Canlı yaşamının devamı, canlının kendisini oluşturan bir veya birden çok hücrenin bütünlüğüne doğrudan bağlıdır. Hücre bütünlüğü ise, entropi yasası gereği, zamanla bozulma eğilimi göstermektedir; fakat canlılık, bu bozulmayı çeşitli metabolik aktiviteler ile geciktirmeye, bir diğer tabir ile hayatta kalmaya çalışır. Hayatta kalmaya yönelik gerçekleştirdiği metabolik aktiviteler, yapım ve yıkım tepkimelerinin toplamına karşılık gelir.

Tahmin edebileceğiniz üzere her iki tepkime türünde de yoğun miktarda enerjiye ihtiyaç duyulmaktadır. Fakat tek başına enerji yeterli değildir. Tepkimelerin gerçekleşmesi ve canlılığın devamlılığını sağlayabilmesi için, belli başlı diğer maddelere de ihtiyaç duyulur. Bu maddelerin önemli bir kısmını vücudumuzda birçok görevi üstlenen mineraller ve tuzlar oluşturur.

Birçok ülke, içten yanmalı motorları ilerleyen yıllarda yasaklama planlarını açıkladı. Norveç 2025, Almanya 2030, Fransa ve İngiltere 2040 kadar kadar benzinli ve dizel otomobil satışlarını bitireceklerini söylediler.

Türkiye Durum Nedir?

Astım, akciğer hava yollarının uzun süreli inflamatuar bir hastalığıdır.^[1] Değişken ve tekrarlayan semptomlar, geri dönüşümlü hava akımı obstrüksiyonu ve kolayca tetiklenen bronkospazmlar ile karakterizedir. Semptomlar hırıltı, öksürük, göğüste sıkışma ve nefes darlığı ataklarını içerir. Bunlar günde veya haftada birkaç kez olabilir. Kişiye bağlı olarak astım semptomları geceleri veya egzersizle daha da kötüleşebilir.

Astımın genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir. Çevresel faktörler, hava kirliliğine ve alerjenlere maruz kalmayı içerir. Diğer potansiyel tetikleyiciler arasında aspirin ve beta blokerler gibi ilaçlar bulunur. Tanı genellikle semptomların paternine, tedaviye zaman içinde verilen yanıta ve spirometri testine dayanır. Astım; semptomların sıklığına, bir saniyedeki zorlu ekspiratuar hacim ve tepe ekspiratuar akım hızına göre sınıflandırılır.^[2] Aynı zamanda atopik veya atopik olmayan olarak da sınıflandırılabilir; burada "atopi", tip 1 aşırı duyarlılık reaksiyonu geliştirmeye yönelik bir yatkınlığı ifade eder.^[3][4]

Türbülans, her yıl görülen ama ölümcül olmayan havacılık kazalarının başlıca nedenidir. Burada kazadan kasıt, uçağın düşmesi şeklinde bir kaza değil; yolcuların ölümcül olmayan şekilde, çoğunlukla hafif şekilde, özellikle de baş, boyun, ayak ve bileklerin yaralanmasıdır. Hafif ve orta şiddetli türbülans neredeyse hiçbir zaman hasara veya herhangi bir probleme neden olmaz; hatta aşırı nadir görülse de, ekstrem düzeylerde türbülans bile uçağın kendisi için bir tehlike unsuru değildir. Fakat kabin içerisinde hafif yaralanmalara sebep olan da genellikle budur. Bu nedenle türbülans, havacılıkta genel olarak ölümcül bir tehdit olarak görülmez; ancak hem yolcular hem de uçuş ve kabin ekibi için hoş bir deneyim olduğu da söylenemez.

Bazen türbülans hakkında çok az bilgisi olan, hatta böyle bir olgunun varlığına dair hiçbir fikri olmayan yolcuların suçu pilotlara attığını duyarız; ancak pilotlar kasıtlı olarak bir uçağı sallayamaz veya bulutların üzerinde çarpma yanılsaması yaratamazlar. Türbülans tümüyle bir hava olayıdır; dolayısıyla türbülansın bir uçağı etkileyen her şeyi uçağın dışında yaşanır. Her pilot bunu bilmek ve bununla başa çıkmak için eğitilmiştir; yani türbülans için hazırdır. Tıpkı sürücülerin karşılarına çıkan bir çukurdan korkmaması gibi, bu durum da pilotlar için korkutucu bir sürpriz değildir. Bu nedenle bir uçaktayken uçuş ortasında sallanmaya başladığınızda korkunç derecede endişeleniyorsanız; türbülansın ne olduğunu, neden ortaya çıktığını, ne kadar tehlikeli olduğunu ve bundan nasıl kurtulacağınızı anlayalım.

Birçok virüs, yüksek evrimleşme hızına sahiptir. Bu yüksek evrimleşme hızı, büyük popülasyon boyutlarına, kısa çoğalma sürelerine ve virüslerin mutasyon hızı bağlıdır. Özellikle mutasyon oranı, taksonlar arasındaki evrimleşme oranının önemli bir belirleyicisidir. Virüs bağlamında mutasyon oranı, viral genomun replikasyonu sırasında yapılan hataların oranıdır. Bu, bir popülasyonda mutasyonların sabitlendiği veya tüm bireylerde bu mutasyonun mevcut olduğu oran olan sabitlenme (İng: "substitution") oranının tersidir. Bir yavru popülasyonda üretilen genetik çeşitlilik miktarını tahmin etmek için mutasyon oranları kullanılırken, belirli bir soy ya da takson için evrim oranını tahmin etmek için sabitlenme oranı kullanılır.

Popülasyon genetiğinde önemli bir parametre, nükleotid bölge başına mutasyon oranının ve genom boyutunun bir ürünü olan genomik mutasyon oranıdır. Genomik mutasyon oranı, her yavrunun ebeveyn genomuna kıyasla sahip olacağı ortalama mutasyon sayısını belirtir. DNA virüsleri tipik olarak, bir hücre enfeksiyonuna (İng: "cell infection", "c") düşen nükleotid bölgesi (İng: "nucleotide", "n") başına sabitlenme (s/n/c) ölçeğinde, 10^-8-10^-6 sabitlenme düzeyinde bir mutasyon oranına sahiptir. Bununla birlikte RNA virüsleri 10^-6-10^-4 s/n/c arasında değişen daha yüksek mutasyon oranlarına sahiptir. Taksonomik alana bağlı olarak değişen oranlara rağmen daha küçük genomlu türler, genomik mutasyon hızları ve genom boyutları arasında negatif bir korelasyon sergiler. Öyle ki genom başına mutasyon oranları nispeten sabittir.

Bilimin iletişim yollarından en önemlisi, akademik makalelerdir. Bilimsel cemiyetin kalbinde yer alan akademik makaleler, bilim insanlarının birbirleriyle ortak bir zeminde iletişim kurmasını ve fikirlerini kavga gürültü olmaksızın, sakin ve soğukkanlı bir şekilde, sistemli ve objektif bir biçimde birbirlerine aktarmalarını sağlar. Eğer bilimi tam olarak anlamak veya herhangi bir akademik çalışma yoluyla bilime katkı sağlamak istiyorsanız, akademik makale yazımını ve okunmasını öğrenmeniz bir tercih değil, bir zorunluluktur.

Akademik makaleler, bir bilim sahasındaki en güncel bilgileri içeren kaynaklardır. Dolayısıyla bir bilim sahasını öğrenmeyi, kendinizi o alanda geliştirmeyi, o alana katkı sağlamayı istiyorsanız; o bilim sahasındaki güncel durumu ve halen açıklanamamış konuları tespit etmek için akademik makaleleri didik didik etmeniz ve dikkatlice okumanız gerekir. Bu, bilimin en heyecan verici taraflarından biridir: Bir akademik makale, bir soruya cevap verirken, birçok yeni soruyu da doğurur; çünkü bilim, daha önce de izah ettiğimiz gibi, tamamlanmamış bir yolculuktur. Bu nedenle akademik bir makaleyi okuduğunuzda, sadece o makalede keşfedilenleri değil, aynı zamanda o sahada veya o çalışmada açık kalan noktaları da görmeniz mümkün olacaktır. Böylece o açıklara odaklanabilir, yeni keşifler yapabilir veya yapılan keşiflerin eksiklerini keşfederek bilimin gerçeğe bir adım daha yaklaşmasını sağlayabilirsiniz.

Canlı organizmalarda bazı hücreler, diğer hücreleri zalimce silip süpürür.^[1] Bu "hücresel yamyamlık" yaygın, doğal bir süreçtir: Vücudunuzdaki beyaz kan hücreleri tam şu anda milyonlarca yaşlı kırmızı kan hücresini tüketiyor. ABD Ulusal Bilimler Akademisi Bildiriler Kitabı'nda yayınlanan yeni araştırma, bu tür "yamyamlık" davranışlarını teşvik etmek için bir grup genin kullanılmasının yeni bir kanser immünoterapisi geliştirebileceğini öne sürüyor.^[2]

Bu fikir, yeni makalenin kıdemli yazarı biyolog Denise J. Montell ve meslektaşlarının, hücrelerin sindirmeye çalıştıkları şeyleri sarmasına yardımcı olan Rac ailesindeki hiperaktif gen formlarının meyve sineği embriyolarında doku ölümüne neden olduğunu fark etmesiyle doğdu. Montell değiştirilen genlerin, hücrelerin "komşularını" tüketmesine neden olduğunu söylüyor. Bu genlerin RAC adında insanlara özgü versiyonları mevcut; Montell ise bunların, Santa Barbara'daki Kaliforniya Üniversitesi'nde çalışan yeni meslektaşı Meghan Morrissey'e kanser CAR-M immünoterapisi konusundaki çalışmalarında yardımcı olup olamayacaklarını merak etti.

Indiana Üniversitesi ile Purdue Üniversitesi'nin işbirliğiyle yürütülen IUOUI isimli enstitütden bilim insanları ve Birleşik Krallık'taki meslektaşlarına göre ağaç köklerinin evrimi, 300 milyon yıldan uzun bir süre önce Devoniyen Dönemi'nde Dünya okyanuslarını sarsan bir dizi kitlesel yok oluşu tetiklemiş olabilir.

Dünya'nın tarih öncesi dönemindeki oldukça değişken bir döneme ilişkin bu yeni görüşün kanıtı, jeoloji alanındaki en eski ve saygın yayınlardan biri olan Geological Society of America Bulletin'da yayınlandı. Çalışma, IUPUI Fen Fakültesi'nde Yer Bilimleri profesörü olan Gabriel Filippelli ve çalışma esnasında laboratuvarda doktora öğrencisi olan Matthew Smart tarafından yönetildi. Filippelli şunları söylüyor: