Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Minkowski Evreni: Çoklu Evrenlerin Matematiksel Karşılığını Doğrulayan Bir Metamalzeme!

Minkowski Evreni: Çoklu Evrenlerin Matematiksel Karşılığını Doğrulayan Bir Metamalzeme!
5 dakika
11,762
Tüm Reklamları Kapat

Çoklu evrenler, uzun süredir kozmologların kafasını kurcalayan ve uzun soluklu tartışmalara sahne olabilen bir astrofizik konusudur. Çoklu Evrenler Teorisi'ne göre, evrenimiz sonsuz (ya da sonlu ama çok) sayıda evrenden sadece bir tanesidir. Çoklu evrenlerle ilgili olarak birçok farklı model bulunmaktadır ve bunların her biri şu anda halen teorik seviyede, birer hipotez konumundadırlar. Ancak çoklu evrenlerin varlığı, evrenimize dair birçok soru işaretini giderebilecek güce sahiptir ve bu nedenle felsefeden fiziğe, dinden psikolojiye, bilimkurgudan astronomiye kadar birçok alanı etkilemektedir.

Şu anda çoklu evrenlerin mümkün olduğunu düşünen fizikçiler arasında Stephen Hawking, Stephen Weinberg, Brian Greene, Alan Guth, Andrei Linde, Neil deGrasse Tyson, Michio Kaku, Max Tegmark, David Deutch, Leonard Susskind, Raj Patrhia, Sean Carroll, Alex Vilenkin ve Laura Mersini-Houghton gibi Dünyaca ünlü isimler bulunmaktadır. Ancak bunlara karşı Jim Baggott, David Gross, Paul Steinhard, George Ellis ve Paul Davies gibi isimler, çoklu evrenlerin mümkün olamayacağını veya şu anda bunu düşünmemiz için yeterli sebep bulunmadığını ileri sürmektedirler.

Tüm Reklamları Kapat

Ne olursa olsun çoklu evrenler, daha çok uzun süreler bilim camiasının gündemini meşgul edecek bir konu gibi gözükmektedir. Özellikle de, Maryland Üniversitesi'nden Igor Smolyaninov ve Towson Üniversitesi'nden ekip arkadaşlarının Kasım 2014'te yayımladıkları ve bir metamalzeme içerisinde çoklu evrenlerin yaratılabileceğini laboratuvar deneyiyle gösterdikleri makaleleri nedeniyle...

Metamalzemeler, doğada hiçbir şekilde bulunmayan özelliklerdeki malzemelerdir. Bu özellikleri nedeniyle, doğada sıradan bir şekilde gördüğümüz hiçbir cisim gibi davranmazlar. Örneğin metamalzemeler kullanılarak, görünmezlik pelerinleri üretebileceğimiz düşünülmektedir ve bu konuda bazı başarılı denemeler de yapılmıştır. Benzer şekilde, metamalzemelerin üretiminin ve bunlarla yapılan deneylerin, Evren'in oluşumundaki koşullarla ilgili fikir verebilmesi beklenmektedir. Çünkü oldukça detaylı olan yapıları nedeniyle bu malzemeler, bildiğimiz malzemelerin doğal süreçlerle nasıl var olduğunu açıklayabilecek ipuçları verebilirler. İşte tam olarak bu sebeple mühendisler ve fizikçiler, metamalzemelerin üretilmesi ve bunların elektromanyetik, optik, vb. özelliklerinin incelenmesi konusuna önemle eğilirler. Bu malzemeler, kozmologların geliştirdikleri teorik argümanların, pratik ispatlarının yapılması için iyi birer araçtırlar. İşte Nanomaterials dergisinde yayımlanan makalede yapılan da tam olarak budur.

Tüm Reklamları Kapat

Yapılan deneyde araştırmacılar, kerosen içerisinde kobalt çözeltisi hazırlayarak özel bir metamalzeme üretmişlerdir. Normalde bu çözelti tek başına bir metamalzeme üretemez. Ancak araştırmacılar, buna manyetik alan uyguladıkları zaman, ferromanyetik olan kobalt nanoparçacıklarının kendiliğinden bir araya gelerek, çok düzgün sütunlar inşa ettiklerini tespit etmişlerdir. İşte bu, doğada asla görmediğimiz bir yapıdır ve bu nedenle, bir metamalzeme olarak değerlendirilir. Peki bunun kozmoloji ya da evrenle ne alakası var diyebilirsiniz. İşin tuhaf noktası burada başlamaktadır: Uzmanlar, bu kobalt kolonları üzerine ışık gönderdiklerinde, metamalzeme içerisinde Minkowski uzay-zamanı, ya da Minkowski evrenleri denen yapılar oluşmaktadır!

Minkowski Evreni'nin en basit tanımı, klasik olarak Einstein'ın başvurduğu "bütünleşik uzay-zaman dokusu" ile yapılabilir. Newton ve sonrasında gelen fizikçilerin aksine Einstein, uzay-zamanın birbirinden ayrı boyutlar olmadığını, bütünleşik olduğunu düşünümüştür. Bu, bütün fizik yasalarını etkileyen bir varsayımdır ve günümüzde tekrar tekrar doğrulanmıştır. Bu nedenle, yapay olarak üretilen metamalzemeler içerisinde hareket eden ışığın, Minkowski Evreni kurallarına uygun davranıyor olması, kozmolojiyle ilgili önemli bulgular verecektir. Gerçekten de, yaptıkları araştırmada uzmanlar, ışığın bu malzeme içerisinde beklenen kurallara uyduğunu görmüşlerdir. Ancak araştırmayı ilginç kılan olgu, bu malzeme içerisinde Minkowski uzay-zaman düzlemi gibi davranan bölgelerin düzenli olarak dağılmadığı, tam tersine yerel olarak öbeklenmiş bazı gruplar olarak oluştuğudur. Yani metamalzeme içerisinde birden fazla noktada, bizim evrenimiz gibi davranan yerel yapılar oluşmuştur. Bu, Çoklu Evrenler Teorisi için oldukça önemli bir ipucudur.

İlk etapta bunun neden Çoklu Evrenler ile ilgili olduğu anlaşılamayabilir. Sonuçta bu metamalzeme, Evren'imiz içinde var olan bir malzemedir (yapay da olsa) ve dolayısıyla Evren'in özelliklerine uygun davranmasının gayet normal olduğunu düşünebilirsiniz. Ancak araştırmayı heyecanlı kılan nokta, Minkowski Evreni'nin çıkarımlarının yalnızca çok büyük kütleli cisimler etrafında gözlenebiliyor olmasıdır. Dikkate değer miktarda kütlesi olmayan, dolayısıyla güçlü bir kütleçekimine sahip olmayan alanlarda Minkowski Evreni'nin tanımlanması çok güçtür. Ancak araştırmada, metamalzeme içerisindeki birikimlerin dikkate değer bir kütleçekimi olmamasına rağmen, ışığın davranışları adeta Minkowski Evreni içerisindeymiş gibi değişmektedir. Bu da, büyük ölçekte baktığımızda, kendi Evren'imizin Çoklu Evrenler içerisinde sadece bir "öbek" olabileceğine dair ipuçları vermektedir: tıpkı bizim bu metamalzeme içerisinde yerel Minkowski Evrenleri'ni tanımlayabiliyor olmamız gibi, kendi Evren'imizin tümünün Einstein'ın Görelilik Teorisi dahilinde bir Minkowski Evreni gibi davranması da, Evren üstü bir doku içerisindeki çok sayıda öbekten sadece biri içerisinde yaşıyor olabileceğimize dair izlenimler uyandırmaktadır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu deneyi yapabilmek için uzmanlar, kobalt miktarını öylesine seyrelttiler ki, normal şartlar altında kerosen içerisinde kobalt nanoparçacıklarının kolonlar oluşturması mümkün olamayacaktı. Fakat malzemenin kendisi kusursuz olmadığı için, içerisinde sıcaklık dalgalanmaları meydana geldi ve bu nedenle kobalt belli noktalarda öbeklenebildi. İşte bu noktalar, belli bir arkaplan malzemesi (kerosen) içerisinde meydana gelen yerel evrencikler oldu. Bu evrenlerin her birinden geçirilen ışık, tıpkı bir Minkowski Evreni içerisindeymiş gibi davrandı: Hiperbolik yapılı uzay-zaman dokusundan geçiyormuş gibi... Halbuki metamalzemenin kendisi, eliptik bir yapıdaydı, hiperbolik yapıda değil!

Dahası da var: Çoklu Evrenler Teorisi dahilindeki modellerden birçoğu, sürekli olarak var olup yok olan evrenlerden oluşan sonsuz bir yapı kurgulamaktadır. Bu evrenler-üstü doku için zaman, evrenlerin her birindeki zamandan farklıdır. Dolayısıyla o evren-üstü boyuttayken, içerisindeki evrenler (ki bunlardan birisi bizim Evren'imizdir) incelenecek olursa, sanki bir anda var olup yok olan yapılar gibi gözükecektirler. Bizim için bu Evren'de geçen milyarlarca ve trilyonlarca ve katrilyonlarca yıl, bu evrenlerin içerisine gömülü olduğu olası bir sonsuz doku içerisinde anlık olaylar olabilir. İşte metamalzemede yaratılan Minkowski Evrenleri de aynen bu şekilde davrandılar! Sürekli var olup yok olan noktacıklar olarak gözüktüler. Yani tıpkı az önce anlattığımız gibi uzmanlar, Çoklu Evrenler'in içine gömülü olduğu dokudan, evrenlerin oluşup yok olmasını inceliyor gibiydiler!

Araştırmanın 2 önemi var: Birincisi, metamalzeme üretmek çok zor bir iş; ancak burada uzmanlar, kendi kendine organize olabilen bir metamalzeme ürettiler. Dolayısıyla bu konuda önemli bir adım atıldığı söylenebilir. İkincisi ise, elbette ki, Çoklu Evrenler Modeli'ni andıran bir yapının inşa edilebilmiş olması. Bu heyecan verici keşfin tam olarak ne gibi sonuçlar doğuracağı henüz bilinmiyor. Çünkü bu malzeme içerisinde yaratılanlar, elbette "gerçek evrenler" değil; onların sadece matematiksel birer analojisi (benzerleri). Ancak deneysel olarak bu modelin doğrulanması, Çoklu Evrenler Teorisi hakkında umut verici bilgiler içeriyor olabilir. Smolyaninov, araştırmayla ilgili şunları söylüyor:

Bu metamalzeme ve yapısı, bizimkinden farklı yapılı evrenler içerisinde parçacıkların nasıl davranacağı konusunda yapılan araştırmalarda kullanılabilir. Bizim evrenimizde parçacıkların nasıl davranacağı konusunda oldukça katı denebilecek kurallar vardır. Ancak örneğin fotonların son derece yavaş hareket edebildiği bir evrencik yaratmak, oldukça ilginç olurdu.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
36
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 11
  • Bilim Budur! 6
  • Merak Uyandırıcı! 6
  • İnanılmaz 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Tebrikler! 2
  • Umut Verici! 2
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • I. I. Smolyaninov, et al. (2013). Experimental Demonstration Of Metamaterial “Multiverse” In A Ferrofluid. Arxiv. | Arşiv Bağlantısı
  • E. Technology. First Toy Multiverse Created In A Laboratory, Say Physicists. (30 Ocak 2013). Alındığı Tarih: 4 Ağustos 2019. Alındığı Yer: MIT Technology Review | Arşiv Bağlantısı
  • S. Anthony. Physicists Create World’s First Multiverse Of Universes In The Lab. (30 Ocak 2013). Alındığı Tarih: 4 Ağustos 2019. Alındığı Yer: ExtremeTech | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 13:04:07 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3021

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Minkowski Evreni: Çoklu Evrenlerin Matematiksel Karşılığını Doğrulayan Bir Metamalzeme!. (23 Kasım 2014). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3021
Bakırcı, Ç. M. (2014, November 23). Minkowski Evreni: Çoklu Evrenlerin Matematiksel Karşılığını Doğrulayan Bir Metamalzeme!. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3021
Ç. M. Bakırcı. “Minkowski Evreni: Çoklu Evrenlerin Matematiksel Karşılığını Doğrulayan Bir Metamalzeme!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 23 Nov. 2014, https://evrimagaci.org/s/3021.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Minkowski Evreni: Çoklu Evrenlerin Matematiksel Karşılığını Doğrulayan Bir Metamalzeme!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, November 23, 2014. https://evrimagaci.org/s/3021.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close