Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Elektrositler: Elektrikli Hayvanlar, Kurbanlarını Nasıl Çarpıyor?

Elektrositler: Elektrikli Hayvanlar, Kurbanlarını Nasıl Çarpıyor? A Campion
3 dakika
3,577
Tüm Reklamları Kapat

Etrafına elektrik verebilen canlıların birçoğu, elektrosit adı verilen özelleşmiş hücreleri kullanarak bunu başarırlar. Bu hücreler, elektrik alan yaratma amacıyla birçok elektrikli balıkta bulunmaktadır. Evrimsel süreçte bu hücreler sinir ve kas hücrelerinin farklılaşmasıyla oluşmuştur. Çoğunlukla yön bulma ve iletişim amacıyla kullanılan bu elektrik alan, kimi zaman avları veya avcıları sersemletmek amacıyla da elektrik üretebilir.

Elektrositler ilk olarak 18. yüzyılda Hunter, Walsh ve Williamson gibi biyologlar tarafından Kraliyet Cemiyeti makalelerinde tartışılmıştır. Ancak evrimsel biyoloji açısından bu hücreleri inceleyen ilk isim Charles Darwin olmuştur. Darwin, Türlerin Kökeni isimli eserinde elektrositleri yakınsak evrim olgusunun bir örneği olarak sunmaktadır:

Tüm Reklamları Kapat

Eğer ki elektrik organları tek bir atadan geliyorsa, tüm elektrikli balıkların birbirleriyle akraba olmalarını beklerdik. Tıpkı kimi zaman iki işinin aynı keşfi birbirinden bağımsız olarak yapmaları gibi, doğal seçilimin de her bir canlının iyiliği için, analog varyasyonların avantajlarını kullanarak, kimi zaman birbirinden bağımsız canlılarda, birbirine çok yakın özelliklerin ortaya çıkmasına neden olduğunu düşünmeye eğilimliyim.

Darwin'den sonra birçok araştırmacı bu hücreler üzerine eğilmiş ve fizyolojisi büyük oranda aydınlatılmıştır. Kimi zaman elektroplaklar veya elektroplakslar olarak da bilinen elektrositler, yılan balıklarında, vatozlarda ve bazı diğer balıklarda elektrogenez (elektrik üretimi) için bulunur. Disk yapılı, yassı hücrelerdir. Örneğin elektrikli yılan balıklarında bunlardan binlercesi bir arada bulunur ve her biri ortalama 0.15 volt üretir. Hepsi bir araya geldiğinde, yaklaşık 600 voltluk bir potansiyel fark, çok kısa bir süreliğine de olsa yaratılabilir. Böylesine güçlü bir voltaj (şehir akımının 3 katı kadar), rahatlıkla bir avı veya avcıyı bayıltmaya veya felç etmeye yetmektedir.

Bu tür canlılar, tüm hayvanların sinir hücrelerinde de elektriğin üretilip iletilmesini sağlayan sodyum-potasyum pompalarını kullanır; yani orjinal bir tarafları bulunmamaktadır. Sinaps sonrası bağlantılar açısından elektrositlerin kas hücrelerinden hiçbir farkı yoktur. Bu hücrelerde, nikotinik asetilkolin reseotörleri bulunur ve bu açıdan kas hücrelerine benzerlikleriyle bilinirler.

Tüm Reklamları Kapat

Elektrositlerin bir arada kümelenerek küçük voltajları büyütmeleri, Alessandro Volta'nın ilk pili üretmesine esin kaynağı olmuş olabilir. Her ne kadar elektrik organları büyük oranda bir pile benzese de, çalışma prensipleri daha çok bir Marx jeneratörüne benzer: her bir hücre çok yavaş ve paralel bir biçimde şarj olur ve çok kısa bir sürede, seri bir bağlantı biçiminde elektrik boşaltılır. Bu da, yüksek bir voltaj atımına sebep olur.

Elektrositlerin akımı doğru zamanda ve senkronize olarak bırakabilmeleri için evrimsel süreçte adım sayıcı çekirdek adı verilen sinir düğümleri özelleşmiştir. Elektrikli yılan balığı avını tespit ettiğinde, bu sinir düğümü asetilkolin salgılamaya başlar ve bu kimyasalın birikimi, elektrik atımını sağlar.

Bu organların vücut içerisindeki konumu çok çeşitli olabilmektedir. Birçok balıkta bu organ, balığın vücudu boyunca uzanır. Sadece tiryaki balıkları ve vatozlarda vücudun dikine yerleşmiştir (görselde de görebileceğiniz gibi). Birçok balıkta da bu organlar kuyruk şaftı boyunca uzanır. Kimi balıkta bu organları kafada görmek mümkündür.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

2008 yılında The Journal of Experimental Biology dergisinde bu hücrelerin moleküler evrimine ışık tutulmuş, hangi genlerin ve bu genlerdeki ne tür değişimlerin bu hücrelerin evrimine yol açtığı ortaya konmuştur. Bu konuda halen yapılması gereken araştırmalar olsa da, alandaki önemli makalelerden biri olarak görülmektedir. 2009 senesinde Zoological Science dergisinde yayımlanan bir diğer makalede, özellikle bu elektrikli canlıların elektrik boşalmasını nasıl koordine ettiği ve bunun nasıl evrimleştiği üzerinde durulmaktadır. Özellikle bu canlıların evrimsel geçmişi araştırılmakta ve merkezi sinir sisteminin bu elektrik salınımlarındaki rolü incelenmektedir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
22
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 8
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Tebrikler! 4
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Korkutucu! 1
  • Muhteşem! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 11:48:41 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1810

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Elektrositler: Elektrikli Hayvanlar, Kurbanlarını Nasıl Çarpıyor?. (26 Aralık 2013). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1810
Bakırcı, Ç. M. (2013, December 26). Elektrositler: Elektrikli Hayvanlar, Kurbanlarını Nasıl Çarpıyor?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1810
Ç. M. Bakırcı. “Elektrositler: Elektrikli Hayvanlar, Kurbanlarını Nasıl Çarpıyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 26 Dec. 2013, https://evrimagaci.org/s/1810.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Elektrositler: Elektrikli Hayvanlar, Kurbanlarını Nasıl Çarpıyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 26, 2013. https://evrimagaci.org/s/1810.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close