Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Kayıp Bir Dişinin Hikayesi

Kayıp Bir Dişinin Hikayesi Feed the Data Monster
5 dakika
431
Tüm Reklamları Kapat

Erkekler ve dişiler birbirinden farklıdır. Biyolojik açıdan bakıldığında bu konuda herhangi bir anlaşmazlık söz konusu değildir: farklı kromozomlar, farklı hormon dengeleri, farklı üreme organları. Bu farklılık birçok canlı için üreme organlarından öteye, fiziksel farklılıklara kadar uzanmaktadır. Bir türün erkekleri ve dişileri arasındaki fiziksel özelliklerin çarpıcı şekilde farklı olması eşeysel çift biçimlilik (sexual dimorphism) olarak adlandırılmaktadır. Eşeysel çift biçimlilik hayvanlar aleminde sıkça rastlanan bir durumdur: heybetli bir yelesi olan erkek aslana karşın hiç yelesi olmayan dişi aslan, gösterişli tüylere sahip erkek tavus kuşuna karşın soluk kahverengi tüyleri olan dişi tavus kuşu, dişi karadula karşın minicik erkek eşi (ya da yemeği ). Erkekler ve dişilerin dış görünüşlerindeki bu belirgin farklılıklara rağmen yine de türün tüm bireyleri aynı vücut biçimine sahiptir; erkek veya dişi, her iki aslan da büyük bir kedi görünümündedir. Göz korkutucu dişisinin yanında bir asalak kadar ufacık kalan erkek fener balığı bile, dişisini bulana dek bir balığın genel vücut biçimine sahiptir.

Ancak, nadiren de olsa, tabiat ana sıradanlıktan uzaklaşarak bize sürprizler yapar. Bazen öyle aşırı eşeysel çift biçimlilik örneklerine rastlarız ki dişi ve erkeğin aynı türe ait olduğunu söylemek zorlaşır.

Tüm Reklamları Kapat

Eşeysel çift biçimliliğin aşırı uçtaki örneklerinden biri, tuhaf çiftleşme yöntemiyle de gerçekten benzersiz olan Myrmecolacidae isimli bir böcek ailesidir. Bu böcekler, yaşamlarının çoğunu diğer böcek türlerinin iç asalakları olarak geçirirler. Konakçı dışında yaşamlarına başlayan larva halindeki yavrular, enerji stokları bitmeden bir konakçı bulup ondan beslenerek gelişimlerine devam ederler. İşte bu aşamada işler tuhaflaşmaya başlar.

Çoğu asalağın aksine, türün dişisi ile erkeği aynı konakçıyı kullanmazlar; erkeklerin konakçısı karınca iken dişiler cırcır böceği, çekirge veya peygamberdevesinin içinde yuvalanırlar. Aslında bu asalakların yuvalandıkları böcek çeşidi çok fazla değildir, hatta bu konuda oldukça seçicidirler. Erkekleri yuva olarak sadece karıncaları seçerler, dişileri ise türlerine göre sadece cırcır böceği, çekirge veya peygamberdevesi seçeneklerinden birinde yuvalanırlar.

Tüm Reklamları Kapat

Aynı türün erkekleri ve dişileri bir şekilde farklı konakçı tercihleri yapmışlardır. Ancak yuvalanabilmeleri için önce konakçılarının onlara karşı geliştirdikleri, önce içeriye girişteki dış savunmalarını, sonra da bağışıklık sistemi gibi iç savunmalarını aşıp hayatta kalabilmeleri gerekmektedir. Böylece farklı konakçılarda karşılarına çıkan, kendilerine özgü ortamlarla birlikte özelleşme de gündeme gelmiştir. Fakat bir sorunları daha vardır.

Erkek ve dişinin çiftleşmek için bir araya gelmesi gerekmektedir. Konakçı karınca ve konakçı cırcır böceğinin onlara yardım edip ikisini bir araya getirmeleri düşünülemez, zaten erkek de dişi de iç asalaklardır. Bu durumda tek seçenek konakçıdan ayrılmaktır.

Gerçekte de, ama sadece erkek birey, konakçısından ayrılır ve tipik bir kanatlı yetişkin böcek haline dönüşür. Bu sırada dişi hâlâ kendi konakçısının içindedir. Yetişkin erkek, serbest yaşayan bir böcek şekline dönüştükten sonra genellikle sadece birkaç saat hayatta kalabilir. Bu nedenle, artık tek amacı çabucak bir dişi bulup onunla çiftleşmektir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

“Fakat bunların iç asalak olduklarını ve sadece erkeklerin konakçılarını terk ettiklerini söylediniz. Nasıl olacak da dişi birey, konakçısının içindeyken ve erkek de dışarıdayken ikisi birbiriyle çiftleşecek?” diye sorabilirsiniz. Çok güzel bir soru. İşte, işler burada biraz daha tuhaflaşır.

Dişi, vücudunun bir kısmını dışarı çıkarır ve uçan erkeği cezbedecek feromonları salgılar. Erkek, dişi kokusunu algıladığında ona doğru uçar. Dişi hâlâ cırcır böceği konakçısının içindeyken, erkek de dışarıdayken çiftleşirler. Bundan kısa bir süre sonra da, kalan azıcık enerji stoğunu tümüyle tüketmiş olan erkek ölür. Artık döllenmiş yumurtalara sahip olan dişi ise konakçısının hareket kabiliyetinden yararlanarak yüzbinlerce yavruyu dış dünyaya saçar.

Oldukça karmaşık bir yaşam döngüsüne sahip olan bu hayvanlar hakkında edindiğimiz tüm bilgilere rağmen, ki büyük resimden bakıldığında bildiklerimiz aslında çok da fazla değildir, 2003’e kadar, vücut şekillerindeki aşırı farklılık (eşeysel çift biçimlilik) nedeniyle, dişi Myrmecolacid ile erkeği arasında bir bağ kurulamamıştı. Grup içindeki birçok erkek tür ve birkaç da dişi tanımlanmış olmasına karşın bunların farklı türlerden oldukları düşünülmüştü.

Bu durum Dr. Jeyaraney Kathirithamby ve Dr. J. Spencer Johnston'ın Teksas’ta dişi bir Caenocholax fenyesi bireyini tanımlamasına kadar böyle sürmüştü. Araştırmacılar 2003 yılında her biri kendi konakçılarından olmak üzere hem erkek hem de dişi Myrmecolacid örnekleri almışlar ve her bireyi ayrıntılarıyla tanımlayıp genetik analizden geçirerek Myrmecolacid türüne ait erkek ve dişi bireyleri belirleyebilmişlerdi.

Erkek Caenocholax fenyesi ilk kez 1904 yılında belirlenmişti. İlk dişi ise bundan 94 yıl sonra bulunabilmişti. 94 yıl boyunca türün dişisini nerede bulabileceğimize dair hiçbir fikrimiz yoktu. Yıllarca süren aşırı dikkatli araştırmalar ve erkekle dişinin DNA dizilimlerinin karşılaştırılması sonucunda bu tespit yapılabilmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Myrmecolacid türünde rastlanan bu tuhaf eşeysel çift biçimlilik vakası, aynı türde cinsiyetlerin nasıl farklılaştığına dair pek çok soruyu akla getirmektedir. Aynı türün birbirinden çok farklı olan erkek ve dişi bireyleri nasıl oluyor da başarıyla üreyebiliyorlar? Eşeysel çift biçimlilik acaba nasıl evrimleşti?

Ve bir gizemin çözümünü acaba kaç kere yanlış yerde aradık?

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • İnanılmaz 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Muhteşem! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 09:47:58 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5212

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Kategoriler ve Etiketler
Tümünü Göster
Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
. S. Edquist, et al. Kayıp Bir Dişinin Hikayesi. (24 Ağustos 2017). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/5212
Edquist, . S., Ölez, Ş., Bakırcı, Ç. M. (2017, August 24). Kayıp Bir Dişinin Hikayesi. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/5212
. S. Edquist, et al. “Kayıp Bir Dişinin Hikayesi.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Şule Ölez, Evrim Ağacı, 24 Aug. 2017, https://evrimagaci.org/s/5212.
Edquist, Sara. Ölez, Şule. Bakırcı, Çağrı Mert. “Kayıp Bir Dişinin Hikayesi.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Şule Ölez. Evrim Ağacı, August 24, 2017. https://evrimagaci.org/s/5212.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close