Uçakla seyahat etmek, kaygılarımız ve korkularımız ne derse desin, inanılmaz derecede güvenlidir. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından yapılan açıklamaya göre, uçakla ulaşım havacılık tarihinin en güvenli ulaşım sistemine dönüşmüştür. Bu, istatistiksel olarak her on milyon döngü için (bir döngü, bir kalkışı ve bir inişi içerir) bir tane bile korkunç bir başarısızlık olmadığı anlamına gelir.

Bir uçakla seyahat etmenin bir otomobilde seyahat etmekten çok daha güvenli olması, sezgisel olarak doğru hissettirmeyebilir; ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde, her 100 milyon araçta mil başına yaklaşık 1,13 ölüm meydana gelirken her 100 milyon uçak milinde sadece 0,035 ölüm meydana gelmektedir. Başka bir deyişle, Amerika'da bir araba kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 114'te bir iken, bir uçak kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 9.821'de birdir.^[1][2]

Daha önceden detaylıca izah ettiğimiz gibi (aşağıdaki videodan da izleyebilirsiniz), insanlar, kuyruksuz maymunlar olarak bilinen bir taksonomik gruba üye bir hayvan türüdür. Kuyruksuz maymunlar, tıpkı "memeli hayvanlar" veya "omurgalı hayvanlar" gibi, çok sayıda türü barındıran bir taksonomik gruptur. Kuyruksuz maymunlar, kuyrukları olan maymunlarla (genel hatlarıyla, Yeni Dünya Maymunları ve Eski Dünya Maymunları olarak iki diğer grup ile) bir araya gelerek "Maymunlar" (Simiiformes infratakımını) oluşturur. Maymunlar da, ön maymunlar ile bir araya gelerek Primatlar takımını oluşturur.

Yani maymun, primat, kuyruksuz maymun, hayvan gibi sözcükler, aşağılama sözcükleri değildir; bilimsel terimlerin halk arasındaki karşılıklarından ibarettir. Bu sözcükler, türleri kategorize etmemize yardımcı olan çatı terimlerdir. Aynı zamanda, kimi zaman o gruptaki canlılara dair önemli bilgiler verebilirler. Örneğin "omurgalılar" (Vertebrata) altşubesinden olan bir hayvandan söz ediyorsanız, o canlının sırt ekseni boyunca uzanan bir omurgası olduğundan emin olabilirsiniz. "Memeliler" sınıfından olan bir hayvandan söz ediyorsanız, memeleri ve süt bezleri olduğundan ve yavrusunu süt ile beslediğinden emin olabilirsiniz. İşte "kuyruksuz maymunlardan" söz ederken, yani kuyruksuz maymunlar süperailesine mensup bir türden söz ederken de emin olduğumuz şey, diğer maymunların aksine, bu maymunların kuyruğunu yitirmiş canlılar olmasıdır.

Canlı organizmalarda bazı hücreler, diğer hücreleri zalimce silip süpürür.^[1] Bu "hücresel yamyamlık" yaygın, doğal bir süreçtir: Vücudunuzdaki beyaz kan hücreleri tam şu anda milyonlarca yaşlı kırmızı kan hücresini tüketiyor. ABD Ulusal Bilimler Akademisi Bildiriler Kitabı'nda yayınlanan yeni araştırma, bu tür "yamyamlık" davranışlarını teşvik etmek için bir grup genin kullanılmasının yeni bir kanser immünoterapisi geliştirebileceğini öne sürüyor.^[2]

Bu fikir, yeni makalenin kıdemli yazarı biyolog Denise J. Montell ve meslektaşlarının, hücrelerin sindirmeye çalıştıkları şeyleri sarmasına yardımcı olan Rac ailesindeki hiperaktif gen formlarının meyve sineği embriyolarında doku ölümüne neden olduğunu fark etmesiyle doğdu. Montell değiştirilen genlerin, hücrelerin "komşularını" tüketmesine neden olduğunu söylüyor. Bu genlerin RAC adında insanlara özgü versiyonları mevcut; Montell ise bunların, Santa Barbara'daki Kaliforniya Üniversitesi'nde çalışan yeni meslektaşı Meghan Morrissey'e kanser CAR-M immünoterapisi konusundaki çalışmalarında yardımcı olup olamayacaklarını merak etti.

Zaman içerisinde deprem sıklığının artması veya azalması normaldir. Depremler, "rastgeleye benzer" (İng: "quasi-random") olgulardır; yani istatistiki olarak öngörülebilir bir yaşanma sıklığı modelini takip etmekle birlikte, kendi içerisinde belirli bir rastgeleliğe veya "veri gürültüsüne" de sahiptir. Bu nedenle bir yıl içerisinde depremler, genel örüntüden sık veya seyrek seyredebilir; fakat uzun vadede genel bir örüntünün korunduğu görülecektir. Ancak ne olursa olsun, Dünya çapında yaşanan depremlerde meydana gelecek her iki yöndeki değişim de, yani artışlar da azalışlar da, daha büyük bir depremin geldiğinin habercisi değildir.

Deprem faaliyeti, Dünya'nın kabuğunu oluşturan tektonik plakaların faaliyetiyle belirlenir. Bu plakaların yüzeyi ve kenarları kusursuz değildir, son derece karmaşık bir şekilde, girinti-çıkıntılara sahiptir. Bu plakaların hareketine sebep olan şey, Dünya'nın çekirdeğindeki radyoaktif elementlerin bozunması sonucu açığa çıkan ısının kayaçları eriterek magmaya dönüştürmesi ve bu magmanın farklı katmanlarındaki sıcaklık farkından ötürü, tıpkı ısınan havanın yükselmesi ve soğuyan havanın çökmesi gibi, magma tabakasının döngüsel bir şekilde hareket etmesidir. Dolayısıyla bu süreçte termodinamik birçok faaliyet gerçekleşmektedir ve bunlar da her zaman deterministik değildir, bol miktarda kaos bulunur. Tüm bunlar bir araya gelerek levhaları hareket ettirir, bu levhalar birbirlerine sürtünür, birbirinden uzaklaşır veya çarpışırlar, buna bağlı olarak deprem ve volkanik faaliyet dediğimiz olaylar gerçekleşir.

Endosimbiyotik Teori (veya Simbiyogenez Teorisi), biz insanların da dahil olduğu, daha karmaşık yapılı hücrelere, çekirdeklere ve zarlı organellere sahip olan ökaryotların; daha basit yapılı, çekirdeksiz ve zarlı organelleri bulunmayan bakteriler ve arkeler gibi prokaryotlardan nasıl evrimleştiğini anlamamızı sağlayan bilimsel bir teoridir.

Endosimbiyotik Teori'ye ökaryotik zarlı organeller, aslen bağımsız prokaryotlar olarak yaşamını sürdüren varlıklardı; ancak evrimsel süreçte bir noktada daha iri prokaryotlar tarafından endositoz (ya da daha spesifik olarak, fagositoz) yoluyla hücre içine alındıklarında, tam olarak sindirilemediler; bunun yerine, o hücreyle "kaynaştılar" ve bir "ağ kurdular". Böylece zarlı organellere sahip olmayan prokaryotlardan, zarlı organellere sahip ökaryotlar evrimleşmiş oldu.

Bizim en yakın kuzenlerimiz olan Neandertaller, taştan aletler yapmada ve hayvanları avlamada başarılı olmuş, birçok buzul çağın zor şartlarında hayatta kalmışlardır. Peki, neden 27.000 yıl önce yok oldular?

Neandertaller en az 200.000 yıl boyunca Avrupa ve Batı Asya’da yaşamış ve yaklaşık 27.000 yıl önce yok olmuş bir hominin türüdür. Bu süre içerisinde bu bölgelerde bilinen en soğuk iklim şartlarından bazılarına şahitlik etmişlerdir. Fıçı göğüs, daha kısa uzuv, daha büyük beyin gibi fiziksel özelliklerinin birçoğu onların soğuğa adapte olduklarını ve ısıyı tutmaya adapte olmuş bir vücut biçimine sahip olduklarını gösterir. Hayvan avlamada ve taştan karmaşık aletler yapmada üstün olan Neandertallerin kemikleri son derece kaslı ve güçlü olduklarını, ama sık sık yaralandıklarını ve bu nedenle zor bir hayat sürdürdüklerini ortaya koyar. Şüphesiz Neandertaller 200 bin yılı aşkın bir süre boyunca çevresine başarılı bir şekilde adapte olmuş zeki türlerdir. Peki, onlar ne kadar “insanlardı”? İnsanlara özgü olduğunu düşündüğümüz dil, müzik, sanat ve din gibi davranışlar sergilediler mi? Ve neden modern insanlar Avrupa’ya göç ettikten kısa bir süre sonra ortadan kayboldular?

BMJ dergisinde yayınlanan ve Kanada'da yapılan büyük bir araştırma, gebelikte COVID-19 aşısının yapılması ile erken doğumun daha yüksek oranda gerçekleşmesi veya ölü doğum riski arasında herhangi bir ilişki olmadığını gösterdi.^[1] Araştırmacılar, bu bulguların, gebelikte COVID-19 aşısının riskleri ve yararları hakkında kanıta dayalı bir şekilde karar vermeye yardımcı olabileceğini düşünüyorlar.

COVID-19'a yakalanmanın, gebe kadınlarda hastaneye yatış ve ölümü, bebeklerinde ise erken doğum ve ölüdoğum da dahil olmak üzere birçok komplikasyonun riskini arttırdığı biliniyor. Gebelikte yapılan COVID-19 aşısınınsa, gebelerde ve yeni doğanlarda COVID-19'a karşı etkili olduğu zaten kanıtlandı. Ancak bugüne kadar yayınlanan büyük çalışmalarda, gebelik esnasında yapılan COVID-19 aşısının gebeliğin başarısını nasıl etkilediğiyle ilgili kanıtlar sınırlı kalmıştı.

Travma kelime olarak Antik Yunancadan günümüze kadar gelmiştir. Kelime anlamı "yara" ya da "mağlubiyet" olarak tercüme edilebilir. Günümüzde psikolojik bir tanım olarak kullanılan travma, kontrol edilemez psikolojik stres ve acıya neden olay olarak tanımlanır. Trafik kazaları, doğal afetler, taciz, cinsel taciz, tecavüz, savaş, yas tutma, hayati tehlike içeren hastalık geçirme gibi olayların travmaya neden olduğu araştırmalar aracılığı ile biliyoruz.

Hayati tehlikeye neden olabilecek olaylar psikolojik travmaya neden olan durumların başında geliyor. Ancak, travmanın oluşabilmesi için hayatı tehlike zorunluluğu yok. Tanısal ve İstatistiki Mental Rahatsızlıklar El Kitabı, tanıdıklarınızın başına gelen olayların tıpkı sizin başınıza gelmiş gibi etkileyebileceğinden bahsediyor. Örneğin, hemşireler, doktorlar, ambülans şoförlerinin hastalarının başına gelen olaylara tıpkı kendileri yaşamış gibi travma tepkileri verdikleri gözlemlenmiş ve günümüz TSSB kritlerinden biri olarak literatürde yerini almıştır.

Jurassic Park izlemiş herkesin favori dinozorlarından biri, kuşkusuz T. rex yani Tyrannosaurus rex olacaktır. Latince olan bu tür ismi, "Tiran Sürüngenlerin Kralı" anlamına gelir; çünkü T. rex türü, yeryüzünde yaşamış en üst düzey ve korkutucu yırtıcılardan biriydi.

Jurassic Park birçok açıdan çok keyifli bir film olsa da dinozorları doğru bir şekilde halka ulaştırmak konusunda oldukça bariz hatalara sahip üstelik yeni filmlerde de bu hataları düzeltme zahmetine girmemişler. Örneğin Velociraptor adı altında sunulan tür (ki muhtemelen gerçekte bir Deinonychus veya Utahraptor'a karşılık geliyor), aslında hindi büyüklüğünde, tüylü bir dinozordu ve günümüzdeki kuşlarla yakın akrabaydı. Benzer şekilde ürkütücü T. rex de filmin gösterdiği gibi çıplak bir tür değildi; vücudunun önemli bir bölümü tüylerle kaplıydı, çünkü T. rex de günümüzdeki kuşlarla yakın akrabaydı. Hatta günümüzde kuşlar arasında yaşayan en yakın akrabaları tavuklar!