Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

İnsan-Dışı Hayvanların Uyguladığı Yapay Seçilime Örnek: Karıncalar ve Ormandaki "Şeytan Bahçeleri"

İnsan-Dışı Hayvanların Uyguladığı Yapay Seçilime Örnek: Karıncalar ve Ormandaki "Şeytan Bahçeleri"
5 dakika
5,563
Tüm Reklamları Kapat

Okullardaki derslerimiz birbirinden ayrı gibi okutulsa da, aslında doğayı birbirinden bağımsız bir şekilde inceleyemeyiz. Biyoloji, canlılar üzerinden araştırmalar yapıyor olsa da organizmalar ve organizmaların yaşadıkları çevre, evrenin bir noktasında yer alan ve kimya ile fizik için geçerli olan kavramlara uyan doğal sistemlerdir. Her şeyden önce fizik vardı. Sonra kimya doğdu. En son ise biyoloji... Ondan da kültür ve beşeri bilimler doğdu. Ancak bu son basamağı şimdilik es geçecek olursak, fizik ve kimya üzerine kurulu biyolojiyi, gelmiş geçmiş en çok sayıdaki disiplini bir arada barındıran bir çalışma alanı olarak kabul etmemiz gerektiği anlaşılır. Bu yazıda sizlere maddeleri konu alan kimya ile canlıları konu alan biyoloji arasındaki yakınlığı net bir şekilde gösteren bir örneğe değinmek istiyoruz. 

Güney Amerika'daki Amazon yağmur ormanları, canlı çeşitliliğiyle de oldukça meşhurdur. Burada, egzotik kuşlardan gizemli böceklere, yabani çiçeklerden haşmetleriyle kendilerini belli eden yağmur ormanlarının ağaçlarına kadar çok çeşitli hayat formlarına rastlamak mümkündür. Genelde turistler, bu ormanın içinde açılmış olan patikalar ya da belli bir istikamette akan akarsular boyunca yapılan keşif gezilerine katılırlar. Böyle gezilerin birinde, çok şaşırtıcı görüntülerle karşılaşabilir insanlar. Bunlardan birisi de, adını eskiden o bölgede yaşayan yerlilerin anlattığı "gizemli olaylardan" almış olan Şeytan Bahçeleri'dir (aşağıda görülmektedir). 

Tüm Reklamları Kapat

Rivayete göre sadece Duroia hirsuta türü bitkilerden oluşan Şeytan Bahçeleri'ni ormanın "kötü ruh"u sürekli olarak düzenlemekte ve bakımını yapmaktadır. Bu bahçelerde, sadece tek bir tür bitki bulunur ve onlar son derece canlıyken, diğer bitkiler tutunamazlar ve kolayca ölürler. Teknik olarak gerçekten de, ikinci söylenen doğrudur. Ormanın belli yerlerinde, sadece belli bitki türleri, sanki insan eliyle özenle bakılmış gibi bulunan bahçelerde korunmaktadırlar. Diğer hiçbir bitki türü bu "bahçelerde" yaşayamaz. Duroia hirsuta türü ağaçlar, sanki bir çiftçinin özenli bakımlarına maruz kalmaktadır. Onlar dışındaki tüm bitkiler, bu bitkilerin yanında ölüvermektedir. Hem de bu koruma, 800 yılı aşkın bir süredir devam etmektedir!Üstelik bu bahçelerin toprak yapısı, iklim yapısı veya herhangi bir çevresel faktörü, az ilerisindeki ağaç grubundan hiç de farklı değildir. Bu sebeple yerel halk, bu bahçelere "kötü ruh" olarak tanımladıkları doğa üstü bir gücün şekil verdiğini ve koruduğunu düşünmektedir. Buna neyin sebep olduğu da, 2014 yılına kadar bilinmiyordu. Ama artık biliniyor. Ve tahmin edebileceğiniz gibi, sorumlu "doğa üstü bir kötü ruh" falan değil...

Gerçek şudur: Myrmelachista schumanni türü karıncalar (ana görselde görülmektedir) Duroia hirsuta türü ağaçların kovuklarında yaşamaktadır. O ormanda bulunan hiçbir ağaç, bu karıncaların arzu ettikleri gibi devasa koloniler oluşturmalarını sağlayamazlar. Bu ağaçların gövdeleri, tam onların yaşam alanı oluşturabilecek özelliktedir. Ama doğal olarak, bu ağaçları dikip bakımını yapan karıncalar olamaz; ancak karıncalar, istilacıların saldırılarından diğer ağaçları değil de bu ağaçları koruyabilirler. Başka bir bitkinin bu ağaçların bulunduğu alanlarda yetişmemesi için sürekli kimyasal salgılayarak kolonilerini koruma altına alırlar. Yani karıncalar, daha önce bilinen mantar kolonileri bir yana dursun, koskoca bir orman bölgesindeki devasa ağaçların tarımını yapmaktadır denebilir! Kendileri için "istenmeyen" olan "zararlılar"dan ormanlarını ayıklarlar; sadece belirli bir türü yaşatırlar. Bu, evrimin en temel mekanizmalarından Yapay Seçilim'in, insan dışındaki en harika örneklerinden birisidir! Bu konuda detaylı bilgi için kitabımızı edinmenizi tavsiye ederiz.

Tüm Reklamları Kapat

Bu gerçeği göstermek için Stanford Üniversitesi'nden Deborah Gordon ve ekibi, Peru'nun Loreta kentini içine alan Amazon Ormanı bölgesindeki Madre Selva Biyolojik İstasyonu'nda kapsamlı bir araştırma yürüttüler. Tespit ettikleri ve içerisinde 1 ila 328 adet arasında değişen sayılarda Duroia hirsuta türü ağaçların bulunduğu 10 adet "Şeytan Bahçesi"ne İspanyol sediri olarak bilinen Cedrela odorata türü ağaçlardan diktiler. Bu ağaçlar, normalde Amazon'da rahatlıkla ve bol miktarda yetişmektedirler; ancak "Şeytan Bahçeleri" içerisinde bulunmazlar. Bu yabancı ağaçların bazılarının üzerini karıncalardan korumak için, özel bir kimyasalla kapladılar. Bazı diğerlerini ise korumasız bir şekilde diktiler. Sonuçlar tartışmaya yer bırakmayacak kadar açıktı: daha dikilme işlemi tamamlanmadan, işçi karıncalar yabancı ağaca saldırıya geçmişlerdi ve sadece 24 saat içerisinde korunmasız olan tüm sedirleri öldürmeye başladılar. Yaptıkları çok basitti: yapraklarına saldırarak bolca formik asit enjekte etmek. Sadece 5 gün içerisinde bu sedirlerin neredeyse tamamı yapraklarını tamamen yitirdi. Hatta karıncaları uzak tutmak için korunan sedirlere bile saldırılar düzenleyenler ve yapraklarını yitirmesini sağlayanlar oldu. Muhtemelen, karınca popülasyonu içerisinde koruyucu kimyasala dirençli olan nadir varyasyonlar vardı ki bu, evrimin ana malzemesini oluşturmaktadır. Ancak korunmasız olanlardaki yaprak ölümü, korunmalılara göre kat kat fazlaydı.

İşin asıl ilginç tarafı, karıncaların "tarım alanlarını" inşa etmek için kullandıkları temel kimyasalın formik asit olmasıdır. Normalde bu, oldukça yakından tanınan bir kimyasaldır ve zaten adını da "karınca" sözcüğünün Latincesinden alır. Mikrobiyal parazitlere karşı koruyucu özelliği bilinen bu kimyasalın herbisit (böceksavar) özelliği de ilk kez bu vesileyle keşfedilmiştir. Uzun zamandır bu tarz kimyasalların haberleşme, kur yapma ve savunma gibi eylemlerde kullanıldığı zaten bilinmekteydi. Ancak bunlar haricinde, böylesi bir yapay seçilim örneği için kullanılabileceği kimsenin aklına gelmemişti. Bu keşif, önemli bir gizemi açığa çıkarmış oldu.

Karıncamıza geri dönersek... Bu karınca, bahsi geçen ağaçların gövdelerinde kurduğu kolonileri yüzlerce yıl boyunca yaşatabilir. Doğal olarak, en iyi yaşadığı ortamın bu ağacın içerisi olduğunu anlayan karıncalar, basit bir içgüdüyle hareket ederek çevredeki olası düşmanlara vücutlarında ne var ne yok saldıracaklar ve ekinlerini/yuvalarını koruyacaklardır. Bu da, aslında tamamen farklı bir amaçla evrimleşmiş olan ve onların vücudunda yer alan formik asitle kolaylıkla başarıya ulaşmalarını sağlamaktadır. Bu, evrimsel biyolojinin birçok farklı konseptinin bir arada gözlenebildiği harika örneklerden birisidir!

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
16
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 15
  • Muhteşem! 12
  • İnanılmaz 7
  • Bilim Budur! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Umut Verici! 2
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • M. E. Frederickson, et al. (2005). "Devil's Gardens" Bedevilled By Ants. Nature, sf: 495-496. | Arşiv Bağlantısı
  • M. Shwartz. Ants, Not Evil Spirits, Create Poisonous Devil’s Gardens In The Amazon Rainforest. (26 Eylül 2005). Alındığı Tarih: 27 Ağustos 2019. Alındığı Yer: Stanford University | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 09:46:02 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2826

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
G. Öztürk, et al. İnsan-Dışı Hayvanların Uyguladığı Yapay Seçilime Örnek: Karıncalar ve Ormandaki "Şeytan Bahçeleri". (13 Ekim 2014). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2826
Öztürk, G., Bakırcı, Ç. M. (2014, October 13). İnsan-Dışı Hayvanların Uyguladığı Yapay Seçilime Örnek: Karıncalar ve Ormandaki "Şeytan Bahçeleri". Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/2826
G. Öztürk, et al. “İnsan-Dışı Hayvanların Uyguladığı Yapay Seçilime Örnek: Karıncalar ve Ormandaki "Şeytan Bahçeleri".” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 13 Oct. 2014, https://evrimagaci.org/s/2826.
Öztürk, Gürhan. Bakırcı, Çağrı Mert. “İnsan-Dışı Hayvanların Uyguladığı Yapay Seçilime Örnek: Karıncalar ve Ormandaki "Şeytan Bahçeleri".” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, October 13, 2014. https://evrimagaci.org/s/2826.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close