Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

17. Yüzyılda Felsefe - 1: Yeni Düzen Arayışı

17. Yüzyılda Felsefe - 1: Yeni Düzen Arayışı
4 dakika
8,147
Evrim Ağacı Akademi: Felsefe Tarihi Yazı Dizisi

Bu yazı, Felsefe Tarihi yazı dizisinin 1. yazısıdır.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Podcast
6:28
Deniz Akdeniz
Seslendiren
36
  • İndir
  • Dış Sitelerde Paylaş
Tüm Reklamları Kapat

17.yy’a dair hazırlanan bu yazı serisinin temel amacı, modern bilimin disiplinler arası konumunu felsefeyle bütünleştirmesinin başlangıcına giderek dönem felsefesini ve dolayısıyla modern bilimin oluşum zeminini anlaşılır şekilde sınamaktır. Yazı serisinin iyice anlaşılabilmesi için dönemleri iki ana başlığa ayırma gerekliliği duydum. İlk seri 17.yy’ın önemli isimleri olan Galilei Galileo, Rene Descartes, Isaac Newton ve son olarak emprist filozoflar John Locke ve David Hume’u kapsarken ilk serinin bitişi ve ikinci serinin başlangıç noktası ise 1781 yılında Immanuel Kant tarafından sunulan Kritik der reinen Vernuft (Saf Aklın Eleştirisi) eseridir. İlk serinin başlangıcını oluşturan bu makale öncelikle 17.yy’a ait temelleri sunacaktır. ‘’Yeni Düzen Arayışı’’ başlığı, özünde hangi ortamda meydana çıkan bir felsefe olduğunu anlatmak için seçilebilecek en uygun betimlemedir.

17.yy ortaları, Batı Avrupa’da çalkantılı bir dönemdi. Hiçbir şeyde istikrar yoktu. Kozmosun tabiatı, insanın onun içindeki yeri ve statüsü, bilginin sınırı ve kaynağı yönündeki çıkmazlar dünyevi karmaşanın parçalarıydı. Kıtada Fransa, Hollanda, İspanya ve Almanya prenslikleri 30 Yıl Savaşları’yla yıpranmıştı. Kıta yer yer enkaz halinde, düşüncelerse sefaletin sebepleri kadar kendi varoluşlarının arayışındaydı. 1658’de Oliver Crownwell’in ölümüne kadar kargaşa devam etti. Daha sonra duraklama dönemine geçildi. Sokaklarda insanlar hem açlıkla hem de bir bilinmezlikle yürüyorlardı. Roma Katolik Kilisesi’nin reform karşıtlığı, saldırgan engizisyonla (1) desteklendi. Eski yerleşik kurallar altüst olmuştu. Herkes doğruyu konuştuğunu iddia edebilirdi. Çünkü ortada doğru, gerçek ve güzel kalmamıştı. 1640 yılında yeni fiziğin ve metafiziğin başlangıcı sayılan filozof Rene Descartes’ın bazı yazıları yayımlanmıştı. 1642 yılında ise klasik matematiksel fiziğin mimarı Isaac Newton dünyaya gelmişti. İnsanlığın düşüncelerini değiştirmek için yalnızca 45 yılı vardı. Onlarla temellenen fizik ve arkasında yatan “Aydınlanma Hareketleri’ni” hazırlayan fikirler dünyayı yeniden tasarlamamıza neden olacaktı. Bu yeni tasarımlarımız bir cümleyle şöyle ifade edilebilir:

Tüm Reklamları Kapat

Kozmos ve kozmostaki her şey fizik yasalarıyla tanımlanabilecek bir şekilde işleyen uçsuz bucaksız bir makinenin ta kendisidir.

Şunu vurgulamalıyız ki temel tasarımın doğuşunu hazırlayan her iki düşünür de aslında mekanik doğanın insan eylemlerini açıklayamayacağını düşünüyorlardı. Her ikisi de makinenin bir ruha sahip olduğuna inanıyorlardı. Dönemin filozoflarının ve bilim insanlarının kaçınılmaz şekilde kabul etmek zorunda oldukları bir şey daha vardı. O da evreni düzenleyen, var eden ve etkilemeye devam eden kadri mutlak Tanrı düşüncesiydi. Yine de bu zorunluluk ve kabullere rağmen onların öne sürdüğü fikirler, temelde doğa felsefesini (özellikle Kartezyen düşünce (2) himayesiyle) tamamıyla seküler bir görüş haline getirdi.

16.yy’ın sonunda da Galileo Galilei’nin fikirleri bu temel görüşü oluşturuyordu. Fikirleri mistisizmden uzaktı. Evrenin matematik terimleriyle tanımlanabileceğini ve yegâne gerçek olanın bu niteliklere ait olanlar olduğuna inanıyordu.

Tüm Reklamları Kapat

Gerçek dünya, matematiksel olarak indirgenebilir hareket yapan cisimlerin dünyasıdır. Bu da gösterir ki gerçek dünya hareket eden cisimler dünyasıdır.

Galileo Galilei

Galileo Galilei’ye göre Eukleides Geometrisi temelli uzay ve zaman nihai gerçekliklerdi, üstüne üstlük mutlaktı. Tüm fiziksel değişiklikler uzay ve zamandaki değişiklikler bağlamında tanımlanabilirdi. Aristoteles’in değişim hakkındaki görüşü olan “olma” ise bir olasılığın gerçek olmasıydı. Değişim aynı zamanda var olmayla bir tutuluyordu. Rönesans filozofları da değişimi ancak bu ışık altında görebiliyorlardı. Aristoteles fiziği ve metafiziğiyle 17.yy’a kadar gelen düşünce basitçe canlı ve cansız tabiat potansiyelini gerçekleştirmeye çalışırdı. Canlı yaratıklar kadar nesnelerde bir tabiata sahipti. Bu nedenle de nesneler pasif varlıklar değillerdi.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Mevcut durum hareketsiz varolur ve sürekli olarak kendi geleceğine yaklaşır.

Aristoteles / Fizik

Nesnelerin, tam gerçeklik veya kusursuzluğa doğru bir amaca sahip olduğunu düşünmek tuhaf olabilir. Ama 17.yy’a kadar, değişimle kastedilen kısaca budur.Nesneler kusurludur ve gerçeklikten o denli uzaktır. Bu yüzden temel amaçları daha az kusurlu ve daha gerçek olmaktır.Bu aynı zamanda zaman kavramınında belli bir yönde ilerlediğini gösterir. Bu hareket nesnelerin kusurluluktan kusursuzluğa doğru gitmesidir. Şu anın statik bir şey olduğu ve geleceği kendine doğru çektiğini düşünmek bize cazip gelebilir. Yine de bu mutlak bir zaman anlayışının mirasına işarettir ve tüm yazı serimizin düşüncelerini kendi tasarısıyla değiştiren Albert Einstein’a kadar bu kabuller tıpkı şu anda Aristoteles düşüncesinin cazip gelmesi gibi oldukça etkin şekilde savunulacaktır. Basit fikirlerin değişimi basit görünebilir ancak bu kusursuz bir Tanrı’dan kusurlu bir Tanrı’ya, oradan da matematiğin himayesindeki bir tasarım evrenine geçmek demekti. Böyle bir geçiş tüm düşüncelerin kabullerini değiştirdi. Kabullerin değişmesi bilginin ve varlığın, dolayısıyla da fizik biliminin temelsiz kalmasına neden oldu. Tek bir çözüm yolu vardı. Tüm felsefeyi yeniden ele almak ve gerçeklik, doğruluk kavramlarını matematiğe bağlayan yeni bir felsefe ortaya koymak!

 ***

(1) Engizisyon: (inquisitio): İspanyol Engizisyonu Castilla kraliçesi I. Isabella'nın ısrarı üzerine, Papa IV. Sixtus tarafından 1483 yılında onaylanan Katolik Kilisesi’ne bağlı mahkeme sistemi.

(2) Kartezyen Düşünce: Kartezyen gelenekte zihin-beden ve özne-nesne ikileminden yola çıkılarak ontolojik açıdan realist ve natüralist bir tavır benimsenir. Rene Descartes’a göre düşünen şey, aynı zamanda zihindir, ruhtur. Çünkü o, zihni ruhla ya da akılla düşünmekten hiçbir zaman ayırmaz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Felsefe Tarihi Yazı Dizisi

Bu yazı, Felsefe Tarihi yazı dizisinin 1. yazısıdır.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
49
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 43
  • Merak Uyandırıcı! 14
  • Bilim Budur! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 6
  • Muhteşem! 4
  • İnanılmaz 3
  • Umut Verici! 3
  • Güldürdü 2
  • İğrenç! 2
  • Üzücü! 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Korkutucu! 1
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • J. Trusted. (1991). Physics And Metaphysics: Theories Of Space And Time. ISBN: 978-0415059480. Yayınevi: Routledge.
  • J. H. Brooke. (2014). Science And Religion: Some Historical Perspectives. ISBN: 978-1107664463. Yayınevi: Cambridge University Press.
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 14:49:42 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5302

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Rose, et al. 17. Yüzyılda Felsefe - 1: Yeni Düzen Arayışı. (8 Ocak 2018). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/5302
Rose, E., Bakırcı, Ç. M. (2018, January 08). 17. Yüzyılda Felsefe - 1: Yeni Düzen Arayışı. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/5302
E. Rose, et al. “17. Yüzyılda Felsefe - 1: Yeni Düzen Arayışı.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 08 Jan. 2018, https://evrimagaci.org/s/5302.
Rose, Eric. Bakırcı, Çağrı Mert. “17. Yüzyılda Felsefe - 1: Yeni Düzen Arayışı.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, January 08, 2018. https://evrimagaci.org/s/5302.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close