Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Arama Psikolojisi: "Nereye Koydum Bu Anahtarı?"

Arama Psikolojisi: "Nereye Koydum Bu Anahtarı?"
4 dakika
2,623
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 6 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Psikologlar, gerçek hayattaki “arama" veya "bir şeyi bulmaya çalışma" (İng: foraging) davranışını nasıl geliştirmiş olabileceğimizi anlamak için yıllardır laboratuvarda görsel araştırmalar yapıyorlar. Peki, bu ikisi arasında ne kadar benzerlik var?

Son 40 yılda görme araştırmalarının sorduğu en önemli sorulardan biri görsel çevremizi etkili bir biçimde nasıl araştırdığımızdır. İster arabamızın anahtarlarını arıyor olalım, ister kayıp kontakt lenslerimiz için etrafı kurcalıyor olalım ya da kaybedilen bir kalem kapağı yüzünden çantamızı didik didik arıyor olalım, aramak hayatımızda her gün farkında olmadan yaptığımız bir şeydir. Fakat, araştırmacıların görsel arama sınırlarını test ettikleri yol ile bizim gerçek hayatta yaptığımızı düşündüğümüz arama eylemi birbirinden çok farklı görünüyor.

Tüm Reklamları Kapat

Kendiniz Deneyin!

Tipik bir laboratuvar ortamında katılımcılara aşağıdaki gibi bir şekil sunulabilir ve onlardan birçok dikkat dağıtıcı L unsuru arasından hedef unsur T harfini bulmaları istenebilir.

Pete Etchells, the Guardian

İnsanlar genellikle bu tür aramada oldukça hızlıdırlar çünkü hedef ve yanıltıcı unsurlar sadece bir özellikte farklılık gösterir. Ama kırmızı T ve mavi L harflerinin arasından kırmızı bir L harfini bulmak gibi birden fazla özellik dikkate alındığında arama daha da zorlaşır.

Tüm Reklamları Kapat

Böyle durumlarda, görüntüyü başından sonuna kadar taramak için geçen zaman, arama dizisinde kaç tane öge olduğuna bağlı olarak sistematik bir şekilde artar. Bu da sezgisel olarak mantıklıdır; sadece iki öge arasında arama yapmak zorunda olduğunuzda hedefi çabucak bulursunuz ancak öge sayısı 10.000’e kadar çıkarıldığında biraz daha zaman harcamanız gerekir:

 

Görsel Arama ve Gerçek Hayattaki Arama

Görsel arama ve gerçek hayattaki arama arasındaki ilişkide, görüntünün halihazırda bir hedef barındırması ya da barındırmamasına bağlı olarak farklılıklar gözlemlenir. Bu farklılıkların dışında Bristol Üniversitesi’nin araştırmacıları 2001’de görsel arama paradigmasına dair daha temel bir soru sordular: Gerçek hayattaki arama davranışı ile görsel arama hakikaten benzerlik gösterir mi? 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu araştırmadan önce, birçok görsel arama çalışması bu soruyu bilgisayar temelli veya eşdeğerinde bir görevi kullanmak için motivasyon kaynağı olarak almıştır. Çünkü görsel arama önemli bir gerçek hayat davranışıdır ve onu basit, deneysel bir paradigmayla sınırlayarak görsel sistemin çalışma biçimini daha iyi anlayabileceğimiz savunulmuştur. Yine de bu iddia, gerçekten hiç kontrol edilmemiştir.

Iain Gilchrist, Alice North and Bruce Hood bu soruyu cevaplamak için basit ama ustaca bir deney geliştirdi. Araştırmacılar, insanlara bilgisayar görüntüsünü tarattırmak yerine bir zemine yerleştirilmiş film şeridi kutuları arasında arama yaptırdılar. Görevleri, hedefi yani kutulardan birinin içine saklanmış bilyeyi bulmaktı. Tıpkı bilgisayar temelli testlerdeki gibi bu deney de hedefin var olduğu ya da olmadığı koşullarda ve görüntüdeki ögelerin sayısı çeşitlendirilerek uygulandı.

Gilchrist ve ekibi geleneksel görsel arama ile bazı benzerlikler aynı zamanda da bazı önemli farklılıklar buldu. Arama süresi, tahmin edileceği gibi, görüntüdeki öge sayısıyla doğru orantılı olarak arttı. Bununla birlikte bilgisayar temelli bir arama görevinde katılımcıların daha önce baktıkları ögelere oldukça sık geri döndükleri gözlemlenebilirken arama deneylerinde bu geri dönüşler diğerine nazaran nadirdi. Bu yüzden Gilchrist’in ekibi arama davranışında bellek (hafıza, hatırlama) süreçlerinin önemli bir rol oynayabileceğini ileri sürdü. Bu iddia mantıklıdır çünkü gerçek hayatı yansıtan bir görüntü üzerinden arama, bilgisayar ekranı üzerinden yapılan aramaya nazaran özellikle fiziksel uğraş bakımından daha çok çaba gerektirir. Dolayısıyla geri dönülen yer açısından seçici olmakta fayda vardır.

Bu fikir, 2005’te Bristol’de yeni geliştirilen bir arama laboratuvarında yapılan takip çalışmasında daha kapsamlı bir şekilde araştırılmıştır. Bu araştırmada hedefler ve yanıltıcı unsurlar, film kutuları yerine zemine gömülü halde bulunan ışık ve elektrik düğmeleriyle temsil edildi. Tüm ışıklar başta yeşildi ve çocuklar ışığın renk değiştirip değiştirmediğini görmek için öge konumlarının her birindeki düğmelere basarak gizli bir kırmızı ışığı aramak zorundaydı. Burada önemli olan ise katılımcıların görevi yerine getirmek için harcamaları gereken çabanın arama yaptıkları sırada kullandıkları ellerinin baskın olan elleri olup olmamasıyla ilişkiliydi. Çocuklar, baskın olmayan ellerini kullanmak zorunda kaldıklarında önceden aramış oldukları ögelere geri dönme eğilimini daha çok gösterdiler. Bu da görev için gerekli çabanın hafızanın daha önce ziyaret edilen yerlerden sorumlu kısmını etkilediğini göstermiştir.

Gilchrist deneyi, çok araştırılan bir konunun basit bir uzantısıdır. Diğer bir yandan da psikologların arama eylemine yaklaşımı açısından önemli sonuçlar içermektedir. İnsanların aslında gerçek hayattaki nesneleri nasıl arayabileceklerini daha gerçekçi bir şekilde simüle eden, iyi kontrol edilmiş bir deney laboratuvarı geliştirmek gerekir. Böylece günlük hayatta farkında olmadan gerçekleştirdiğimiz bir insan davranışı hakkındaki anlayışımızı doğru olarak modelleyebilir ve ilerletebiliriz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
17
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Muhteşem! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: The Guardian | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 04:34:28 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5300

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
P. Etchells, et al. Arama Psikolojisi: "Nereye Koydum Bu Anahtarı?". (7 Ocak 2018). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/5300
Etchells, P., Çakmak, Ş., Ölez, Ş. (2018, January 07). Arama Psikolojisi: "Nereye Koydum Bu Anahtarı?". Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/5300
P. Etchells, et al. “Arama Psikolojisi: "Nereye Koydum Bu Anahtarı?".” Edited by Şule Ölez. Translated by Şemsi Çakmak, Evrim Ağacı, 07 Jan. 2018, https://evrimagaci.org/s/5300.
Etchells, Pete. Çakmak, Şemsi. Ölez, Şule. “Arama Psikolojisi: "Nereye Koydum Bu Anahtarı?".” Edited by Şule Ölez. Translated by Şemsi Çakmak. Evrim Ağacı, January 07, 2018. https://evrimagaci.org/s/5300.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close