Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Beyin ve Baş Bölgesindeki Damarlar: Sizi "Siz" Yapan Damarları Tanıyın!

Beyin ve Baş Bölgesindeki Damarlar: Sizi "Siz" Yapan Damarları Tanıyın!
4 dakika
76,074
Tüm Reklamları Kapat

Yukarıdaki fotoğrafta 2012 yılı Wellcome Fotoğrafçılık Ödülü'nü kazanan bir canlı beyin fotoğrafını görmektesiniz. University College London Nöroloji Enstitüsü'nden Robert Ludlow tarafından bir epilepsi ameliyatında çekildi. Ödül jürisinde bulunan Prof. Dr. Alice Roberts şöyle söylüyor:

Bu, insan beyninin muhteşem bir fotoğrafı. Sadece nörocerrahlar tarafından görülen bir görüntü. Atardamarları, toplardamarları ve gri maddeyi pembe kana bulanmış halde görebiliyoruz. Fotoğrafçının yetenekleri sayesinde normalde kafatasımız içerisinde gizlenen bir şeyi görebiliyoruz. Atardamarlar oksijenli kandan ötürü parlak kızıl olarak gözüküyorlar. Toplardamarlar koyu bir mor ve gri madde de pembe olarak gözüküyor. Gerçekten sıra dışı.

Beynin normal fonksiyonlarını sürdürebilmesi, ona sürekli olarak oksijen taşınabilmesiyle mümkün olmaktadır. Dolayısıyla beynimizdeki damarların düzgün çalışması ve beynin önemli bölgelerine doğrudan ulaşmaları çok büyük önem arz eder. Bu sayede beyne hem oksijen ve besin maddeleri taşınmış olur, hem de diğer dokular ve organlarda olduğu gibi beynin atıkları toplanabilir. Bu sebeple beynimizde yoğun bir damar ağı bulunur. 

Tüm Reklamları Kapat

Aslında beynimize kan taşıyan damarlar beyne özel değildir. Boynumuza, kafatasımızı saran dokuya ve yüzümüze de kan taşıyan sağ ve sol karotit damarlar ile sağ ve sol omurga (vertebral) damarları bu görevi üstlenirler. Karotit damarlar da iki temel birime ayrılırlar: Dış karotit damar yüzümüze ve kafatası dokularına kan taşır. İç karotit damar ise beynimizin motor fonksiyonlarımızdan ve bilinçli kararlarımızdan büyük oranda sorumlu olan serebrumun 5'te 3'lük bir kısmına kan götürür. Bu damar; görsel anılarımızdan, duyusal verileri işlemekten, konuşma dilini algılamaktan, yeni hafızaları depolamaktan, duygularımıza ve sözcüklere anlamlar yüklemekten sorumlu temporal lop ile görsel korteks olarak da bilinen oksipital lobu beslemez. Geri kalan kısımlara ise vertebrobasilar damar kan götürür. Bu damar, ayrıca dengemizden ve birçok motor fonksiyonun koordinasyonundan sorumlu olan serebellumun (beyincik) bir kısmına ve beyin köküne de kan götürür.

Beyninizde bulunan damarlar içerisinde kapakçıklar bulunmaz ve onları saran bir kas dokusu bulunmadığından bu damarların duvarları aşırı incedir. Eğer ki bu damarlarda herhangi bir hasar oluşacak olursa, beynin diğer yarısında fonksiyon bozuklukları görülür. Bu sorunlar iç karotit damarlarda olacak olursa özellikle aktivasyonda azalma (zayıflık), uyuşukluk ve felç olarak; omurga damarlarında olacak olursa körlük veya felç olarak kendini gösterir.

Tüm Reklamları Kapat

Beynimizde bulunan damarlar sadece yukarıda bulunanlardan ibaret değildir. Willis Halkası'ndan ön serebral damarlara, orta serebral damarlara, arka serebral damarlara, lentikulostriat damarlara kadar birçok farklı damar ağı da bulunur. Daha detaya inilecek olursa bazal damarlar, terminal damarlar, büyük serebral damarı gibi birçok alt birim de sayılabilir. Ancak bu detaylar çok fazla teknik terminolojiye boğacağından şimdilik atlıyoruz.

Boyun ve Başınızdaki Damarların Haritası

Bu damarlar, boyun ve baş bölgesindeki damarların bir parçasıdır. Onlar da, haritalanacak olursa, şu şekilde gözüküyor:

Görselde bir insanın boynundaki ve başındaki damarlar gözükmektedir.
Görselde bir insanın boynundaki ve başındaki damarlar gözükmektedir.

Başımızın içerisinde evrim tarihinin gördüğü en "masraflı" organı olan beyin bulunduğundan, bu organı beslemek için çalışan yapıların da sayısı kat kat fazla olabilmektedir. Beynimiz, vücudumuzun sadece %2'lik bir kısmı olmasına rağmen, tüm vücudumuzdaki kan-enerji-besin kaynaklarının %15-20 arasını tek başına tüketmektedir. Dolayısıyla türümüze kattığı zeka, düşünme, karmaşık işlemleri çözebilme gibi getirileri, pek ucuz evrimsel adaptasyonlar değildir. Ancak şuradaki yazımızdan okuyabileceğiniz gibi, böylesine masraflı bir organ öylesine güçlü bir seçilim baskısı altında kalmıştır ki, masrafları dengelenebilmiş ve hatta getirileri yanında önemsiz hale gelebilmiştir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Sadece beyne odaklanacak olursak ise gördüğümüz budur:

Bu gördüğünüz, beyin damarlarına ait sanat ödüllü bir kalıptır. Yani beynimizdeki damarların içlerindeki boşluğun kalıplanmasıyla elde edilmiş bir modeldir.

Bu kalıpları üretmek için ölmüş bir hayvanın tüm kardiyovasküler (kalp ve damar) sistemi veya sadece belli bir organındaki damarların içi sıvı plastik ile doldurulur. Bu plastik başta akışkandır ve damarların içinde gezerek doldurur. Ancak sonradan hızla donarak katılaşır. Bundan sonra, asit veya alkalin bir çözelti kullanarak plastiğin haricindeki tüm dokular çözündürülür ve yok edilir. Böylece geriye sadece damarları doldurmuş ve şeklini almış katı plastik kalır. Bu kalıp, canlının tüm damar sisteminin veya en azından bir organındaki tüm damarların birebir kopyasıdır.

Sonrasındaysa elektron mikroskobu kullanarak bu kalıbın yüzeyi incelenir. Böylece damarlara ait çok faydalı bilgiler elde edilir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
28
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 26
  • Tebrikler! 22
  • Bilim Budur! 11
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 11
  • İnanılmaz 7
  • Güldürdü 3
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Umut Verici! 2
  • Korkutucu! 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • S. Pappas. Living Brain Image Wins Photography Prize. (25 Haziran 2012). Alındığı Tarih: 14 Aralık 2019. Alındığı Yer: LiveScience | Arşiv Bağlantısı
  • UCL. Medical Photographer Wins Wellcome Image Awards 2012. (21 Haziran 2012). Alındığı Tarih: 14 Aralık 2019. Alındığı Yer: University College London | Arşiv Bağlantısı
  • D. Cressey. Wellcome Image Award Celebrates The Small — Not For The Squeamish. (20 Haziran 2012). Alındığı Tarih: 14 Aralık 2019. Alındığı Yer: Nature | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 23:21:06 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2449

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Beyin ve Baş Bölgesindeki Damarlar: Sizi "Siz" Yapan Damarları Tanıyın!. (19 Haziran 2014). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2449
Bakırcı, Ç. M. (2014, June 19). Beyin ve Baş Bölgesindeki Damarlar: Sizi "Siz" Yapan Damarları Tanıyın!. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/2449
Ç. M. Bakırcı. “Beyin ve Baş Bölgesindeki Damarlar: Sizi "Siz" Yapan Damarları Tanıyın!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 19 Jun. 2014, https://evrimagaci.org/s/2449.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Beyin ve Baş Bölgesindeki Damarlar: Sizi "Siz" Yapan Damarları Tanıyın!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, June 19, 2014. https://evrimagaci.org/s/2449.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close