Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Nesli Tükenmekte Olan Bir Kuşun Kurtarılması, Türü Tekrar Nasıl Tehlikeye Soktu?

Nesli Tükenmekte Olan Bir Kuşun Kurtarılması, Türü Tekrar Nasıl Tehlikeye Soktu?
3 dakika
8,856
Tüm Reklamları Kapat

Hiç “çiftleşme şapkası” diye bir şey duydunuz mu? Hayır mı? Eh, o zaman size biraz insan destekli kuş üremesi hakkında bir şeyler anlatmalıyız.

DDT böcek ilaçları 1970’lerde bayağı doğan (Falco peregrinus) popülasyonunu tehdit ettiğinde çevreciler, bir yetiştirme programı çerçevesinde, üzerine erkek kuşların konup “çiftleşeceği” deri şapkalarını taktılar. Kuşların boşalttıkları meni, yapay döllenme için toplandı ve o zamandan beri doğanların sayısında inanılmaz bir iyileşme görüldü. Bugün de güçbeğenir (müşkülpesent) evcil kuşlarını çiftleştirmek isteyen doğancılara hala çiftleşme şapkaları satılıyor. Hatta size bu konuda Kendin Yap ipuçları bile verebiliriz.

Tüm Reklamları Kapat

Çiftleşme şapkasına daha sonra yeniden döneceğiz.

Ta Yeni Zelanda’daki siyah ardıç kuşları bundan çok daha büyük iyileşmeler kaydetmiştir, belki de koruma programlarının tarihindeki en büyük başarı hikayelerinden biri olmuştur. 1980’de bütün dünyada sadece beş siyah ardıç kuşunun kaldığı o zor zamanları düşünün. Bugün yaşayan yaklaşık 250 siyah ardıç kuşunun hepsi sadece iki kuşun soyundan gelmektedir, Old Blue ve Old Yellow adındaki iki siyah ardıç kuşunun.

Tüm Reklamları Kapat

Çevreciler, siyah ardıç kuşunu kurtarmak için, daha fazla yumurtlamalarını sağlamak amacıyla oyunlar çevirmekten tutun, ağızdan gagaya suni teneffüs yoluyla hayata döndürmeye (en az bir vakada başarılı olmuşlardı) kadar ellerinden gelen her şeyi yaptılar. Buna karşın siyah ardıç kuşu popülasyonunun toparlanmasına yardımcı olmanın merkezindeki teknik, yani kuş yumurtalarını yuvanın merkezine doğru hafifçe ittirme, küçük bir hareket gibi görünse de neredeyse türün sonunu getiriyordu.

‘80’lerdeki araştırmacılar çoğu dişi kuşun tuhaf bir şekilde yuvanın tam kenarına yumurtlama alışkanlığında olduğunu ve bu yumurtaların üzerine hiç kuluçkaya yatmadığını, dolayısıyla da bu yumurtalardan hiç civciv çıkmadığını fark ettiler. Ve yumurtaları kurtarmak için onları hafifçe ittiler. Kuşların daha fazla yavrusu oldu, fakat “kenardaki yumurta” davranışı popülasyon içinde yayıldı ve insan müdahalesi olmadan hayatta kalamayan bir alt popülasyonun oluşmasına neden oldu. Diğer bir deyişle sonraki siyah ardıç kuşu nesillerinin tümü, diğer türler tarafından kontrol edilen mekanik düzenekler gibi, yumurtalarının insanlar tarafından yuvanın merkezine itilmesine bağımlı olma riskiyle karşı karşıya kaldılar.

Aralık 2013’te bir grup bilim insanı 1980-1989 arasında yaşayan her bir siyah ardıç kuşunun aile ağacını çıkardı, ve yuva kenarına yumurtlamanın kuşaktan kuşağa nasıl aktarıldığını gösterdi (Kırmızı renk yuva kenarına yumurtlayan dişileri göstermektedir.). Doğal seçilim altında, yuva kenarındaki yumurtalardan çıkan kuşlar hiç çıkmayacak ve kenara yumurtlama davranışına neden olan gen varyantı sonraki kuşaklara aktarılmayacaktı. Az rastlanan bir gen varyantının yaygınlaştığı soy-içi üreme, çoğunlukla panda ve beyaz kaplan gibi nadir hayvanlar için sorun oluşturur.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Siyah ardıç kuşu hikayesinin sonu mutlu bitiyor, çünkü insanlar en sonunda bu kuşun yuvasını kurcalamayı bıraktılar. Doğal seçilimin işini yapmasına izin verdiler ve sonunda yuva kenarına yumurtlama davranışı azaldı. Daha önceki yuva kenarındaki yumurtalar kurtarılmasaydı siyah ardıç kuşlarının toparlanıp toparlanmayacağını söylemek çok zor, fakat rahatlıkla diğer yönde de çok noktalara gidebilirdi: ölümcül bir programlama hatası gibi yayılan bu davranış, ve sonrasında kuşların geri dönülmez bir şekilde insanlara bağımlı olmasıyla birlikte sonlarının gelmesi.

Korumak, evcilleştirmek değildir; korumanın nihai hedefi türün kendi başına hayatta kalabilmesi olmalıdır, ancak bu iki kavram arasında düz ve net bir çizgidense inişli çıkışlı bir eğim vardır. Örneğin kasklı beyaz giysiler içindeki insanların çok hafif bir uçağı kullanmak suretiyle göç etmeyi öğrettikleri turnalara bakıp bu kuşların ne kadar “yaban” olduğunu sorgulayabilirsiniz.

Çiftleşme şapkası insan destekli kuş üremesi kayıtlarındaki en komik düzeneklerden biridir, ve nesli tükenmekte olan türleri kurtarmak için ne kadar sıra dışı, ne kadar acayip şeyler yapabileceğimize güzel bir örnektir. Belki böyle eylemler çok kritik bir anda türün hayatta kalmasına yardımcı olmak için gereklidir, fakat eninde sonunda insanlar komik deri şapkalarını takmayı ve yumurtaları ittirmeyi bırakmalılar, yoksa sadece evcil kuşların olduğu bir dünyayla baş başa kalacağız (Bunu öngörmek o kadar da zor bir şey değil!).

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
11
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Güldürdü 5
  • İnanılmaz 4
  • Tebrikler! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Bilim Budur! 1
  • Umut Verici! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Üzücü! 1
  • Muhteşem! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Gizmodo | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 16:22:23 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4968

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. Zhang, et al. Nesli Tükenmekte Olan Bir Kuşun Kurtarılması, Türü Tekrar Nasıl Tehlikeye Soktu?. (12 Şubat 2017). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4968
Zhang, S., Ölez, Ş., Özdil, A. Ş. (2017, February 12). Nesli Tükenmekte Olan Bir Kuşun Kurtarılması, Türü Tekrar Nasıl Tehlikeye Soktu?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/4968
S. Zhang, et al. “Nesli Tükenmekte Olan Bir Kuşun Kurtarılması, Türü Tekrar Nasıl Tehlikeye Soktu?.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Translated by Şule Ölez, Evrim Ağacı, 12 Feb. 2017, https://evrimagaci.org/s/4968.
Zhang, Sarah. Ölez, Şule. Özdil, Ayşegül Şenyiğit. “Nesli Tükenmekte Olan Bir Kuşun Kurtarılması, Türü Tekrar Nasıl Tehlikeye Soktu?.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Translated by Şule Ölez. Evrim Ağacı, February 12, 2017. https://evrimagaci.org/s/4968.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close