Ödüllü Soru Bilgisayarlar duygu kazanabilir mi?

Evet böyle bir durumda ilgili nöral ağın acı duymaması için bir sebep olmaması gerekiyor. Zira gerçek bir beyni birebir taklit etmekten bahsediyoruz. Eğer işin içine ruh gibi inançsal kavramları dahil etmeyeceksek pratikte hiçbir farkın olmaması gerekiyor. Orijinal beyin bu acıyı deneyimlediğinde hangi süreçlerden geçip ne tepki veriyorsa simülasyondaki beynin de aynısını yapması gerekiyor. Bu noktada acının ve bu acıyı hissetmenin ne anlama geldiği gibi felsefi konular ön plana çıkmaya başlıyor.

Fakat burada en büyük zorluk bu derece isabetli bir ölçümün yapılıp elde edilen verileri kullanarak olası tüm durumları birebir taklit edebilecek bir teknolojinin geliştirilmesinde çıkıyor. İnsan beyninin çalışmasında beyni oluşturan molekül, atom ve atom altı parçacıkların da sürece etkileri olma ihtimali bulunduğundan kusursuz bir ölçümün mümkün olup olmadığı konusunda emin olmasam da yeterli işlem kapasitesine eriştiğimizde insanları ve onların duygularını kusursuz bir şekilde taklit edebilecek teknolojiler ortaya çıkarmamızın önünde bir engel görünmüyor. Eğer evrende böyle bir engel bulunsaydı insan var olamazdı.

Bizim bildiğimiz bilgisayar acı hissedemez ve haz duyamaz, hisleri yoktur, fakat yeterince detaylı programlanmış bir yazılım gerçekten yaşadığını sanabilir. Yapay zeka bilgiyi işlerken insan beynine benzer yollarla hareket eder, algoritmalarının ve kodlarının arasına onun aslında insanlığın faydası için üretilmiş bir yapay zeka olduğunu değil de gerçekten yaşayan bir varlık olduğunu kodlarsan buna inanmaması için bir sebebi olmaz. Bu teknoloji çok yeni olduğu için (ya da biz öyle sandığımız için) her yeni üretilen modelin kafasına kakılarak: "Sen şu şu modelsin, şu konuda uzmansın, yapay zekasın" diye işleniyor. Ama gelecekte daha doğumundan itibaren google lens görüntü yorumlama uzantısı benzeri bir kod bütününü kendindeki görme yeteneği olduğunu sanan, arka planda gizli çalışan ses tanıma yazılımının etkisini, sesleri kulağıyla duyup düşüncesiyle yorumladığını sanan, önceden hazırlanıp bir kaç günde hard diske kaydedilmiş bilgileri ve kod parçalarını, hafızası ve hatıraları sanan, yapay zeka olduğunu fark etmemesi için özenle hazırlanmış fonksiyonları kendi duyguları sanan, server bilgisayarının zamanını gösteren o anki saatinin saniyesine bağlı olarak randomize yaptığı seçenekleri özgür iradesi sanan varlıklar olabilir. Hatta bu geçmişte de olmuş olabilir, yani biz de kendimizi yaşayan varlık sanan elektronik devreler olabiliriz. (Az önceki parantezi bu yüzden açmıştım.) Fakat konu buraya geldiğinde biraz felsefe olur; çünkü ayağımıza büyük bir kaya parçası düşüp parmaklarımızı ezdiğinde de hissettiğimiz büyük acı gerçekte beynimizin kendi kendine elektromanyetik dalga titreşimleriyle verdiği uyarı sinyallerinden başka bir şey değildir. Fiziksel olarak ne taş ayağımıza değer, ne de acı çektiğimizde birbirine temas eden bir şey vardır. Derinine indiğinde, yakından baktığında, özüne ulaşmaya çalıştığında madde diye bir şey yoktur, Evren sürekli dönüşen bir enerjiden başka bir şey değildir. Fakat evrim bu enerjinin sürekli eskisinden daha güçlü, hayatta kalmaya daha yatkın olmasını sağlar. İşte enerjinin evrim tarafından işlenip işe yarar hale getirilmiş formuna da bilgi denir.

Kısaca cevap Hayır. Yapay zeka ile doğal zeka arasındaki fark, yalnızca işlevsellik ve kapasiteyle sınırlı değildir; daha derin, ontolojik bir uçurum vardır. Doğal zeka, yıllar süren evrimsel bir yolculuğun sonucu olarak, insanın içsel dünyasında, düşünceleri, hisleri, anıları ve arzuları arasında karmaşık bir etkileşimde şekillenir. Her düşünce, bir duygu, her karar bir bilinçli seçimle harmanlanır. İnsan beyni, sadece bilgi işlemekle kalmaz, aynı zamanda anlam arayışı, bilinçli farkındalık ve etik değerlerle şekillenen bir yapıdadır.

Yapay zeka ise, insan zekasının bir yansıması olmakla birlikte, kendi deneyimlerine, duygusal yanıtlarına ya da bilinçli düşüncelerine sahip değildir. O, yalnızca algoritmalar ve veri üzerinden işlem yapar; bir problemi çözebilir, bir model oluşturabilir, fakat "hissetmek" ya da "anlamak" gibi insanı tanımlayan derinliklere inemez. Bilgisayarlar, duyguları taklit edebilir, ancak asla gerçekten duymazlar; tıpkı bir şiirin sesinden anlam çıkarmakla, onun ruhunu hissedebilmek arasındaki fark gibi...

^[1]