Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Anadolu'da 10.000 Yıl Önce Yaşamış İlk Çiftçilerin DNA'ları, Bizlere Neler Anlatıyor?

Anadolu'da 10.000 Yıl Önce Yaşamış İlk Çiftçilerin DNA'ları, Bizlere Neler Anlatıyor?
4 dakika
8,547
Tüm Reklamları Kapat

Türkiye ve İsveç’ten araştırmacıların başını çektiği bir antik DNA çalışmasında orta Anadolu’da Taş Devri’nde yaşamış en eski çiftçilerin genomları incelendi. Çalışmaya göre zaman geçtikçe çiftçiler daha çok hareket etmiş ve genetik olarak çeşitlenmişlerdi.

İnsanlık tarihinde ilk kez, günümüzden yaklaşık 11.000 yıl önce ‘Neolitik Kültür’ olarak adlandırdığımız, yeni bir yaşam tarzı Yakın Doğu’da gelişmeye başladı. İnsanlar geleneksel avcı-toplayıcı kültürünü zamanla terkederek yerleşik hayata geçtiler, tarım ve hayvancılığa başladılar. Uzun ve karmaşık olan bu geçiş süreci, nüfusun artmasıyla, daha karmaşık toplum yapılarının ortaya çıkışı ve uygarlıkların doğuşu ile sonuçlandı.

Tüm Reklamları Kapat

Son yıllarda antik DNA alanındaki çalışmaların ilerlemesi ile birlikte, uzun yıllar sürmüş olan bu Neolitik geçiş döneminin dinamikleri daha iyi anlaşılmaya başlandı. Daha önce bazı antik DNA çalışmalarında batı Anadolu’nun Neolitik çiftçilerinin örnekleri incelenmişti, ama orta Anadolu’da yaşamış en eski çiftçilerin genomları keşfedilmeyi beklemekteydi.

Current Biology dergisinde 4 Ağustos’ta yayımlanan makalede, tarımın ilk keşfedildiği “Neolitik çekirdek bölgede” yaşamış Anadolulu çiftçilerin genomları ilk defa inceleniyor. Çalışmada ODTÜ, Stokholm, Uppsala, Hacettepe ve Liverpool Üniversiteleri gibi çok sayıda kurum yer alıyor.

Tüm Reklamları Kapat

Yeni Çiftçilerde Genetik Çeşitlilik Düşük!

Genetikçi, antropolog ve arkeologlardan oluşan uluslararası ekip, Anadolu’da bulunan iki farklı Neolitik köyünün, Boncuklu ve Tepecik-Çiftlik insanlarının genomlarını inceledi. Konya Ovası’nda yer alan Boncuklu’da milattan önce 8300-7500 yılları arasında yaşamış olan insanlar, bölgede bilinen en eski tarım yapan insanlar arasında. Boncuklu insanları göçebe toplayıcılıktan yerleşik hayata daha yeni geçmişti; çanak çömlekleri, hatta evcil hayvanları dahi yoktu. Öte yandan, Kapadokya’da yer alan, kazı çalışmalarını İstanbul Üniversitesi Tarihöncesi Arkeolojisi Anabilim Dalı'nın yürüttüğü Tepecik-Çiftlik ise (milattan önce 7500-5800), Boncuklu’ya kıyasla daha yerleşik ve gelişkin bir köydü. Tepecik-Çiftlik’in obsidyen (volkanik cam) yatakları tüm bölgeye hizmet ediyordu.

Araştırmacılar bu iki yerleşim yerinde yaşamış toplam 9 antik bireyden çok miktarda genomik veri üretip, başka antik genomlarla karşılaştırdılar. ODTÜ’de doktora sonrası araştırmacı olan çalışmanın ilk yazarı Dr. Gülşah Merve Kılınç, “Boncuklu’nun en eski çiftçilerinde, Avrupalı Taş Devri avcı-toplayıcılarına benzer ölçüde düşük genetik çeşitlilik bulduk. Bu bizi hem şaşırttı hem heyecanlandırdı.” diye konuştu. Kılınç şöyle ekliyor:

Yani Boncuklu insanları kültürel olarak değişmişlerse de, nüfus yapısı olarak halen göçerler gibiydiler. Oysa ki Tepecik-Çiftlik gibi daha geç Neolitik köylerde daha yüksek genetik çeşitlilik bulduk. Zamanla artan genetik çeşitlilik, zamanla artan nüfusa ve hareketliliğe işaret ediyor.

Araştırmalara Yerel Katkı

Türkiye’deki ilk adanmış antik DNA laboratovarını dört yıl önce ODTÜ’de kuran Prof. Dr. İnci Togan ise araştırmalarının Türkiye’deki genetik çalışmaları için önemli bir başarı olduğunu vurgulayarak ekledi:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neolitiğin nasıl evrildiğini anlamak için, bugüne kadar incelenmiş antik Anadolu genomları arasında en eski, günümüzden 10.000 yıl önce yaşamış Anadolulu genomlarını inceledik. Daha önceki genetik çalışmalar bu soruya cevap verememişti; ayrıca maalesef hiçbirine ülkemizdeki araştırma gruplarının katkısı olmamıştı.

Deneyleri Ankara ve Stokholm’de yürüten ODTÜ’lü uzman Dr. Füsun Özer ise böyle bir çalışmayı günümüzden beş yıl önce hayal bile etmenin zor olduğunu vurguladı ve ekledi: 

Son yıllarda antik DNA teknolojisinde devrimsel nitelikte gelişmeler yaşandı. Biz de Stokholm’deki ortaklarımızla birlikte, antik kalıntılardan DNA elde edilmesinde en verimli sonucu alabilmek için en ileri teknolojileri kullandık.

Araştırma grubunun sonuçları Neolitiğin Anadolu’da gelişirken Avrupa’ya birden göç dalgasını tetiklediğini gösteriyor. Hesaplamalı analizleri Uppsala Üniversitesindeki araştırmacılarla birlikte ODTÜ’de yöneten Dr. Mehmet Somel “İronik biçimde, avcı-toplayıcılar yerleşik yaşam tarzını benimserken, makro düzeyde daha hareketli hale gelmişler” diyor.

Neolitik Dönüşümün Anahtarları

Boncuklu kazı ekibi başkanı ve Liverpool Üniversitesi’nde çalışan Prof. Dr. Douglas Baird, “İlk defa Anadolu Platosundan en eski çiftçilerin antik DNA’sına ulaştık,” diyor. “Sonuçlar, bölgede yaşayan yerli avcı-toplayıcıların 10 bin yılı aşkın zaman önce, güney ve doğudaki komşularından tarım kültürünü aldıkları fikrini destekliyor. Ayrıca bu, orta Anadolulu çiftçilerin tarımın batıya yayılmasına katkıda bulundukları ve güneybatı Avrupalı çiftçilerin ataları oldukları düşüncesiyle de uyumlu.” 

Hacettepe Üniversitesi’nde çalışan ve Tepecik-Çiftlik kazı başkan yardımcısı antropolog Dr. Ali Metin Büyükkarakaya da ekliyor: 

Tepecik-Çiftlik Anadolu’da Neolitik dönüşümün anahtar yerleşimlerindendi. Genetik sonuçlar arkeolojinin Tepecik-Çiftlik konusundaki tahminlerini destekliyor. Bu insanların komşularıyla obsidiyen alışverişi biyolojik bağlar da yaratmış.

Prof. Dr. Togan Türkiye’nin geniş ve değerli arkeolojik birikiminin değerlendirilmesi için disiplinlerarası çalışmaların şart olduğunu hatırlatıyor. 

Ama gelişkin antik DNA analizleri şimdiye kadar ülkemizde eksikti. Daha önce koyunda antik DNA çalışmıştık, bu da ilk insan antik genom araştırmamız oldu. Başka çalışmaların da yolda olduğu müjdesini verebilirim. Bu bölgenin ilginç tarihinin anlaşılmasına daha fazla katkıda bulunmak istiyoruz.

ODTÜ’deki antik DNA çalışmaları ODTÜ Rektörlüğü, TÜBİTAK, TÜBA ve Bilim Akademisi Derneği tarafından desteklendi.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
15
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 9
  • Umut Verici! 3
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Muhteşem! 1
  • Bilim Budur! 1
  • İnanılmaz 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 20:03:47 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4455

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
D. M. Somel, et al. Anadolu'da 10.000 Yıl Önce Yaşamış İlk Çiftçilerin DNA'ları, Bizlere Neler Anlatıyor?. (5 Ağustos 2016). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4455
Somel, D. M., Bakırcı, Ç. M. (2016, August 05). Anadolu'da 10.000 Yıl Önce Yaşamış İlk Çiftçilerin DNA'ları, Bizlere Neler Anlatıyor?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/4455
D. M. Somel, et al. “Anadolu'da 10.000 Yıl Önce Yaşamış İlk Çiftçilerin DNA'ları, Bizlere Neler Anlatıyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 05 Aug. 2016, https://evrimagaci.org/s/4455.
Somel, Dr. Mehmet. Bakırcı, Çağrı Mert. “Anadolu'da 10.000 Yıl Önce Yaşamış İlk Çiftçilerin DNA'ları, Bizlere Neler Anlatıyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 05, 2016. https://evrimagaci.org/s/4455.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close