Neden bazı organizmalar (somon balığı, bambu bitkisi, birçok böcek türü ve tüm tahıl bitkileri) çoğalır çoğalmaz ölürken, diğerleri defalarca çoğalabilmektedir?

Birçok bitki ve hayvan türleri ilk üreme işleminden sonra ölümle sonuçlanan yaşam öykülerine sahiptirler. Bu duruma “semelparite” adı verilirken diğerine “iteroparite” (iteroparity) (art arda çoğalabilen yaşam türü) adı verilir. Bitki türleri için bazen monokarpi (monocarpy) ve polikarpi (polycarpy) terimleri semelparite ve iteroparite yerine kullanılmaktadır. Ancak, monokarpi bitkinin tümünü kapsamadan sadece ilk üreme işlemi gerçekleşen filizin ölümü için de kullanılabilmektedir.

Akademik temeli ekonomi sahasında olan Meksikalı politikacı Josefina Eugenia Vázquez Mota, istatistiklerle ilgili şöyle söylüyor:

Gerçekten de istatistikler son derece tehlikeli oyuncaklardır. Birçok bilim insanı ve filozof buna dikkat çeken sözler söylemişlerdir. Örneğin Mark Twain, "Gerçekler inatçı olsa da, istatistikler daha fazla eğilip bükülebilir yapıdadır." diyerek tehlikeye işaret etmiştir. Kimi zaman Twain'e, kimi zamansa İngiliz başbakanı Benjamin Disraeli'ye atfedilen bir diğer meşhur söz ise şöyledir:

Gülen bir robot ürkütücü bulabilirsiniz, ancak bir konuşma sırasında doğru zamanda gülerse, yine de ürkütücü bulur muydunuz? Bu, bilim insanlarının son zamanlarda test ettiği bir teori. Japonya'daki Kyoto Üniversitesi'nden bir grup araştırmacı, konuşmalara odaklanan bir yapay zeka sistemi tarafından desteklenen Erica adlı gülen bir robotun maketini yaptı.

Kahkaha, insan diyaloğunun normal bir parçası olduğundan, araştırmacılar insanların kıkırdamayı paylaşabilecekleri konuşkan robotlara nasıl tepki verdiğini görmenin faydalı olabileceğini düşündüler. Sonuçları Frontiers in Robotics and AI dergisinde yayınladılar.^[1]

Mustafa Fehmi Kubilay (15 Kasım 1906, Adana – 23 Aralık 1930, İzmir), Türk öğretmen ve asteğmendir. Kubilay Olayı olarak tanımlanan ve Menemen'de Mustafa Fehmi Kubilay, Bekçi Hasan ve Bekçi Şevki'nin 23 Aralık 1930'da cumhuriyet karşıtı bir grup tarafından öldürülmesiyle başlayan ve faillerin (ve ilgili görülenlerin) yargılanmasıyla devam eden, Ocak-Şubat 1931 aylarını kapsayan olaylar zincirinin simgesi olan Türk askeridir. Hüseyin Karavana ve Zeynep Hanım'ın çocukları olan Fatma, Demir ve Ali'nin ardından, 15 Kasım 1906 tarihinde Adana'nın Kozan ilçesinde dünyaya gelen Kubilay, ailesiyle birlikte 1912'de İzmir'e göç etti. Daha sonra, akrabalarının da bulunduğu Aydın'a taşındılar. Kubilay, Aydın'da temel eğitimini aldıktan sonra, 1919'da Yunan isyanlarının belirtileri ortaya çıkınca ailesiyle birlikte Antalya'ya taşınmak zorunda kaldı. Ancak, taşındıktan kısa bir süre sonra babası hayatını kaybetti.

Antalya'da Darülmuallimin'in üçüncü sınıfındayken, okulun kapanması üzerine ailesiyle birlikte tekrar İzmir'e döndü. İzmir'de eğitimine devam eden Kubilay, özellikle tarih derslerine olan ilgisi ve Kubilay Han'a duyduğu hayranlık nedeniyle, arkadaşları tarafından "Kubilay" lakabıyla anılmaya başlandı. Bu lakap, onun yaşamında önemli bir yer tuttu ve adı Mustafa Fehmi Kubilay olarak bilinmeye başladı.

Şaşırıtcı düzeyde çeşitliliğe sahip çok sayıda ilişkiyi tanımlamak için "arkadaş" kelimesini kullanıyoruz. Birini "arkadaş" olarak adlandırmak, o kişiyi ne sıklıkta gördüğünüzle pek ilgili değildir; ama o kişiyi hayatınızda özel bir konuma yükselten bir yakınlık duygusu oluşturur.

Arkadaşlıkların, diğer ilişkilere kıyasla birçok yönden belirsiz sınırları vardır. Örneğin, iş arkadaşlarımızla olan ilişkimiz, işe alınmamızla başlar ve işten ayrılmamızla sona erer (tabii işten çıktıktan sonra arkadaşlığımıza devam etmiyorsak). Öte yandan akrabalarımız, doğduğumuz andan ölene kadar akrabamızdır.

Son birkaç yıl, yapay zekâ için büyük gelişmelere sahne oldu. İnsan vücudundaki bilinen neredeyse bütün proteinlerin yapısını yüksek bir başarıyla modelleyebilen AlphaFold'dan, DALL-E ve ChatGPT'nin başarılı lansmanlarına kadar yapay zekâdaki çeşitli gelişmeler, dünyada büyük yankı uyandırdı. Bilimkurgu genellikle yapay zekâyı insan benzeri özelliklere sahip robotlar olarak tasvir ederken yapay zekâ, Google'ın arama algoritmalarından IBM'nin Watson'ına ve otonom silahlara kadar her şeyi kapsayabilen bir olgudur.

Günümüzdeki yapay zekâ teknolojileri; sadece yüz tanıma, internet aramaları veya araba kullanma gibi dar bir görevi yerine getirmek için tasarlandığından "yapay dar zekâ" veya "zayıf yapay zekâ" olarak değerlendirilmektedir. Birçok araştırmacının uzun vadeli hedefi ise yapay genel zekâ ya da diğer adıyla güçlü yapay zekâ oluşturmaktır.

Beynimiz düşündüğümüz kadar basit çalışmıyor. Geçtiğimiz birkaç yıl, tuhaf şeylere inanmanın oldukça yaygın olduğunu henüz fark etmeyen insanlar için bir uyandırma çağrısı görevi gördü. Donald Trump'ın başkanlığı sırasında ortaya çıkan aşırı sağ bir komplo teorisi olan QAnon'un yükselişinden, maske takma ve COVID-19 aşılarının güvenliği üzerine politikleşen tartışmalara kadar, düşüncelerimizin önyargılarımıza göre kolayca zikzak çizdiği çok açık bir hale geldi. Peki ya matematik için de aynı durum söz konusu olabilir mi?

Dan Kahan ve meslektaşları, çalışmalarında sıklıkla inançlar ve belli bir gruba üye olma arasındaki etkileşimleri inceliyorlar. Biz insanlar, doğamız gereği kuvvetli bir kabile bilincine sahibiz; dolayısıyla eğer kabilemiz bize en son gerçekleşen seçimlerde diğer kabile tarafından seçim sonuçlarına hile karıştırıldığına inanmamızı söylerse, kanıtlara bile bakmadan bu düşünceyi benimseyebiliriz. Peki, asıl soru şu: Gerçek olmayan bir inanca kapılmak mı daha vahimdir, yoksa kendi topluluğunuzun değer yargılarına ters düşerek dışlanmayı göze almak mı?

Sinemanın en çarpıcı eserlerinden biri olan "Matrix", 1999 yılında izleyicilere sunulduğunda, sadece bir bilim kurgu filmi değil, aynı zamanda modern felsefi düşünceyi derinlemesine işleyen bir başyapıt olarak kabul edildi. Bu film, distopik bir gelecekte geçen ve insanlığın gerçeklik algısını sorgulayan bir hikaye sunar. Matrix'in eşsiz etkisi, görsel açıdan etkileyici sahneleriyle birlikte, içerdiği derin felsefi temalar ve karakterlerin psikolojik derinliğiyle de yakından ilişkilidir.

Matrix, insanlığın yaşadığı distopik bir dünyada geçer. Yapay zekalar, insanları bir simülasyon olan Matrix içinde kontrol altına almıştır. Bu simülasyon, insanların gerçek dünyada yaşadıklarını zannettikleri karmaşık bir sanal gerçeklik sunar. Gerçek dünya ise, insanlığın yapay zekalara karşı verdiği bir savaşın ardından harap olmuş ve yaşanmaz hale gelmiştir.

Ota Benga, 1883 (veya 1884) yılında doğmuş ve 20 Mart 1916 yılında intihar ederek ölmüş, bugünkü Kongo Demokratik Cumhuriyeti (o zamanki "Kongo Özgür Devleti") topraklarında yaşamış siyahi bir Mbuti pigmesidir. Mbuti insanları Kongo'da yaşayan yerli bir kabiledir ve pigmedirler; yani popülasyonlarının boy ortalaması 150 santimetrenin altındadır.

Bu kabileden olan Ota Benga'yı meşhur yapan konu ise, 1904 yılında ABD'nin Missouri Eyaleti'nin St. Louis kentinde düzenlenen Louisiana Alım-Satım Sergisi'nde, sonrasındaysa 1906 yılında Bronx Hayvanat Bahçesi'nde açılan ve büyük tartışmalar yaratan "İnsanat Bahçesi"nde sergilenmesidir.