Bir insanın jeolojik olarak keşfedebileceği en sıra dışı ve değerli parçalardan biri, kuşkusuz, meteoritlerdir. Meteoritler, daha önceden de detaylarını anlattığımız üzere, uzay boşluğundan Dünya'ya düşen ve atmosfer boyunca tamamen yanmamayı başaran (dolayısıyla bir kısmı yeryüzüne ulaşabilen) kaya veya metal parçalarıdır.

Meteoritler aşırı nadirdirler; ancak eğer yeterince şanslıysanız birini keşfetme ihtimaliniz vardır, çünkü tahminlere göre Dünya'ya her gün 10-50 arası meteorit düşmektedir.^[1] Elbette, bu meteoritlerin önemli bir bölümü okyanuslara, geri kalanlarıysa insanlar tarafından yaşanmayan yerlere düşmektedir. Fakat yeterince dikkatli bir gezginseniz, bunlardan birine denk gelme ihtimaliniz bulunmaktadır. Hatta teknik olarak (pek mümkün olmasa da) arka bahçenizde bile bu göktaşlarından bulabilirsiniz!

Uçakla seyahat etmek, kaygılarımız ve korkularımız ne derse desin, inanılmaz derecede güvenlidir. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından yapılan açıklamaya göre, uçakla ulaşım havacılık tarihinin en güvenli ulaşım sistemine dönüşmüştür. Bu, istatistiksel olarak her on milyon döngü için (bir döngü, bir kalkışı ve bir inişi içerir) bir tane bile korkunç bir başarısızlık olmadığı anlamına gelir.

Bir uçakla seyahat etmenin bir otomobilde seyahat etmekten çok daha güvenli olması, sezgisel olarak doğru hissettirmeyebilir; ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde, her 100 milyon araçta mil başına yaklaşık 1,13 ölüm meydana gelirken her 100 milyon uçak milinde sadece 0,035 ölüm meydana gelmektedir. Başka bir deyişle, Amerika'da bir araba kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 114'te bir iken, bir uçak kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 9.821'de birdir.^[1][2]

"Mantık hatası" kalıbı, tıpkı "teori" sözcüğü gibi günümüzde, günlük dilde farklı, bilimde ve felsefede ise farklı anlamlarda kullanılan bir kalıptır. Günlük yaşantımızda genellikle anlayamadığımız ya da anlayamayacağımız kadar karmaşık olan olaylar için “Bu işte bir mantık hatası var.” deriz. Ancak bilim dünyasında mantık hataları, günlük dildeki kullanımı kapsamakla birlikte, burada göreceğiniz gibi çok daha geniş bir alanı içine almaktadır.

Mantık Hatası (İng: "Logical Fallacy"), isimden de anlaşılabileceği gibi, temel olarak, mantıklandırma sürecinde yapılan her türlü hata anlamına gelmektedir. Ancak mantık hataları, olgusal (gerçeksel) hatalardan (İng: factual error) farklıdır. Örnekleyelim:

Evrim Ağacı olarak 2010'dan beri Türkiye'de bilim iletişimini yeşertme ve geliştirme konusunda aktif bir çaba sarf etmekteyiz. Bu süreçte yazarlarımızın daha etkili iletişim kurabilmesi için çok sayıda yazı aracı geliştirdik ve bunları kesintisiz bir şekilde Evrim Ağacı ekosistemine entegre ettik.

Şimdi, bu araçları daha fazla kişiye ulaştırmak ve Evrim Ağacı ekosisteminde daha fazla entelektüel görüşe, perspektife ve fikre yer vermek istiyoruz.

Biyolojik cinsiyet ile ilgili anatomik farklılıklar pelviste, halk arasındaki adıyla leğen kemiğinde kolayca ayırt edilebilmektedir. Erkek ve dişi Homo sapiens pelvisleri arasındaki yapısal farklılıklar, dişi pelvisi ile karşılaştırıldığında daha belirgin ve iyi işaretlenmiş kas ekleri ile birlikte daha büyük eklem yüzeyleri olan erkek pelvisinin daha kalın iskeleti ile ilgilidir.

Daha belirgin farklılıklar ise, elbette dişi pelvisinin doğuma uygun şekilde evrimleşmesinden kaynaklanmaktadır. Peki gerçekten öyle mi?

İnsanları diğer primatlardan ayıran en önemli özelliklerden birisi beyin büyüklüğüdür. Beynimiz, yaklaşık 2-3 milyon yıl kadar önce, Afrika'da yaşamış olan Australopithecus isimli atalarımızın soy hattı boyunca oldukça hızlı bir evrimsel süreçten geçmiştir. Bu dönemde insan beyni yaklaşık 3 kat büyüyerek günümüzdeki boyutlarına erişmiştir. Bilim insanları bunun yaşandığını kafatası fosilleri sayesinde biliyorlar; ancak bunun tam olarak nasıl gerçekleştiğini henüz çözememişlerdi.

Belçika'da bulunan Flanders Biyoteknoloji Enstitüsü'nden Prof. Dr. Pierre Vanderhaeghen tarafından yürütülen bir araştırma, bu gizemi kısmen çözmeyi başardı. GENDEVOCORTEX isimli projenin bir parçası olan Dr. Vanderhaeghen, insan beynini irileştiren genlerin hangileri olduğunu tespit etmenin peşindeydi.

Bu yazımızda ya sürekli olarak ya da belli bir zaman diliminde kullandığımız, internetin en büyük internet sayfalarının ve şirketlerinin anasayfalarının ilk başta nasıl göründüklerini göstermek istiyoruz. Bu değişimler, sadece bir şirketin büyümesini ve yazılım teknolojilerinin gelişimini değil, aynı zamanda teknolojik bir ürünün, onları şekillendiren bilim insanları ve mühendislerin elinde nasıl farklılaşabileceğini gösteriyor. Her şirketin kendine has felsefeleri bulunuyor ve bunu tasarımlarına yansıtıyorlar. Başlayalım:

Google, 1996 senesinde, Stanford Üniversitesinde doktoralarını yapmakta olan Larry Page ve Sergey Brin tarafından kuruldu. Günümüzdeki en büyük internet dizinleme ve arama motoru olan Google, aynı zamanda gezegen üzerindeki en değerli markalardan birisidir. İlk başta nasıl göründüğüne dair çeşitli fotoğraflar yayınlanmış olsa da, Google tarafından yayınlanan ilk görüntüsü yukarıdaki görseldeki gibidir.

Yakın arkadaşlarıma soracak olursanız çoğu benim samimiyetle sürdürdüğüm inançlarımın açıkça yanlış ve hatta saçmalık olduğunu söyleyecektir. Ki bunu yüzüme söyledikleri de olmadı değil. Peki nasıl oluyor da hâlâ arkadaşlığımızı sürdürebiliyoruz? Bu soruya vereceğim cevap arkadaşlarımın da benim gibi felsefeci olmasından ve felsefecilerin deliliğin sınırlarında gezen fikirlerle uğraşmayı öğrenmelerinden geçiyor. Bir iddiamı dile getirirken açıklamalar yapıyor, argümanlar getiriyorum. Onlar da beni sabırla dinliyor ve benim görüşlerime karşılık kendi argümanlarını veriyorlar. Böylece argümanlar yoluyla gerekçelerimizi takas ederek birbirimize saygımızı gösteriyor ve birbirimizi biraz daha iyi anlayabiliyoruz.

Bu türden bir anlaşmazlık normalde mümkün olmasa da felsefeciler bu manada biraz anormaldir. Yine de bazı örnekler bize bu tarz (diyaloga yönelik) engelleri ortadan kaldırabileceğimize dair umut veriyor.

Prader-Willi Sendromu; metabolik, endokrin, nörolojik sistemler üzerinde sayısız etkileri olan, davranışsal ve zihinsel zorluklarla seyreden nadir ve karmaşık bir genetik hastalıktır. Prader-Willi Sendromu temel olarak yaşamın ilk yıllarında beslenme güçlükleri ve hipotoni ile karakterizedir. Sendromdan etkilenen birçok hasta büyüme hormonu eksikliği nedeniyle boy kısalığı gösterir.

Bu bireyler aynı zamanda hipotalamik disfonksiyona sahiptir ve bu da hipogonadizm, hipotiroidizm, merkezi adrenalin yetmezlik ve düşük kemik mineral yoğunluğu gibi çeşitli endokrinopatilere yol açar. Bu nedenle bu hastaların yaşamları boyunca bir endokrinolog tarafından yakından takip edilmesi gerekir.