Güneş Sistemi dışında keşfedilen TOI-1452 b adlı bir gezegen, yakın zamanda Montreal Üniversitesi'nde yüksek lisans öğrencisi ve Ötegezegenler Araştırma Enstitüsü (iREx) üyesi Charles Cadieux liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi tarafından keşfedildi. Bu olası "Süper Dünya" hakkındaki bulguları The Astronomical Journal'da yayınlandı.^[1]

NASA'ya göre, Güneş Sistemi dışındaki gezegenler veya ötegezegenler, Güneş Sistemimizin ötesindeki gezegenlerin genel adıdır. Çoğu ötegezegen, Dünya'nın Güneş etrafında yaptığına benzer bir şekilde, diğer yıldızların yörüngesinde döner; ancak serbest hareket eden ötegezegenler (veya "başıboş gezegenler") galaktik merkezin yörüngesinde döner ve herhangi bir yıldıza bağlı değildir.

Daha önceden en azından bir defa terk edilmiş herkesin bildiği gibi, bu durum size ciddi şekilde acı verir, çünkü paylaşacağınız biri yoksa hiçbir şeyin anlamının olmadığını düşünürsünüz. İyi haber ise bunun sadece size olmadığı.

Aslında her şey hormonlarla ilgili. Bu hormonlar aynı zamanda âşık olduğunuz zaman sizi çok mutlu yapıyor. Peki, ayrıldığınız zaman beyninizin kimyası nasıl etkileniyor?

Bilimle ve evrimle ilgili konularda iki argümanın sesi çok gür çıkar: İlki, bilimde "tesadüf" kavramına mutlak suretle yer olamayacağı iddiasıdır. Yani bazı insanlar, doğada hiçbir şeyin rastgele, tesadüfen, şans eseri olamayacağına inanır. Bu sanrı öylesine güçlüdür ki, bilimsel bir meselede bir olayın "şans eseri" o şekilde yaşandığı söylendiğinde, sanki bilimin sınırlarından çıkılmış da, imkansız bir olaydan bahsediliyormuş gibi tepkiler gösterirler. Bu, Evren'de her şeyin önceden belirlenmiş kurallara ve katı bir mutlakiyete dayalı olduğu görüşünün hatalı bir uzantısıdır. Buna az sonra döneceğiz.

Argümanlardan ikincisi ise, evrimin "tesadüflerle dolu" olduğu ve daha önemlisi, evrimsel biyolojinin her şeyi "tesadüfler" ile açıkladığıdır. Yani bu kişilere göre evrim, Evren'in başlangıcından tutun da, insanların kararlarına kadar her şeyin tesadüf eseri var olduğunu ileri sürmektedir. Halbuki sırf evrime özgü bir "tesadüf" tanımı yapmak ve diğer doğa yasalarından ayırmak büyük bir hatadır. Evrim, diğer doğa yasaları ne kadar tesadüfiyse o kadar tesadüfidir. Buna da az sonra döneceğiz.

İnsan, üstünlük kompleksi olan bir türdür. Bu, beynimizin zaaflarından birisidir. Üst düzey algılar, üst düzey sanrılarla birlikte gelmektedir. Örneğin her şeyin bizim için var olduğu bir sistem içerisinde yaşadığımızı ve her şeyden üstün olduğumuzu zannederiz. Halbuki 4 milyar yıllık canlılık tarihinde, son 300.000 yıldır varız. Dünya üzerinde yaşam, bizden 13.000 kat daha uzun süredir var!

Benzer şekilde, gezegenimizin, galaksimizin, yani "bizi içinde barındıran şeylerin" özel ve kusursuz olduğunu sanarız. Halbuki şu anda bebek bir Evren içerisinde yaşıyoruz. Evren'imiz, "sadece" 13.82 milyar yıldır var ve çok iyi bir ihtimalle, önümüzdeki akıl almaz bir süre boyunca var olacaktır. Bu makalemizin de konusu zaten bu olacak!

Modern biyoloji ders kitapları, yalnızca bakterilerin atmosferden azotu alıp yaşam için kullanılabilir bir forma dönüştürebileceğini iddia eder. Baklagiller gibi azotu sabitleyen bitkiler, bunu kök nodüllerinde simbiyotik bakteriler barındırarak yaparlar. Ancak yeni bir keşif, bu kuralı altüst ediyor.

2024 yılında yayınlanan iki makalede, uluslararası bir bilim ekibi ökaryotik bir hücre içinde bilinen ilk azot sabitleyici organeli tanımlıyor. Bu organel, prokaryotik bir hücrenin ökaryotik bir hücre tarafından yutulduğu ve simbiyozun ötesinde bir organele dönüştüğü süreç olan birincil endosimbiyozun tarihteki dördüncü örneğidir. UC Santa Cruz'da doktora sonrası araştırmacı ve son iki makaleden birinin ilk yazarı olan Tyler Coale şöyle anlatıyor:

2 adet ebeveyniniz var: anne ve babanız. Onların da 2'şer tane ebeveyni var, dolayısıyla sizin 4 tane büyük-ebeveyniniz var: anneanneniz, babaanneniz, annenizin babası olan dedeniz ve babanızın babası olan dedeniz. Bu şekilde geriye gidecek olursanız, sadece 10 nesil önce 1000'den fazla, 20 nesil önce 1.000.000'dan fazla, 30 nesil önce 1 milyardan fazla atanız var demektir! Dünya'da şu anda 7 milyar insan var. Akrabalık ilişkilerini kenara bıraktığımızda 1 milyar özgün soy hattı olduğunu varsayalım. bunların her birinin sadece 30 nesil önce 1 milyar atası varsa, Dünya nüfusunun 1 kuintilyon ($10^{18}$) veya 1.000.000.000.000.000.000) olması gerekirdi. Ancak bundan 30 nesil önce, yani kabaca 1000 sene önce Dünya nüfusu'nun sadece 300 milyon (300.000.000) olduğunu biliyoruz. Dahası, insan popülasyonunun günümüzde en fazla olduğunu ve tarihte hiçbir zaman bu sayının üzerine çıkılmadığını, dolayısıyla 7 milyardan büyük bir insan popülasyonunun tarihte hiçbir zaman yaşamadığı biliniyor. Bu durumda tüm bu insanların tüm bu ataları nerede?

Bu soru, evrimsel biyoloji hakkında fikri olmayanlar için kafa karıştırıcı; evrimsel biyolojiden anlayanlar içinse komik bir sorudur. Cevabı çok basit ve açıktır: tüm canlılarda olduğu gibi, insanların soy hatları da birbirinden bağımsız değildir. Her birimiz ortak atalardan geliyoruz ve bu ortak ataların torunlarıyız. Bir diğer deyişle, günümüzdeki 1 milyar bağımsız soy hattı, zamanda ve nesillerde geriye gittiğimizde çok hızlı bir şekilde birbiriyle kaynaşacaktır. Sadece birkaç yüz nesil geriye gittiğinizde, günümüz Meksikalıları ve Japonları gibi Anadolu'dan uzak medeniyetlerle bile soylarımız kesişecektir. Yaklaşık sadece 10.000 nesil geriye gittiğinizde, şu anda yaşayan bütün insanların Mezopotamya bölgesinde yaşadığını düşündüğümüz ortak atalarına varırız. Bu bir kadın ve bir erkektir. Ancak bu kadın ve erkek, muhtemelen aynı zamanda yaşamış insanlar değildir ve hatta birbiriyle eş bile değildir! Dahası, bu kadın ve erkek, kendi dönemlerinde yaşamış tek kadın ve tek erkek de değildir. Muhtemelen on binlerce insandan oluşan popülasyonların üyesidirler. Bu kadına, mitolojiye gönderme olarak "Mitokondriyal Havva", erkeğe ise "Y Kromozomu Ademi" adı verilir. Bu konudaki detayları buradaki yazımızda izah etmiştik, tekrar etmeyeceğiz.

Gezgin Marco Polo'nun Tibet Mastifi için yaptığı tanımın bu olduğu söylenir. Son derece iri bir köpek çeşidi olan Mastiflerin bir cinsi olan Tibet Mastifi, Mastiflerin kaynağı olan Tibet köpeklerinden evrimleştirilmiştir. Başarılı bir çoban köpeği olan Tibet Mastifi, sürüyü leopardan dahi koruyabilir. Köy ve ıssız yerler için en iyi bekçidir. Fakat eğitimleri çok zordur. 

Genellikle boynundaki aslanın yelesini andıran yelesiyle tanınan ve bazen aslan yeleli tibet köpeği de denen bu Mastif türü, günümüzde bekçilik ve çoban köpeği amacıyla değil, özellikle Çin ve ABD'de zenginlik göstergesi olarak kullanılmaktadır. Normal piyasa değeri yavrular için 10.000 Amerikan Doları civarında olan bu çeşidin bir bireyi, "Büyük Sıçrama" isimli Tibet Mastifi, 2011'den bu yana "satılan en pahalı köpek" unvanını korumuştur ve satış değeri tam 1.5 milyon dolardır!