Canlı organizmalarda bazı hücreler, diğer hücreleri zalimce silip süpürür.^[1] Bu "hücresel yamyamlık" yaygın, doğal bir süreçtir: Vücudunuzdaki beyaz kan hücreleri tam şu anda milyonlarca yaşlı kırmızı kan hücresini tüketiyor. ABD Ulusal Bilimler Akademisi Bildiriler Kitabı'nda yayınlanan yeni araştırma, bu tür "yamyamlık" davranışlarını teşvik etmek için bir grup genin kullanılmasının yeni bir kanser immünoterapisi geliştirebileceğini öne sürüyor.^[2]

Bu fikir, yeni makalenin kıdemli yazarı biyolog Denise J. Montell ve meslektaşlarının, hücrelerin sindirmeye çalıştıkları şeyleri sarmasına yardımcı olan Rac ailesindeki hiperaktif gen formlarının meyve sineği embriyolarında doku ölümüne neden olduğunu fark etmesiyle doğdu. Montell değiştirilen genlerin, hücrelerin "komşularını" tüketmesine neden olduğunu söylüyor. Bu genlerin RAC adında insanlara özgü versiyonları mevcut; Montell ise bunların, Santa Barbara'daki Kaliforniya Üniversitesi'nde çalışan yeni meslektaşı Meghan Morrissey'e kanser CAR-M immünoterapisi konusundaki çalışmalarında yardımcı olup olamayacaklarını merak etti.

Havayolu kullanan yolcuların sayısı, küresel salgın gölgesinde geçen 2020 yılını saymazsak, giderek artıyordu. 2017 yılında yaklaşık 4 milyar yolcu havayolunu kullanmışken bu sayı 2018 yılında 4.3 milyar, 2019 yılında ise 4.4 milyar yolcuya ulaştı. Sağladığı zaman tasarrufu, düşük maliyeti, uzak mesafeleri tek araçla erişilebilir kılması, havayolunun tercih edilmesindeki faktörlerden sayılabilir. Ancak hepsinin içinde en kritik faktörün güvenlik olduğunu varsaymak yanlış olmaz.

2019 yılında tüm dünyadaki ticari uçuşlarda 114 kaza gerçekleşti ve ne yazık ki 6 ölümlü kaza nedeniyle 239 kişi hayatını kaybetti. Geçmiş yıllara göre hem kaza oranları hem ölümlü kaza sayılarında önemli yol kat edilmiş gibi görünse de daha iyisi için durmaksızın çalışılıyor.

Bugüne kadar keşfedilen bütün türlerin ve bütün fosillerin ara geçiş türü olduğu tespit edilmiştir!

"Bir dakika! Nasıl yani? Nasıl tüm fosiller ara geçiş türü olur? Hatta sadece fosil bile demiyorsunuz, türler diyorsunuz!"

Ormanlarla neredeyse hiçbir ilgisi yokmuş gibi gözüken aslanların nasıl olup da "Ormanlar Kralı" unvanını aldığını hiç düşündünüz mü? Aslanlarla ilgili izlediğiniz belgeselleri bir düşünün. Hepsi çorak Afrika savanalarında çekilmiştir, Buralarda ağaçlara ya da ormanlara dair pek de bir iz yoktur, tek tük bodur ağaçlar haricinde. Öyleyse bu unvan nereden geliyor?

Öncelikle etimolojik bir meseleyle başlayalım: Dilimizde "ormanlar kralı" olarak bilinse de, İngilizcede "cangıllar kralı" olarak bilinmektedir (orman ve cangıl farklı ekolojik unsurlardır). Günümüzde cangıl olarak söz edilen ormanlar genellikle tropikal ağaç birikimleri ilişkilendirilse de, daha önce de izah ettiğimiz gibi bu sözcük aslen Sanskritçede "açık, savana-benzeri alan" demektir. Dolayısıyla aslanların günümüzdeki anlamıyla cangılların kralı olmadığı ve bunun hatalı bir ilişkilendirme olduğu söylenebilir.

Telefonlardan yayılan radyasyonun sahip olduğu enerji ile ne mısır patlatılabilir ne de yumurta pişirilebilir. Cep telefonlarının yaydığı radyasyon miktarı önemsenmeyecek kadar azdır. Bu konuda çok daha kapsamlı bir inceleme için buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.

Cep telefonlarının mısır patlatabilecek kadar yüksek radyasyon yaydığı safsatası, aslında Bluetooth adı verilen teknolojiye dayanmaktadır. Cardo Sistemleri adı verilen Bluetooth cihazları üreticisi olan bir firma, 2008 senesinde bir viral reklam hazırlamıştır. Reklamda, 4 adet telefon bir halka şeklinde yerleştirilip, ortasına bir mısır tanesi konmaktadır. Telefonlar çalıştırıldığında, bu mısır patlamaktadır. Bu video, kısa bir sürede popüler olsa da, aslında koca bir yalandan ibarettir. Cardo Sistemleri'nin CEO'su sonradan bu videonun gerçek olmadığını, güncel video düzenleme programlarıyla yaratıldığını açıklamıştır. Videoyu düzenlerken yukarıdan patlamış mısırlar fırlatılmış, eş zamanlı olarak patlamamış mısır tanecikleri, görüntü işleme yazılımlarıyla ortadan kaldırılmıştır. Yani çok yanlış bir reklam politikasının sonucu olan bir sahtekarlık ürünüdür. Ancak ne yazık ki mit bir kere yayılmaya başladı mı, durdurması çok ama çok daha zordur. Öyle ki, bu saçma ve amaçsız video, günümüzde bile cep telefonlarıyla ilgili korkuların temel kaynağını oluşturmaktadır.

Queso Fresco; feta peynirine benzeyen, İspanya kökenli ancak Meksika mutfağında yaygın kullanılan taze bir peynir çeşididir. Hem inek hem de keçi sütünden yapılabilir. Meksika'da yaygın olarak çiğ sütten yapılmaktadır. Cotija peyniri ise, kökeni Meksika olup inek sütünden yapılan yarı sert bir peynirdir ve çorba, tako, salata gibi birçok gıdayla servis edilir.

Rizo Lôpez Foods marka üreticiye ait bu iki peynir kaynaklı bir Listeria monocytogenes salgını raporlanmıştır. CDC'nin (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ve FDA (Gıda ve İlaç Dairesi) ortak yürüttüğü bu uzun soluklu salgının detaylarını inceleyelim.

Azot, periyodik tablodaki komşuları karbon ve oksijen kadar dikkat çekmiyor olabilir. Fakat komşuları gibi, azot da, onsuz yaşayamayacağımız bir element.

Azotlu bileşiklerin, biyolojide önemli bir rolü vardır. Azot içeren bileşikler; kan basıncını düşürür, vücudumuzdaki sinyallerin iletilmesine yardımcı olur ve bitkiler için besin sağlar. Aslına bakarsanız endüstriyel olarak hazırlanmış azot bakımından zengin gübreler, dünyanın besin yetiştirme kapasitesini etkileyici bir şekilde iki katına çıkardı.

Üreme sağlığı, insan hayatının devamlılığını sağlayan temel bir biyolojik süreçtir ve bu süreçte çeşitli zorluklar meydana gelebilmektedir. Bu konuda karşılaşılan zorluklarınsa yapay rahim teknolojisi (İng: "artificial womb technology") gibi inovatif teknolojilerle aşılması planlanmaktadır. Yapay rahim teknolojisi; doğal üreme sürecini desteklemek, gebeliği taklit etmek veya infertilite sorunları yaşayan bireylere alternatif çözüm yolları sunabilmek amacıyla tasarlanmıştır. Ayrıca bu teknoloji, özellikle kritik olarak tehlike altındaki türlerin korunmasında ve popülasyonlarını artırmada da kullanılabilmektedir. Yapay rahim teknolojisi; embriyonun gelişimini destekleme, döllenmiş yumurtayı taşıma veya rahmin fonksiyonlarını geçici olarak yerine getirme gibi çeşitli görevleri beraberinde üstlenebilmektedir.

Bu makalede ektogenez, sentetik embriyolar, yapay rahim teknolojisi, bu teknolojinin uygulama alanları ve yapay rahim uygulamaları gibi konular ele alınacaktır.

Standart DSÖ inme tanımı "belirgin vasküler olmayan bir neden olmaksızın, 24 saatten uzun süren (ölümle kesintiye uğramadığı sürece), hızlı gelişen fokal (veya global) serebral fonksiyon bozukluğu belirtileri" şeklindedir.^[1]

İnme prevalansı, önleme ve akut faz bakımında kaydedilen ilerlemelere rağmen batı ülkelerinde yüksek olmaya devam etmektedir. Yaşlanan nüfus nedeniyle, bu patoloji en sık yaşlı hastalar arasında görülmektedir. İnmelerin yaklaşık %75'i 65 yaş üstü hastalarda meydana gelmekte ve insidans 55 yaşından itibaren her 10 yıllık dönemde kademeli olarak artmaktadır.^[2]

Bilime ve bilimsel gerçeklere karşı kuşku uyandırmaya çalışan kişilerin en sık gündeme getirdikleri konulardan birisi, bilimin sıklıkla kendini yenilediği, bundan birkaç sene önce "doğru" dediğine şimdi "yanlış" diyebilmesi, yani zaman içinde güncellenmesidir. Bu şekilde sürekli değişen ve kendini yenileyen bilime güvenebilir miyiz? Şu anda "doğru" kabul ettiğimiz şeylerin, bundan birkaç on sene sonra "yanlış" olmadığını nereden bilebiliriz?

İlk olarak şunu net olarak söyleyerek başlayalım: Evet, bilime güvenebiliriz! Hatta öyle ki, bilime güvenme nedenlerimizin başlıcası, bilimin kendini yeniliyor ve güncelliyor olmasıdır. Bir diğer deyişle, tam da bu "yenilenme" özelliği nedeniyle bilime güvenmeliyiz. İzah edelim: