Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Derin Beyin Uyarımı Ameliyatları

Derin Beyin Uyarımı Ameliyatları
5 dakika
2,966
Tüm Reklamları Kapat

Büyük bir ameliyat geçirmesi gereken herkes gibi, emekli bir iletişim projeleri müdürü ve tutkulu bir golf oyuncusu olan Rodney Haning'in de doktorlarına soracak birkaç sorusu vardı. Örneğin planlanan tedavinin durumunu nasıl iyileştireceğimi merak ediyordu. Sorunu, birçok diğer şeyle birlikte, sol elinde bulunan aşırı titremelerdi. Bu sebeple sporunu düzgün bir şekilde icra edemiyor ve golf sopasını tutarken elini göbeğine yaslayarak destek alması gerekiyordu. Haning bir kış akşamı Florida Üniversitesinin Health Shands Hastanesinde doktorlara şunu sordu: "Biri bana bu prosedürün nasıl işe yaradığını anlatabilir mi?"

Beyin cerrahı olan Kelly Foote ise şöyle cevap verdi: "Pekala... Birçok şey biliyoruz; ancak her şeyi bilmiyoruz."

Tüm Reklamları Kapat

Bu üstü kapalı cevap 67 yaşında olup tercihini beyin ameliyatı olmaktan yana kullanan Haning'i pek de rahatsız etmiyor gibiydi. Dr. Foote'a detaylı sorular sormak pek de akıl kârı değildi zaten; çünkü doktor bu sorunun sorulduğu sırada Haning'in kafatasına bir delik açmakla meşguldü. Foote hastasına şunu sordu: "Matkabın sesini duyabiliyor musun?"

Bu sırada paslanmaz çelikten yapılmış aygıtı kemiğe bastırarak deliyordu. O sırada detaylı bir şekilde yerleştirilmiş araçlar sayesinde hareketsiz halde olan Haning, 3 santimetre çapındaki bir matkabın kafatasını delerken neden canının acımadığını sordu. Foote, kafatasında duyusal sinir reseptörlerinin bulunmadığını, bu yüzden acı hissetmediğini sakince açıkladı. En baştaki kesiği açarkense hasta uyuşturuluyordu. Foote hastanın "dura"sını açarken sohbet etmeye devam ettiler:

Tüm Reklamları Kapat

Dura, beyninin içinde yaşadığı su balonudur. Bir çeşit sert hayvan derisi gibidir. Koruma sağlar.

Doktor bunu söyledikten sonra, Haning'in beynini açığa çıkardı.

Derin Beyin Uyarımı/Stimülasyonu (DBS), nöroloji, nörosirürji ve elektrik mühendisliğini bir araya getirmektedir. Tabii bir de doktorlar ve tamamen uyanık hastalar arasındaki şaşırtıcı muhabbetleri bir araya getirir. Tüm sahne fantastik ve sıradan olan olayların bir karışımı gibidir. 

DBS hastaları, ameliyat sırasında tam anlamıyla "biyonik" bir hale getiriliriler. Beyinlerine, göğüslerine dikilen bataryalardan gücünü alan ufak elektrotlar yerleştirilir. Bu sayede zayıf ama sabit bir elektrik akımı ile beslenebilirler. Bu da hastalıkların belirtilerini azaltır ve hatta yok eder. DBS bir felci daha iyi hale getirebileceği gibi, engellilerin yürümeye başlamasını sağlayabilir veya psikolojik olarak işkence çeken insanların huzura ermesini sağlayabilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

1990'larda hareketle ilgili hastalıkların tedavisinde uygulanması onaylandıktan sonra Dünya çapında 100.000 insan bugüne kadar DBS oldular. Günümüzde, Parkinson Hastalığı, distoni (istemsiz kasılmalarla karakterize edilen bir hastalık) ve Haning Problemi gibi hastalara rahatlık sağlaması bir yana, Tourette Sendromu denen ve karakteristik tikleri ve obsesif kompulsif bozuklukla tanımlanan sendromlara karşı da faydalı olduğu tespit edilmiştir. Buna ayrıca DBS'in travma sonrası stres sonrası sendromu ve diğer nöropsikiyatrik durumlarla ilgili faydalarını göstermeye başlayan çalışmaları da ekleyebiliriz. Hatta Alzheimer hastalarının hafızalarında iyileşme gösterdiği bile gözlenmiştir.

Bir anda, modern tıbbın en heyecan verici tedavi yöntemlerinden biri haline gelmiştir. Milyonlarca potansiyel DBS hastası olduğu düşünülürse, gelecekte beyin implantlarının, kalça implantları kadar yaygın hale geleceğini öngörmek zor değildir.

Florida Üniversitesi Hareket Bozuklukları ve Nörorestorasyon Merkezi eş yöneticilerinden Foote ve nörolog Michael Okun DBS alanının öncülerindendir. Bu ikili, geliştirdikleri cerrahi teknikler ve koydukları üst düzey standartlardan ötürü dünyanın dört bir tarafından hasta çekmektedirler. 2002 yılında Florida Üniversitesi'nde bir takım oluşturduktan sonra, Okun ve Foote toplamda 1000'den fazla DBS prosedürü uygulamışlardır ve 2 kişilik çabalarını 40'tan fazla kişiden oluşan bir ekibe genişletmişlerdir. Bu çalışanlar arasında 8 nörolog, 1 psikiyatrist, 1 nöropsikolog ve fiziksel, konuşmayla ilgili ve mesleki terapistler bulunmaktadır. Normal ilaçlarla kontrol alınamayan semptomlara sahip hastalar için ameliyatın riskleri, diğer ameliyatlarla aynıdır: felç ve enfeksiyon gibi sorunlar... Yan etkiler baş ağrısından konuşma ve hafıza sorunlarına ve hatta nöbetlere kadar gidebilmektedir. Ancak Okun, hastalarının %90'ından fazlasının, standart operasyon sonrası test skalalarında kendilerini "çok daha gelişmiş" veya "çok çok daha gelişmiş" sınıfına koyduklarını söylüyor.

Kafatası açıldığında, Foote yavaşça bir mikroelektrodu, kıl kadar ince olan bir kabloyu kullanarak Hanning'in beyninden içeri sokuyor. Bu, beyne kalıcı olarak yerleştirilecek olan kurşun değil. Bu daha çok bir elektronik gözlemci. Tekil beyin hücrelerinden elektrik sinyalleri alarak bunları güçlendiren bir alet. Bunu yaparken, dış kaynaklardan gelen elektriksel gürültüyü de baskılayabiliyor. Bu aygıt beynin içerisine ilerledikçe, hücrelerin sesi ameliyat odasının içerisini doldurmaya başlıyor. Sesleri, tıpkı derin uzaydan gelen statik gürültüye benziyor. Hastanın yanında konuşlanmış olan Okun, Haning'in sol kolunu ve parmaklarını hareket ettiriyor, koluna, çenesine ve dudaklarına parmaklarıyla vuruyor, böylece beyinde sinyaller oluşmasını sağlıyor. O bunu yaptıkça, her bir nörondan gelen ciyaklama sesini dinliyor. Bu ciyaklamalar, mikroelektrot sayesinde toplanıyor. Eğitimli kulakları sayesinde Okun normal ve anormal nöronları ayırt edebiliyor. Bu bozuk nöronlar, Hanin'in titremelerinin ana nedeni ve Foote'u hedefe yönelmesi konusunda yönlendiriyor. Foote'un hedefinde Hanging'in talamusunda bulunan bir sinir ağı bulunuyor. Bu bölge, beyninin ortasına yakın bir yerde yer alıyor. Kafatasında açılan delikten yaklaşık 10 santimetre kadar derinde yer allıyor. Sonunda Okun o sesi duyuyor:

"Bu bir tremor hücresi, onu duyabiliyor musun?"

Tüm Reklamları Kapat

Hareket bozukluğu olan hastaları DBS prosedürü sırasında uyanık tutmak, ameliyatın etkilerini canlı olarak görmeyi sağlıyor. Bu tedavinin ilgi çekici yönlerinden biri, ameliyatın doğrudan beyin dokusunu değiştiriyor ve bu sayede anormal sinyalleri bozuyor olmasıdır. Bu sayede hastanın semptomları daha akım verilmeden düzelmeye başlar. Bu geçici etki, bundan on yıllar önce beyin hastalarının beyinlerinde ufak kesikler açan doktorlar sayesinde keşfedildi. Ameliyat sırasında birkaç sefer Haning'den bir el tahtasına spiraller çizmesi istendi. Ameliyat öncesinde çizdiği ilk spiral son derece bozuk ve düzensizdi. Sonuncusu ise dümdüz ve titremesiz bir elin yapabileceği bir işe aitti.

Ameliyat sona yaklaştıkça, Haning'in beynine kurşun yerleştirildi ve bunun başarısı Okun'un Foote'a nazik bir tebrik göndermesiyle sonuçlandı: "Kelly, bunu nasıl yapıyorsun bilmiyorum ama tam isabet."

Ameliyattan sadece birkaç gün sonra Rodney Haning, Florida'nın Villages kentindeki evine döndü ve golf kulübüne katılmaya başladı. Artık golf sopasını tutarken göbeğinden destek alması gerekmiyordu.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
2
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 3
  • Bilim Budur! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İnanılmaz 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Tebrikler! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 15:41:14 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2285

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Derin Beyin Uyarımı Ameliyatları. (3 Mayıs 2014). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2285
Bakırcı, Ç. M. (2014, May 03). Derin Beyin Uyarımı Ameliyatları. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/2285
Ç. M. Bakırcı. “Derin Beyin Uyarımı Ameliyatları.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 03 May. 2014, https://evrimagaci.org/s/2285.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Derin Beyin Uyarımı Ameliyatları.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, May 03, 2014. https://evrimagaci.org/s/2285.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close