Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Heisenberg'in Belirsizlik İlkesi: Bir Elektronun Hızını ve Konumunu Neden Aynı Anda (Eşit Hassaslıkla) Ölçemiyoruz?

Heisenberg'in Belirsizlik İlkesi: Bir Elektronun Hızını ve Konumunu Neden Aynı Anda (Eşit Hassaslıkla) Ölçemiyoruz?
1 dakika
11,482
Tüm Reklamları Kapat

Heisenberg'in Belirsizlik İlkesi (HBİ), bir atom altı parçacığın konumu ile momentumunun (ya da daha basit olarak, hızının) birbiriyle uyumsuz gözlenenler olduğu argümanına dayanır. Günlük yaşantımızda gözlenebilir değişkenleri bir dizi sayı olarak görmeyi isteriz. Örneğin, Dünya üzerinde nerede yaşadığınızı bir enlem ve boylam kullanarak tam olarak belirleyebilirsiniz. Benzer şekilde, arabanızın hızölçerine baktığınızda, hızınızı tam olarak görebilirsiniz. Bu yaklaşım, bizlerin boyutundaki cisimler için sorunsuz bir şekilde çalışır.

Ancak kuantum mekaniğinin aşırı küçük boyutlarına indiğinizde işler değişir. Harita üzerindeki yeriniz ile hızölçerde gördüğünüz hız birbirine karışmaya başlar. Bu nedenle söz konusu gözlenebilir değişkenler artık alışageldiğimiz "sayılar" olmaktan çıkarlar. Bunun yerine, dalga fonksiyonları üzerine etki eden "operatörler" haline gelirler. Dalga fonksiyonları, bir sistemin durumunu tam olarak tanımlayan özel bir fonksiyondur.

Tüm Reklamları Kapat

Hız ile konumun bir arada neden ölçülemeyeceğinin teorisi kafa karıştırıcı ve birazcık matematikten anlamayı gerektirebilir. Ancak buna girmeksizin, şunu söyleyebiliriz: Eğer ki bir atomaltı parçacığın kesin konumunu bulmak isteyecek olursanız, parçacığın gerçekte olduğu konum haricindeki her noktada sıfır değerini veren bir dalga fonksiyonuna ihtiyacınız olacaktır (kuantum mekaniğinin altında yatan matematik bunu dikte etmektedir).

Öte yandan, aynı zamanda bir de parçacığın hızını (ya da daha spesifik olarak, momentumu) ölçmek isteyecek olursanız, hiçbir noktada sıfır değerini vermeyen bir dalga fonksiyonuna ihtiyacınız olacaktır (yine, matematik bunu dikte eder). Görebileceğiniz gibi, sayısız noktada sıfır değerini vermesi gereken, ancak aynı zamanda da hiçbir noktada sıfır değerini vermemesi gereken bir dalga fonksiyonu bulmak imkansızdır. İşte tam olarak bu nedenle, bir atomaltı parçacığın hem hızını, hem de konumunu aynı anda ve tam olarak belirleyemeyiz.

Ancak bu sizi üzmesin veya insanlığın sıradan değişkenleri bile ölçmekten aciz olduğunu düşünmeye itmesin... Bu, Evren'in dokusunun bir özelliği... Bu dokudan kaynaklanan bir limit... Yani bunun beceriksizlikle ilgisi yok. Tam tersine; bunu keşfetmemiz, doğayı ve Evren'i daha iyi anlamaya başladığımızı gösteriyor!

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
51
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 33
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 16
  • Muhteşem! 14
  • Bilim Budur! 13
  • İnanılmaz 6
  • Umut Verici! 5
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • İğrenç! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 02:04:18 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4254

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Heisenberg'in Belirsizlik İlkesi: Bir Elektronun Hızını ve Konumunu Neden Aynı Anda (Eşit Hassaslıkla) Ölçemiyoruz?. (25 Mart 2016). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4254
Bakırcı, Ç. M. (2016, March 25). Heisenberg'in Belirsizlik İlkesi: Bir Elektronun Hızını ve Konumunu Neden Aynı Anda (Eşit Hassaslıkla) Ölçemiyoruz?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/4254
Ç. M. Bakırcı. “Heisenberg'in Belirsizlik İlkesi: Bir Elektronun Hızını ve Konumunu Neden Aynı Anda (Eşit Hassaslıkla) Ölçemiyoruz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 25 Mar. 2016, https://evrimagaci.org/s/4254.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Heisenberg'in Belirsizlik İlkesi: Bir Elektronun Hızını ve Konumunu Neden Aynı Anda (Eşit Hassaslıkla) Ölçemiyoruz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, March 25, 2016. https://evrimagaci.org/s/4254.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close