Cep telefonlarıyla ilgili en yaygın soru işaretlerinden biri, cep telefonu kullanımının kansere neden olup olmadığı veya kanser riskini artırıp artırmadığıdır. Bugüne kadar bu alanda yapılan çalışmalar birbiriyle çelişen sonuçlar elde etmiştir (bunlardan bir tarafa ait bir çalışmayı buradan, diğer tarafa ait bir çalışmayı buradan okuyabilirsiniz).

Bu yazımızda, ABD Ulusal Kanser Enstitüsü'nün bu alanda yaptığı kapsamlı bir soru-cevap listesi üzerinden giderek, aklınıza takılabilecek sorulara yanıtlar vereceğiz ve konu hakkında bilimsel araştırmaların olduğu konumu daha iyi anlamanızı sağlamaya çalışacağız.

Modern yaşamın olmazsa olmazlarından biri internet... İnternetin olmazsa olmazlarından birisi de "Wi-Fi" olarak bildiğimiz teknoloji. Kısaca, "kablosuz internet". Aslında tek kablosuz internet teknolojisi Wi-Fi değil. 2G, 3G, 4G ve LTE de kablosuz internete bağlanmak için kullanabileceğiniz sistemler. Ancak güvenilirlik, hız ve süreklilik söz konusu olduğunda hiçbiri Wi-Fi ile yarışamıyor. İyi ama bu Wi-Fi nedir? Ne anlama gelir? Neyin kısaltmasıdır?

İlk olarak Wi-Fi, Türkçeye "Wi-Fi Birliği" olarak çevrilebilecek Wi-Fi Alliance firması tarafından üretilen bir yerel alan ağı kablosuz iletişim teknolojisidir (WLAN). Wi-Fi, söz konusu birliğin WLAN teknolojileri dahilindeki ticari bir ürünüdür. Yani her Wi-Fi WLAN teknolojisidir; ancak her WLAN teknolojisi Wi-Fi olmak zorunda değildir (3G gibi örneklerde olduğu gibi). Wi-Fi, 2.4 ve 5 gigahertzlik radyo frekanslarını kullanarak iletişimi sağlar. Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü (IEEE) tarafından belirlenen 802.11 standartları üzerine inşa edilmiş bir teknolojidir. 

Beynimiz düşündüğümüz kadar basit çalışmıyor. Geçtiğimiz birkaç yıl, tuhaf şeylere inanmanın oldukça yaygın olduğunu henüz fark etmeyen insanlar için bir uyandırma çağrısı görevi gördü. Donald Trump'ın başkanlığı sırasında ortaya çıkan aşırı sağ bir komplo teorisi olan QAnon'un yükselişinden, maske takma ve COVID-19 aşılarının güvenliği üzerine politikleşen tartışmalara kadar, düşüncelerimizin önyargılarımıza göre kolayca zikzak çizdiği çok açık bir hale geldi. Peki ya matematik için de aynı durum söz konusu olabilir mi?

Dan Kahan ve meslektaşları, çalışmalarında sıklıkla inançlar ve belli bir gruba üye olma arasındaki etkileşimleri inceliyorlar. Biz insanlar, doğamız gereği kuvvetli bir kabile bilincine sahibiz; dolayısıyla eğer kabilemiz bize en son gerçekleşen seçimlerde diğer kabile tarafından seçim sonuçlarına hile karıştırıldığına inanmamızı söylerse, kanıtlara bile bakmadan bu düşünceyi benimseyebiliriz. Peki, asıl soru şu: Gerçek olmayan bir inanca kapılmak mı daha vahimdir, yoksa kendi topluluğunuzun değer yargılarına ters düşerek dışlanmayı göze almak mı?

Dünya'ya meteor düşmesi (daha doğrusu meteorit düşmesi) pek sıra dışı bir olay değildir. Bir insanın üzerine meteorit düşmesi ise sıra dışı bir olaydır. Ne var ki bugüne kadar raporlanan ölümlü meteor kazaları oldukça güvensiz kaynaklara dayanmaktadır. Örneğin popüler bir vaka olarak, 6 Şubat 2016'da Hindistan'da öğlen yemeği sırasında dışarıda yüzünü yıkamakta olan bir otobüs şoförünün üzerine meteorit düşerek öldüğü iddia edilmiştir ve bu, haber kaynaklarında "bilinen tarihte meteorit nedeniyle ilk ölüm" olarak geçmiştir.^[1] Ancak NASA tarafından yapılan incelemeler, yer kaynaklı bir patlamanın daha olası olduğunu bulmuştur.^[2]

Benzer şekilde, 2013 yılında Rusya'nın Chelyabinsk bölgesinde yaşanan bir meteor patlaması sonucu 1600'den fazla kişi yaralanmıştır; fakat bu yaralanmaların hiçbirinde doğrudan bir meteorit teması tespit edilememiştir. Yaralanmaların hepsi, kişilerin bulunduğu binalardaki camların basınç dalgası dolayısıyla patlamasıyla oluşan kesikler veya düşme sonucu yaşanan travmalardı.^[3][4] Benzer şekilde, bu şekilde meteoritlerle ilişkilendirilen vakaların 14 tanesinde hiçbir meteorit izine rastlanamamıştır.^[5]

Bu yazıyı okurken muhtemelen sabit bir şekilde, hiç hareket etmeksizin oturduğunuzu hissediyorsunuz. Ancak kozmik bir skalada bakacak olursanız, hiçbirimiz hareketsiz değiliz. Her şey, durmaksızın hareket etmektedir.

En basitinden, ekvator üzerinde ölçecek olursak Dünya, kendi etrafında saatte 1670 kilometre hızla dönmektedir. Ekvatordan 39.9^o kuzeyde bulunan Ankara'da yaşayan birisi için bu hız, saatte 1280 kilometre civarındadır. Bu, saniyede 0.36 kilometreye ya da saniyede 360 metreye denk gelmektedir! O kadar da hızlı sayılmaz, öyle değil mi?

Uyarı: Bu yazımızda pornografi tüketimi ve bunun sağlık ile ilişkisinden söz etmekteyiz. İçerikte, pornografik herhangi bir detaya yer vermemekteyiz ve işin bilimsel tarafına odaklanmaktayız. Ancak yerleşik kurala uyarak, 18 yaşından küçük okurlarımız için uygun olmayabileceğini belirtmek istiyoruz.

Pornografi (ya da kısa adıyla porno), cinsel organları ve cinsel faaliyeti içeren herhangi bir materyalin, genellikle estetik veya duygusal sebeplerden ziyade, erotik duyguların uyarılması amacıyla açık olarak sergilenmesi ve ifade edilmesi demektir. Pornografi, illâ sanal ortamda olmak zorunda değildir, bir canlının, bir diğer çifti (veya daha çok sayıda bireyi) cinsel ilişki sırasında gözlemesine, daha doğrusu cinsel ilişki içerisinde olan grubun, bu aktiviteyi diğer bireylere açık halde yapmasına pornografi (kelime anlamıyla "cinsel içeriğin teşhiri") denir.

Günlük yaşamda sıkça kullandığımız kol ve bacaklar gibi uzuvlarımız, hayati öneme sahiptir. Bu uzuvlar olmadan yaşam, aşırı derecede zorlaşır, çünkü hareket kabiliyetimizi sağlarlar. Bu organları sıkça kullanmamızdan dolayı, onları detaylı bir şekilde incelemişizdir; nitekim günlük hayatta sürekli gözlemlemekte ve kullanmaktayız.

İnsan anatomisini incelediğimizde, dört uzva sahip omurgalı bir tetrapod olduğumuzu görürüz. Bu özellik sadece insanlara özgü değildir; atlar, inekler, kuşlar, kediler, kertenkeleler gibi birçok omurgalı hayvan türü de dört uzuvla donatılmıştır. Peki, neden tüm bu hayvanların dört uzvu vardır ve bu uzuvlar nasıl ve neden evrimleşmiştir?

“ Dinozorlar, milyonlarca yıl önce Dünya’nın en etkileyici canlıları arasında yer aldı. Bu devasa yaratıkların zeka ve algı seviyeleri, modern bilim insanlarını hala şaşırtmaya devam ediyor. Bu yazıda, Velociraptor, Tyrannosaurus Rex (T-Rex) ve Stegosaurus gibi üç farklı dinozor türünün zeka ve algılarına dair bilgileri inceleyeceğiz.”

Velociraptor: Küçük Ama Zeki Avcı