Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bilinen En Büyük Uçan Kuş: Pelagornis sandersi

Bilinen En Büyük Uçan Kuş: Pelagornis sandersi Billy Lundevall
Bilinen en büyük uçan kuşun illüstrasyonu.
5 dakika
14,178
Tüm Reklamları Kapat

Kendisi, Geç Oligosen ile Erken Pleyistosen arasında (25 - 2.5 milyon yıl önce) yaşamış bilindiği kadarıyla en büyük uçan kuş ünvanına sahip türdür. Belki daha büyükleri yaşamış olabilir; ancak herhangi bir kanıt elde edilemediği için bilinen en büyük kayıt budur.

Başlıktaki "uçan" kuş kısmı da oldukça önemlidir. Çünkü sadece "kuş" dediğimizde soyu tükenen terrör kuşları ve devekuşu gibi uçamayan kuşlar da konuya dahil olur. Söz konusu Pelagornis sandersi türü 1983 yılında Güney Karolina'daki Charleston Havaalanı yapımı esnasında keşfedilmişti. Vakti zamanında o bölge denizlerle kaplı olduğu için, uçarken öldüğü ve denize düştüğü düşünülüyor. Belki de bir yırtıcı tarafından öldürüldü?

Tüm Reklamları Kapat

Türün ismi, kazı çalışmasını yürüten Charleston Doğa Tarihi Müzesi'nin müdürü Albert Sanders'e ithaf edilmiştir. 2014 yılında Dr. Dan Ksepka tarafından yeni bir tür olarak sınıflandırılmış ve bilgisayar ölçümleri sayesinde kanat açıklığının 6.1 ile 7.4 metre civarında olduğu tespit edilmiştir! Muhtemelen kanat açıklığı ortalama 6.4 metre genişliğindeydi. Tabii tüy veya deri gibi hiçbir yumuşak doku korunamadığı için o konuda bir yorumda bulunulmamış.

Belirtmekte fayda var ki, fosil kayıtları içerisinde çok daha eski türlerde bile yumuşak doku izlerine rastlamak mümkündür. Bunlardan en önde gelen 1998’de İtalya’da tanımlanan yavru bir Scipionyx samniticus fosili. Örneği çok değerli kılan, 113 milyon yaşında olmasına rağmen içerisinde yumuşak dokunun (bağırsak, kas, karaciğer vb) dahi yeterince korunmuş olmasıdır! Hatta timus (lenfoid organ) ve bağırsağındaki bazı besinler bile gözlemlenebildi.

Tüm Reklamları Kapat

Yaşayan en büyük iki uçan kuş ile kanat açıklığının karşılaştırması.
Yaşayan en büyük iki uçan kuş ile kanat açıklığının karşılaştırması.
PNAS

Günümüz pelikan ve leyleklerin yakın akrabaları olan, tarih öncesi yalancı dişli (pseudotooth) kuşlar olarak bilinen Pelagornithidae ailesinde sınıflandırılırlar. Analizler sonucu maksimum 3.65 metre kanat açıklığı ile yaşayan en büyük uçan kuş ünvanına sahip beyaz kanatlı albatrosun (Diomedea exulans) iki katı büyüklüğündedir. Aynı şekilde yaşayan en büyük uçan kuşlardan olan And kondoru (Vultur gryphus) isimli Yeni Dünya akbabasının da iki katıdır.

Pelagornis sandersi, daha önceki rakibi Argentavis magnificens adlı Yeni Dünya akbabaları ile akraba soyu tükenmiş yırtıcı kuş türünün kanat açıklığını 1.2 metre ile geçmiş bulunuyor. Ancak Argentavis magnificens türü, yaklaşık 71 kg ağırlığı ile uçmayı başaran en ağır kuş ünvanını korumaya devam ediyor. Ayrıca Argentavis, 8 ila 6 milyon yıl önce Geç Miyosen'de, oldukça yakın bir zamanda yaşamıştır.

Yine de bu ünvanı, "gökyüzünün hükümdarları” ünvanı ile karıştırmayın. Çünkü, Geç Kretase Dönemi’nde yaşamış 10-12 metreyi bulan kanat açıkları ile gökyüzünün hükümdarları Arambourgiania, Hatzegopteryx ve Quetzalcoatlus adındaki pterosaur cinsleridir. Fakat bu cinsler dinozor veya kuş değil, uçan sürüngendir. Dolayısıyla yazımızdaki sınıflandırmaya dahil olmazlar.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bilinen en büyük uçan canlı Arambourgiania philadelphiae fosilini ele aldığımız yazımıza buradan erişebilirsiniz. Buna rağmen Pelagornis sandersi türünün muhteşem kanat açıklığı, Pteranodon isimli meşhur pterosaur cinsi kadardır!

Ortalama bir insan ile karşılaştırması.
Ortalama bir insan ile karşılaştırması.
Paleontology

Analizlerin ışığında 40 ile 22 kg arasında değişen ağırlıkları ile ilişkili uçma mekaniği oldukça ilginç olmalı. Albatroslar gibi zamanının büyük çoğunluğunu okyanusun üzerindeki sert hava akımlarında geçiriyorlar olmalılardı. Çünkü ancak bu hava koşullarında verimli bir şekilde uçmaları mümkün olabilecekti. Zaten içi boş, hafif kemikleri ve uzun humerus'u sayesinde uçtuğuna şüphe yok. Fakat bunu nasıl yapıyorlardı? 

Görkemli Pelagornis sandersi'nin bacakları kısa ve bodur olduğu için ağırlıklı olarak yüksek kayalardan, uçurum kenarlarından atlayarak uçtuğu düşünülüyor. Ayrıca görece zayıf göğüs kasları nedeniyle durduğu yerden havalanması oldukça verimsiz gibi görünüyor. Bu yüzden havalanması içi düz koşularla, aralıklı zıplamalarla veya yüksek yamaçlardan paraşütçü gibi atlayarak gerekli kaldırma kuvvetini elde etmesi gerekiyor. Dolayısıyla, kanat açıklığı 3.5 metre olan albatroslar gibi yüksek hava akımlarının bulunduğu okyanus yamaçlarını tercih ediyor olmalılardı.

Kanat genişlikleri sayesinde, kilometrelerce kanat çırpmadan seyahat edebiliyorlar ve derinlerdeki müren ve ahtapot gibi yumuşak bedenlilerin üzerine çullanabiliyorlardı. Öte yandan göz kamaştırıcı uyum başarılarından biri, tuz bezleri (supraorbital/nasal gland) sayesinde deniz suyundan tuzu (NaCl) fazlasını arındırarak, birçok deniz kuşu gibi tuzlu suyu içebilmeleri. Günümüzdeki deniz kuşları da bu şekilde su içer.

Gaga yapısının anatomik analizi.
Gaga yapısının anatomik analizi.
PLOS ONE

Diğer Pelagornithidae ailesindeki yalancı dişli (pseudotooth) kuşlar gibi diş benzeri tırtıklı gagalara sahipler. Adından da anlaşılan “yalancı dişli” ünvanı buradan gelir. Diş benzeri gagada iki büyük diş arasında küçük dişler bulunur. Bu sayede çeşitli büyüklükteki balıkların tutulması oldukça kolaylaşır. Diğer birçok omurgalıdaki gibi bu dişlerde mine yok. Bu yüzden büyümüyorlar ve yenilenmiyorlar. Böylece eğer kırılırlarsa, bildiğimiz diş gibi yenileri çıkmıyor. Mantıken tırtıklı bir gaga, düz bir gagadan daha iyi işlev görecektir. O halde neden yok oldular?

Bu hala araştırılan bir konu. Şimdilik elde olan görüşler arasında; aşırı büyük vücut oranı (günlük gerekli kalori ihtiyacı) dezavantajı nedeni ile değişen çevre koşullarına (tektonik hareketler, kıyı ekosisteminin değişimi, buz devri vs.) uyum sağlayamamak veya hantallıkları nedeniyle birçok köpekbalığı türüne av olmak var. Dolayısıyla evrimin her zaman en "gelişmişe" doğru gitmediğini tekrardan hatırlatmakta fayda var.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
13
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 7
  • Muhteşem! 3
  • Tebrikler! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • İnanılmaz 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • Wikipedia. Pelagornis Sandersi. (16 Eylül 2018). Alındığı Tarih: 16 Eylül 2018. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
  • E. de Lazaro. Paleontologist Discovers Largest-Ever Flying Bird. (6 Temmuz 2014). Alındığı Tarih: 16 Eylül 2018. Alındığı Yer: Sci-News | Arşiv Bağlantısı
  • A. Louchart, et al. (2018). Structure And Growth Pattern Of Pseudoteeth In Pelagornis Mauretanicus (Aves, Odontopterygiformes, Pelagornithidae). PLOS ONE, sf: 10-1371. | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 00:15:00 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3876

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
P. Türkoğlu, et al. Bilinen En Büyük Uçan Kuş: Pelagornis sandersi. (17 Eylül 2015). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3876
Türkoğlu, P., Bakırcı, Ç. M. (2015, September 17). Bilinen En Büyük Uçan Kuş: Pelagornis sandersi. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3876
P. Türkoğlu, et al. “Bilinen En Büyük Uçan Kuş: Pelagornis sandersi.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 17 Sep. 2015, https://evrimagaci.org/s/3876.
Türkoğlu, Pedram. Bakırcı, Çağrı Mert. “Bilinen En Büyük Uçan Kuş: Pelagornis sandersi.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, September 17, 2015. https://evrimagaci.org/s/3876.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close