Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

İş-Aile Dengesi ve Bu Dengeyi Etkileyen Faktörler

İş-Aile Dengesi ve Bu Dengeyi Etkileyen Faktörler Babyproof
5 dakika
3,617
Tüm Reklamları Kapat

Bireyler günlük hayatta farklı sosyal roller içerisinde yer alırlar. Günlük rol gerekliliklerimiz bizim kim olduğumuzu, kişisel kaynaklarımızı ve zamanımızı nasıl kullandığımızı belirlemektedir. Super’e göre (1990) bir kişinin bütün rollerinin bir araya getirilmesi (örneğin çalışan rolü, aile kişiliği rolü) bu kişiyi iki yol ayırımına getirmektedir. Yani, bu roller kişiyi ya stres altına alarak negatif bir etki yaratmakta, ya da kişi hayatta rollerinden doyum alarak pozitif bir etki yaratmaktadır. Roller arasındaki dengesizlik, birey için başlıca bir stres kaynağı olabilmektedir. 

İş ve aile rolleri psikoloji alanında sıklıkla çalışılmakta olan bir konudur. İş-aile dengesinin iki yönelimli boyutu söz konusudur: “iş-aile çatışması”, “iş-aile kolaylaştırması”. Voydanoff’a göre (2004), iş-aile çatışması ve iş-aile kolaylaştırması iş alanının ve aile alanının ayrı ayrı bilişsel bir şekilde değerlendirilmesinden oluşmaktadır. İş-aile çatışmasının ve iş-aile kolaylaştırmasının algısı taleplerin baskısından veya kaynakların performansı artırmasından beslenmektedir. Kısaca, çatışmayı minimize etmeye çalışmak ve kolaylaştırmayı maksimum düzeye çıkarmaya çalışmak, iş-aile dengesi dediğimiz kavramı ortaya çıkarmaktadır (Frone, 2003).

Tüm Reklamları Kapat

İş-Aile Çatışması

Bu çatışma, iş ve aile taleplerinin yarış içerisinde olduğu ve bizim her iki rolde de beklentileri karşılayamadığımız zamanlarda meydana gelir. Eğer zamanı birisine adarken diğerinin gerekliliklerini yerine getiremiyorsak, birisiyle meşgul durumda iken diğerinde yer alamıyorsak, ve son olarak bir rolün içerdiği spesifik davranışlar bizi diğer rolü yerine getirmekten alıkoyuyorsa, iş-aile çatışmasından söz etmek mümkündür. Bu çatışma sonucunda iş alanına ağırlık veriliyorsa, ailede yok olma, zayıf aile rolü performansı, aile tatminsizliği, sıkıntı yaşanması olasıdır. Eğer enerjinin büyük bölümü aile kısmına aktarılıyorsa, işte yokluk, zayıf iş performansı ve iş doyumsuzluğu yaşanmaktadır (Voydanoff, 2004).

İş- Aile Kolaylaştırması 

Bireylerin yer aldığı bir rol, diğer rolü ilerletiyorsa ve diğer rollerde performans gösterme yeteneğini artırıyorsa, iş-aile kolaylaştırmasından bahsedilebilir. İşin aile rolünü ilerletmesi ele alınırsa denilebilir ki, kişinin işte deneyim edindiği olaylar, yetenekler ve kazandığı fırsatlar ev hayatını kolaylaştırmaktadır. Ailenin iş rolünü ilerletmesi ise, aile içerisindeki pozitif davranışların, başarmışlık hissinin, desteğin ve pozitif duygu durum ortamının kişinin iş hayatındaki performansını artırması anlamına gelebilir (Balmforth ve Gardner, 2006). İş-aile kolaylaştırması fiziksel olarak sağlıklı olmayla ve iyilik hali içinde bulunmayla, iyi evlilik gerçekleştirmekle ve aile-çocuk etkileşiminin sağlıklı olmasıyla, iş doyumunun yüksek olmasıyla, işe bağlılıkla ve üretken olmakla ilişkili bulunmuştur (Frone, 2003; Grzywacz ve Marks, 2000).

Tüm Reklamları Kapat

İş-aile çatışmaları ve iş-aile kolaylaştırmaları hakkında yapılan araştırmalar iki farklı yaklaşımı savunur. Bunlar; düzey yaklaşımları ve dönem yaklaşımlarıdır. 

Düzey yaklaşımı şu ana kadar bahsetmiş olduğumuz iş hayatı doyumunu, aile hayatı doyumunu, duygu durumlarını ve bağlılık kavramını düzey olarak inceler. Bu yaklaşıma göre, iş ve aile hayatında bu düzeyler birlikte var olurlar ve süreklilik söz konusudur. Fakat, dönem yaklaşımına göre, iş ve aile hayatına verilen enerjiler, bu alanlardan gelen doyumlar zaman içinde değişebilir. Şöyle ki, bir dönem aile hayatına dikkat verilirken, diğer dönem dikkat aile hayatından iş hayatına doğru kayabilir (Maertz ve Boyar, 2011). Örneğin, eğer iş yerinde bir dönem çok yoğunsa, kişinin iş hayatının aile hayatını bu dönemde olumsuz anlamda etkilemesi olasıdır, ama bu süreklilik göstermez. 

Toplumda değişen şartlar sebebiyle, çift kariyerli ve genç çocuklu ailelerin sayısı son onlu yıllarda artmaktadır. Bu aileler hem işle hem de aile talepleriyle mücadele etmek zorunda kalmaktadırlar. Günlük hayatlarınla başa çıkabilmek için birçok strateji kullanmak durumundadırlar. Voydanoff’a (2005) göre, çift kariyerli ailelerde iş-aile dengesini kurabilmek adına iki tane uyum sağlayıcı yol bulunmaktadır: 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

  1. Kaynakları artırma (temizlikçi kiralama) 
  2. Beklentileri azaltma (çalışma saatlerini azaltma gibi). 

Her iki alternatif strateji de iş-aile dengesini artırmaktadır.

Çift kariyerli evli çiftlerin iş-aile dengesini kurabilmesi için bir başka yol da karşı cinsin rollerini de benimseyebiliyor olmaktan geçmektedir. Örneğin, erkeksilik bir bireyin tipik erkeksi rollerle tanımlanması demekken, kadınsılık da bir bireyin tipik kadınsı rollerle tanımlanması demektir. Kadınsılık ve erkeksilik sosyal ortamlarda birbiri içerisine geçmiş durumdadır. Yani, aynı doğru üzerinde zıt taraflarda yer almak yerine bireyler hem kadınsılık hem de erkeksilik rollerini kendisinde barındırmaktadırlar. Her ikisini de göreceli olarak yüksek seviyede bulundurmak çift cinsiyetlilik olarak kabul edilmektedir (androgyny). Birçok araştırma göstermektedir ki, çift cinsiyetçilik uyum sağlama açısından bir değere sahiptir. Çift cinsiyete sahip olan kişiler, hem araçsal (erkeksi), hem de besleyici (kadınsı) rollerin ikisini de sergileyebilmektedirler ve bu kişiler diğer kişilere oranla iş-aile dengesini daha kolay kurabilmektedirler (King, 2006). 

Kadın ve erkek için iş-aile dengesinin kurulması iş bölümündeki cinsiyet farklılıkları nedeniyle değişkenlik göstermektedir. Kadın ve erkeklerin iş-aile dengesini kurmadaki farklılıklarından bahsetmişken, değinilmesi gereken ama göz ardı edilmiş bir diğer konu da ebeveyn statüsüdür. Ebeveyn statüsü daha çok kadınları etkilemektedir. Örneğin, boylamsal bir çalışmanın sonuçlarına bakıldığında, çocuk sahibi olmayan kadınların çocuk sahibi olan kadınlara oranla mesleki anlamda daha kolay ilerledikleri görülmüştür. Tabi ki, iş-aile dengesinin kadın ve erkeklerdeki farklı durumlarını özetlerden yalnızca çocuk sahibi olup olmamakla açıklamaya çalışmak doğru değildir. Çocuğun bakımında ebeveynlerin rol paylaşımı da kadınların mesleki anlamda ilerlemesini yordayan bir önemli değişken olarak düşünülebilir (King, Botsford ve Huffman, 2009).

Kadın ve erkeklerin çocuğun bakımındaki iş bölümündeki değişimlerde önemli sayılabilecek bir etken de, ailedeki çocuğun erken çocukluk döneminde veya orta çocukluk döneminde olmasıyla da alakalıdır. Kadınlar bakım için erkeklerden daha fazla sorumluluk üstlenmektedirler. Çocuğun yaşının büyümesiyle birlikte iş bölümünde bir eşitlik söz konusu olmaya başlar, domestik sınırlarda ve ebeveyn zaman stresinde bir azalma meydana gelir. Buradan varılacak sonuç ise, çocuğun yaşının ilerlemesiyle, iş bölümlerinin farklılaştığının ve iş-aile dengesinin yeniden kadın ve erkekler için eşit zorluk içermeye başlamasıdır (King, Botsford ve Huffman, 2009). Bugün, bütün insanlar meşgul ve aceleci görünmektedirler. Çünkü, birçok evde, iki partner de genç bir çocuğa sahip olsa bile ücretli bir işte çalışmaktadır. Bu partnerler iş ve aile arasında denge kurabilmek adına sürekli bir çabalayış halindedirler.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
2
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Korkutucu! 1
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 21:07:35 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1569

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
T. Gürcan, et al. İş-Aile Dengesi ve Bu Dengeyi Etkileyen Faktörler. (26 Ekim 2013). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1569
Gürcan, T., Bakırcı, Ç. M. (2013, October 26). İş-Aile Dengesi ve Bu Dengeyi Etkileyen Faktörler. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1569
T. Gürcan, et al. “İş-Aile Dengesi ve Bu Dengeyi Etkileyen Faktörler.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 26 Oct. 2013, https://evrimagaci.org/s/1569.
Gürcan, Tuğba. Bakırcı, Çağrı Mert. “İş-Aile Dengesi ve Bu Dengeyi Etkileyen Faktörler.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, October 26, 2013. https://evrimagaci.org/s/1569.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close