Araştırmacılar, köpek sahipleri tarafından toplanmayan dışkılar yoluyla eklenen bu maddelerin oldukça önemli olduğunu, ayrıca biyolojik çeşitliliğe ve ekosistem işleyişine zarar verebileceğini söylüyorlar.

Daha önceden fark edilmeyen bu azot kaynağına ilişkin tahminler, fosil yakıt emisyonları ve tarım yoluyla Avrupa'nın çoğunda toprağa karışan, hektar başına 5 ila 25 kg arasında değişen azot seviyeleri ile karşılaştırıldığında önemlidir. Araştırmanın baş yazarı olan ve Ghent Üniversitesi'nden Profesör Pieter De Frenne şöyle diyor:

Uçuş yetenekleri, kuşların hayatta kalma ve üreme başarılarında kritik rol oynamaktadır. Kuşların uçuşlarında; aerodinamik yapıları, kas-iskelet sistemleri ve uçuş teknikleri gibi çeşitli faktörler etkili olmaktadır. Kuşlar, özellikle süzülme sırasında kanatlarının şeklini ve hareketlerini kullanarak havada kalma yetenekleri ile birlikte uçuş süresi gibi değişkenleri ayarlamaktadır. Bu noktada, kuşların rüzgar akımlarını kullanarak yer çekimine karşı direnç sağlaması ve enerji tasarrufu yapabilmeleri için süzülme tekniği ortaya çıkmaktadır. Enerji tasarrufu sağlamaları onların uzun mesafeleri etkili bir şekilde kat edebilmelerine olananak sağlamaktadır. Bazı kuş türleri ise bu tekniği kullanmakta ustalaşarak çok uzun saatler boyu kanat çırpmadan uçabilmektedir.

Bu makalede kuşların süzülme yetenekleri, kanat çırpma sıklığı, kanat çırpmadan uzak mesafeleri nasıl kat edebildikleri ve çeşitli kuş türlerinin kullandığı uçuş teknikleri gibi konular ele alınacaktır.

Günümüzde uzay araçlarının uzay boşluğunda ivme kazanması, özellikle roket motorları ve itici gazlar kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Ancak, bu yöntemlerin ışık hızına yaklaşan hızlara ulaşmada sınırlı olduğu bilinmektedir. Bu bağlamda, aklımda yenilikçi bir fikir bulunmaktadır: Eğer gazı ışık ile iterek ateşleme yapabilirsek, bu yöntemle uzay araçlarının şu an erişilebilen hızlardan daha fazla bir ivme kazanıp kazanamayacağını merak ediyorum.

Bu fikir, ışığın momentumunun gaz partiküllerine aktarılması prensibine dayanmaktadır. Işık, özellikle lazerler aracılığıyla yüksek enerji ve momentum taşıyabilen bir elektromanyetik dalga formudur. Teorik olarak, lazer ışınlarının gaz moleküllerine çarparak onları itmesi ve böylece uzay aracına ekstra bir ivme kazandırması mümkün olabilir. Bu süreç, uzay aracının hızını artırarak, ışık hızına daha yakın hızlara ulaşmasını sağlayabilir.

Yapay zekâ (YZ) sistemleri bilinçli hale gelebilir mi? Bilinç bilimcilerden oluşan bir koalisyon, şu anda bunu kimsenin bilmediğini söylüyor ve bu soruyla ilgili araştırma eksikliğinden duyduğu endişeyi dile getiriyor.

Matematiksel Bilinç Bilimi Derneği (AMCS) üyeleri, Birleşmiş Milletler'e yaptıkları açıklamalarda, bilinç ve yapay zekâ araştırmalarını desteklemek için daha fazla fon çağrısında bulunuyor. Bilinçli ve bilinçsiz sistemler arasındaki sınırların bilimsel olarak araştırılmasına acilen ihtiyaç duyulduğunu söyleyen üyeler, YZ bilincini anlamayı çok önemli kılan etik, yasal ve güvenlik konularına da değiniyorlar. Örneğin, eğer YZ bilinç geliştirecek olursa, insanların onu kullandıktan sonra kolayca kapatmalarına izin verilmeli mi?