Yapay zekâ bugün hayatımızın hemen hemen her alanına girmeye başlamıştır. Öyle ki artık eğitimden, hukuk uygulamalarına veya sağlığımıza kadar hemen hemen her alanda yapay zekâ kullanımını görmek mümkündür. Yapay zekânın bu hızlı ilerlemesi ile birlikte, bu teknolojinin çevresel etkisi üzerine tartışmalar da gündeme gelmeye başlamıştır. 2024 tarihli bir araştırma, yazı yazma ve illüstrasyon yapma görevleri için, yapay zekanın insanların aynı görevleri yapmasına kıyasla yüzlerce kat daha az karbon salımı yaptığını ortaya koymuştur.^[1] Ancak elbette bu durum, yapay zekânın insan yazar ve illüstratörlerin yerine geçebileceği veya geçmesi gerektiği anlamına gelmez ve bu konu da kendi başına bir tartışma konusudur.

İnsan faaliyetlerinin çevresel etkileri ve bunun sonucunda ortaya çıkan karbon emisyonları, uzun yıllardır bilim insanlarının dikkatini çeken bir konu olmuştur. Ancak teknolojik ilerlemelerin, özellikle de yapay zekânın bu denge üzerindeki etkileri hakkında yapılan karşılaştırmalı çalışmalar oldukça sınırlı kalmıştır. Bu bağlamda, son dönemde yapılan bir araştırma, teknolojinin çevre üzerindeki etkisini daha net bir şekilde ortaya koymaktadır.

Dünya genelinde, özellikle de bilimsel gerçeklerin halk arasındaki kabulünün ortalama altı seviyede olduğu ABD ve Türkiye gibi ülkelerde, halkın evrimi anlama ve onu, var oluşun kökenlerini izah eden bir doğa yasası olarak kabul etme oranları artmaya başladıkça, bilim düşmanları ve gerici kitleler aracılığıyla evrimi ya da genel olarak bilimi "ateizm" ile eşdeğer gösterme çabalarında da bir artış gözleniyor. Bu nedenle, bir bilim sahası olan evrimsel biyolojinin ve genel olarak bilimin ateizm/teizm konusundaki tutumuna bir bakış atmakta ve bazı yanlış anlaşılmaları netleştirmekte fayda görüyoruz. Zira evrimin bilim insanları arasında kabul görmediği ve/veya bilim insanlarının genellikle ateist oldukları yönünde çok ciddi yalanlar halk arasına düzenli olarak yayılıyor.

Bu yalanların amacı, bilime ısınmaya başlayan toplumları bilimden ve sorgulamadan uzak tutmak. Sosyal medyada da bu propagandanın sıklıkla karşımıza çıkıyor olması, bu yazının elzem olduğunu gösteriyor. Bu yalanları tamamen ve kökünden kazımak, ülkemizin insanlarının bilime olan önyargılarını kırması için çok büyük bir adım olacaktır diye düşünüyoruz. 

Piyangolar, kayıtlı insanlık tarihinin büyük bir bölümünde bizimle birlikte olmuştur: Piyangoların tarihi en azından Çin'deki Han Hanedanlığı dönemine kadar uzanmaktadır ve o dönem piyangodan elde edilen gelirlerin Çin Seddi'nin finansmanına yardımcı olmuş olabileceği düşünülmektedir.^[1] Amerika Birleşik Devletleri'nin tarihinde de kritik bir piyango vardır: Kral James, 1612 yılında Jamestown/Virginia'daki yeni bir yerleşim yeri için para toplamak amacıyla bir piyango düzenlemiştir ve bu yerleşim yeri, sonradan ABD'ye dönüşmüştür.^[2]

Aradan geçen asırlardan sonra şanslı birkaç sayı çekme hayali hala cazibesini korumaktadır: Gallup'un 2016 yılında yaptığı bir ankete göre Amerikalıların yaklaşık yarısı geçtiğimiz yıl içinde bir devlet piyangosu bileti aldıklarını söylemiştir.^[3] Aynı yıl Türkiye'de yapılan bir araştırmada, 1 yıl içinde 2.6 milyar piyango bileti satıldığı gösterilmiştir.^[4] Bu popüleritesi nedeniyle şans oyunları, kazananları ve kaybedenleri hakkında halk arasında çok sayıda mit dolaşmaktadır. Bu yazımızda, bu mitlerden 5 tanesini masaya yatıracak ve hangilerinin gerçek, hangilerinin yanlış olduğunu izah edeceğiz.

Evrimle doğrudan ilgisi olmayan herkesin yakından tanıdığı bir sorudur bu: "Madem insanlar maymundan geliyor, şimdiki maymunlar neden insan olmuyor?" Soru, evrimle ilgili o kadar ikonik ve komik bir hale geldi ki, internette şunun gibi oldukça ilginç videolar bulmak bile mümkün:

Buna rağmen, soru aslında son derece önemli ve bilgilendiricidir. Ancak bu soruyu art niyetli amaçlarına, kendi öznel emellerine ve şahsi inançlarına alet eden evrim karşıtları ve bilim düşmanları, soruyu o kadar fazla "ayağa düşürdü" ki, evrime yeni giriş yapan birçok insan soruyu sormaktan ve cevabını aramaktan çekiniyor.

Uçuş yetenekleri, kuşların hayatta kalma ve üreme başarılarında kritik rol oynamaktadır. Kuşların uçuşlarında; aerodinamik yapıları, kas-iskelet sistemleri ve uçuş teknikleri gibi çeşitli faktörler etkili olmaktadır. Kuşlar, özellikle süzülme sırasında kanatlarının şeklini ve hareketlerini kullanarak havada kalma yetenekleri ile birlikte uçuş süresi gibi değişkenleri ayarlamaktadır. Bu noktada, kuşların rüzgar akımlarını kullanarak yer çekimine karşı direnç sağlaması ve enerji tasarrufu yapabilmeleri için süzülme tekniği ortaya çıkmaktadır. Enerji tasarrufu sağlamaları onların uzun mesafeleri etkili bir şekilde kat edebilmelerine olananak sağlamaktadır. Bazı kuş türleri ise bu tekniği kullanmakta ustalaşarak çok uzun saatler boyu kanat çırpmadan uçabilmektedir.

Bu makalede kuşların süzülme yetenekleri, kanat çırpma sıklığı, kanat çırpmadan uzak mesafeleri nasıl kat edebildikleri ve çeşitli kuş türlerinin kullandığı uçuş teknikleri gibi konular ele alınacaktır.

Tyrannosaurlardan hatta dinozorlardan bahsedilince birçoğumuzun aklına gelen ilk canlı herhalde T.Rextir. Dinozor kelimesi ile özleşmiş ve popüler kültürde efsaneleşmiş bu canlıyı hiç yakından incelediniz mi? Öncelikle bu canlıyı biraz tanıyalım. 13 metrelik boyu ve 8 tona varan ağırlığıyla karaya ayak basmış en büyük theropod dinozordu. T.Rexlerin devasa boyutta çeneleri vardı ve bu devasa çene 6 tona yakın bir ısırma kuvvetine sahipti. Tüm bunların yanında keskin bir koku alma duyusu ile sahip oldukları binoküler görüş, onları tam anlamıyla bir ölüm makinasına dönüştürmekteydi. Son yapılan araştırmalarda ise bu canlıların ağır oldukları hatta koşamadıkları düşünülmektedir. Bu da onların pusucul avcılar olabileceği fikrini doğurmuştur. T.Rexler hakkında yeterince bilgi sahibi olduğumuza göre artık asıl konumuza gelebiliriz.

Bu canlıları incelediğimizde dikkatimizi çeken şeylerden bir diğeri ise elbette ki kısa ve iki parmaklı kollarıdır. Peki, devasa boyutlara erişen ve öldürmek için evrimleşen bu canlılar genel olarak neden kısa kollara sahipti?

İnsanların deri rengi, siyaha yakın bir kahverengiden beyaza yakın renklere kadar geniş bir yelpazede değişebilmektedir. İnsanlar arasındaki bu deri rengi (veya ten rengi) farklılığının yakın nedeni genetik faktörler ve/veya Güneş'e maruziyettir; ancak yaş, cinsiyet, hastalıklar, hormonlar, duygudurum gibi diğer faktörler de deri rengini kalıcı veya geçici olarak etkileyebilmektedir. İnsan popülasyonları arasındaki deri rengi farklılıklarının nihai sebebiyse, insan toplumlarının Dünya üzerinde farklı yaşam alanlarında yaşaması ve bu sırada deri altına ulaşabilen zararlı ultraviyole ışınlarının miktarının değişmesi nedeniyle, doğal seçilim yoluyla meydana gelen biyokimyasal bir adaptasyondur (evrimdir).^[1]

İnsan derisinin farklı renklerine etki eden birçok etmen vardır. Bu faktörlerin bir kısmı kalıtsal ve kalıcı etkilere sahiptir (yani evrimsel nedenlerdir); diğerleriyse gelişimsel etkilere sahiptir ve duruma bağlı olarak kalıcı veya geçici etkilere sahip olabilirler. Aşağıda, bu faktörlerin bir listesini bulabilirsiniz.