Daha önce hiç Dünya'nın iç sesini duyduğunu iddia eden birileriyle karşılaştınız mı? Büyük ihtimalle hayır, fakat Dünya üzerinde bu tarz bir şikayetle doktora danışan insanlar yok değil. Dünyanın birçok bölgesinde, özellikle Amerika ve Kanada'da diğer insanların duyamadığı, derinlerden gelen mırıltılar duyan ve bunun Dünya'nın iç sesi olduğunu söyleyen azımsanamayacak kadar kişi var. Bu vakaların birçoğu sahte olmasına veya önemsiz sebeplere dayanmasına rağmen bir grup insanın işaret ettiği sebep ortak: Schumann rezonansı. Peki, nedir bu Schumann rezonansı? Gelin bu doğa olayının tarihini ve nasıl oluştuğunu inceleyelim.

İsminden de belli olacağı üzere bu olgunun keşfi birçok yerde Alman fizikçi W. Otto Schumann'a atfedilir. Fakat bu fikrin temelleri Schumann'dan biraz daha eskiye dayanmaktadır.

İsrailli akademisyenler, hava boşluklu sistemlerden veri çalmak amacıyla kullanılabilecek kontrollü titreşimler yaratmak için bir bilgisayarın içine monte edilmiş fanları kullanmanın mümkün olduğunu kanıtladılar. AiR-ViBeR kod adlı bu teknik, İsrail'deki Negev Ben-Gurion Üniversitesi Ar-Ge Başkanı Mordechai Guri tarafından düzenlenen uzun bir veri hırsızlığı teknikleri listesinde yer alan tekniklerin en yenisi.

Geçtiğimiz son beş yıldır Guri, hava boşluklu bilgisayarlardan bilgisayar tarafından algılanmadan dış dünyaya veri gönderme yöntemlerini araştırmakta. Bu konuyla ilgili araştırmalar önem taşımakta; zira hava boşluklu sistemler yani internet erişimi olmayan yerel ağlardaki izole bilgisayarlar, genellikle gizli dosyalar veya fikri mülkiyet gibi hassas verileri saklamak için devlet veya şirket ağlarında kullanılmaktadır. Ancak veri çalmak için tek yöntem, verileri saklayan cihazlara internet erişimi sağlamak değildir.

Böcekler yumurtadan çıktıktan sonra metamorfoz geçirerek çeşitli formlardan geçerler ve nihayetinde yetişkinliğe ulaşırlar. Metamorfoz süreci, bir böcek popülasyonu içerisindeki farklı görevdeki bireylerin oluşabilmesini mümkün kılar. Örneğin görselde gösterilen askerler, kanatlı yetişkinler, birincil yetişkinler, neotenik böcekler metamorfoz sayesinde yumurtadan çıkan benzer bireylerden üretilebilir. Böylelikle birbirinden farklı yavrular yapmak gibi daha zorlu bir süreçten geçilmemiş olur.

Aşağıdaki fotoğrafta, genomu 21 Mayıs 2014'te tamamen dizilenen Nevada Nemli Odun Termiti, yani Zootermopsis nevadensis türünün yaşam döngüsü ve olası rolleri gösterilmektedir. Genomu dizilenen canlılar grubuna katılan bu termitler, insanların yapılarında yılda 40 milyar Amerikan doları zarara neden olmaktadır! Artık genomlarını bildiğimiz için, onlarla savaşmamız çok daha kolay olacak.

Bilim, en küçük atomaltı parçacıklardan en büyük galaksi kümelerine kadar, fiziksel ve doğal dünyanın yapısını ve davranışlarını gözlem ve deney yoluyla, sistematik bir şekilde inceleyen, entelektüel ve pratik bir faaliyet olarak tanımlanabilir.^[1] Bilim, Evren'e, parçalarına ve varsa ötesine dair genel gerçekleri ve temel yasaları öğrenme yolunda çıkılan bir yolculuk; bir veri toplama, değerlendirme ve öngörü aracı olarak da düşünülebilir. Bir diğer deyişle bilim, doğal dünyada olan biteni ve bunların nasıl işlediğini öğrenmenin bir yoludur; bu bakımdan bilim, pul koleksiyonu yapmak gibi gerçekleri toplamaktan ibaret değildir; onları açıklayıp, anlamayı da hedefler.^[2]

Çalışma biçimine yönelik yapılacak bir diğer tanımla bilim, olguları açıklamaya çalışan, bir yanıyla eylemsel (gözlem, deney, sayım, ölçme vb.), öbür yanıyla zihinsel (kavram, hipotez, indüktif ve dedüktif çıkarım) bir etkinliktir. Bilim, olgudan kurama gider. Bilim olgular hakkında doğrulanabilir kuramlar geliştirir. 

Hayvanların evrim sürecinde kısa zamanda boyut ve şekil bakımından hızlı değişimlere uğraması, Darwin dahil birçok bilim insanı için zorluk oluşturmaktaydı. Nature Communications isimli dergide yayımlanan bir araştırma, meydana gelen bu ani değişimlerin temelinde birçok küçük değişimin birikmesi olduğu savını destekliyor.^[1] Bu sav, Darwin'in Evrim Teorisi tarafından da öngörülmektedir.

Reading Üniversitesi'nden evrimsel biyologlar, bu ani değişimlerin ve bazı türlerin evrimsel geçmişinde görülen uzun durağanlık dönemlerinin istatiksel bir modelini çıkararak bu değişimleri ve durağan dönemleri açıklamayı hedeflediler.

Özellikle son yıllarda kadınlara yönelik taciz olayları hem artış gösterdi hem de kadınların kendilerini cesurca ifade edebilmesi nedeniyle toplumun iliklerine işlemiş olan kadın şiddeti problemi daha görünür hale geldi. Doğal olarak da tacizci/tecavüzcü erkeklerin neden bu davranışları sergilediği daha sık araştırılmaya başlandı.

Bilindiği gibi insan; biyolojik, psikolojik ve sosyolojik bir varlıktır ve varlığın bu üç boyutu birbiriyle yoğun ve girift bir ilişki içindedir. Bu yüzden konuyla ilgili farklı disiplinleri bir araya getiren, geniş perspektiften çalışmalar yapılmaktadır. Bu üç alandan birden gelen veriler bir bütün olarak değerlendirilmediği müddetçe, eldeki sorunla ilgili tam bir çerçeve elde etmek mümkün değildir. Buna rağmen, bilgi yoğunluğu gözetilecek olursa, bu alanlardan sadece birinden gelen verilere odaklanmak, o alandaki bilgilerimizin sağlamlaşması ve diğer alanlardaki bilgilerimizi yorumlama başarımız açısından faydalıdır.

Marksist iktisatta, emeğin değeri, işçinin üretim sürecinde yarattığı değer olarak tanımlanır. Karl Marx'a göre, emek, insanın doğal kaynakları ve üretim araçlarını kullanarak mal ve hizmetler üretmesidir. İşçinin emeğiyle yarattığı değer, üretim sürecindeki emek miktarı ve yoğunluğuyla belirlenir. Marx, emeğin değerini "soyut emek" kavramıyla açıklar; yani, emeğin somut özelliklerinden bağımsız olarak değer yaratma potansiyelini ifade eder.

Kapitalist sistemde, işçiler, sermayenin kontrolünde olan fabrikalarda ve işletmelerde emeklerini satarak çalışırlar. İşçinin emeğiyle ürettiği değer, ürünlerin piyasadaki değerini belirler. Ancak, bu değer, işçinin aldığı ücretle eşit olmayabilir. Kapitalist üretim ilişkileri, işçinin ürettiği değeri sermaye sahiplerinin lehine değiştirebilir ve bu da işçinin sömürülmesine yol açabilir.

Konuya başlamadan önce, yeri geldiği için belirtelim: "Evcilleştirme" ile "ehlileştirme" sözcükleri, sık yapılanın aksine, birbirinin yerine kullanılmamalıdır.

Evcilleştirme, evrimsel bir süreçtir. Bir türün (örneğin insan), diğer bir türü (örneğin vahşi kurtları) belli özelliklerine göre seçip, sadece o özelliğe sahip olanların çiftleşmesine izin verip, diğerlerinin çiftleşmesine izin vermeyerek (hatta onları aktif olarak öldürerek veya uzaklaştırarak) evrimsel sürece yapay seçilim yoluyla müdahale etmesi sonucu yeni türlerin (örneğin köpeklerin) evrimleşmesi olayıdır. Bu sayede hayvanlar, yırtıcı ve vahşi olabilen atalarından farklılaşarak "evcil", yani "eve uygun" hale gelebilirler. Evrimin yapay seçilim mekanizmasını kullanarak evcilleştirdiğimiz türlerin kısaltılmış bir listesine buradan erişebilirsiniz.

Bir önceki yazımızda, Hardy-Weinberg Dengesi'nin basit ama etkili matematiksel ifadesini görmüştük. Basitçe, herhangi bir gen frekansını, fenotip (fiziksel özellik) frekansını veya genotip (genetik özellik) frekansını bildiğimiz sürece, ideal ve evrimin süregelmediği bir popülasyonda diğer tüm genlerin (alellerin) frekansını bu dengenin matematiği sayesinde hesaplayabiliriz. 

Peki, bu analizi sadece evrimin süregelmediği popülasyonlarda mı yapabiliriz? Çünkü eğer öyleyse, bu Hardy-Weinberg Dengesi neredeyse tamamen işe yaramaz bir denge demektir. Biliyoruz ki var olan tüm popülasyonlar yavaş ya da hızlı bir şekilde evrimleşmektedir. Evrim mekanizmaları, ister istemez popülasyonların hepsine etki etmektedir. Dolayısıyla eğer ki sadece evrimin olmadığı popülasyonlarda işe yarıyorsa, Hardy-Weinberg'in işleyebileceği bir popülasyon bulmamız imkansız demektir. Çünkü doğada evrimleşmeyen veya evrim mekanizmalarından muaf hiçbir tür yoktur (insan bunu bir miktar kırabildiyse de, tamamen kırmaktan acizdir). 

“Eğri otur doğru konuş” sözü dilimize uzunca bir süredir oturmuş hâkim bir söz. Her zaman yanlış anlaşılan bir söz. Bu sözü kullananların kastı eğri oturmayı aklamak değil, doğru konuşma üzerinden kişiyi utandırıp eğri oturuşunu düzeltmesini sağlamaktır.

Yoksa eğri oturanın doğru konuşması kabil değildir. Olsa idi; atalarımız peşinden: “ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol “ deme ihtiyacı duymazdı. Neticede eğri oturan ve eğri oturuşunda ısrar edenin söylediği doğrunun samimiyeti tartışılır hale gelir ki; böyle davranana önce tutarsız sonra “fiillerimi görmezden gelin söylediğime odaklanın” ifadesinin beyanı üzerinden de yalancı denir.