Canlıların neredeyse hepsinin ölçülebilir bir yaşlanma sürecini geçirdiğini biliyoruz. Öyle ki, bir zamanlar yaşlanmadığı düşünülen bakterilerin bile ölçülebilir bir yaşlanma sürecinden geçtiği keşfedildi. Bu sürecin nasıl ve neden olduğu, bu site dahil olmak üzere bazı bilim makalelerinde ele alınmış bir konu.

Ancak bu süreçlerden özellikle de ikisi, yani insan-maymun akrabalığını tartışmasız bir şekilde ortaya koymamızı sağlayan araçlardan biri olan telomerler ile, daha önceden kontrollü ve kontrolsüz hücre ölümleri konusunda da ele aldığımız apoptoz mekanizmaları, yaşlılığa yönelik çok ilginç ve önemli bilgiler sunuyor. Gelin bunlara bir bakış atalım.

Bilim insanları gerçekliği betimleyecek tek bir tanım arayışındalar. Fakat modern fizik farklı türden birçok tanıma (betimlemeye) kapı aralıyor. Üstelik çoğu fiziksel tanım, matematiğin uçsuz bucaksız olasılıklar "arazi"sinde (landscape) birbiriyle bağlantılı ve özdeş.

Farz-ı misal, Alice ve Bob adlı iki karakter yemek yapacaklar. Alice Çin yemeği, Bob ise İtalyan yemeği seviyor. Her ikisi de en beğendikleri tarifi seçiyorlar, marketten alacaklarını alıyorlar ve tarifteki talimatları titizlikle uyguluyorlar. Sıra, pişirdikleri yemekleri fırından çıkarmaya geldiğinde bir de ne görsünler! İki yemek de birbirinin aynı! Bu noktada, Alice ve Bob’un kendilerine soracakları varoluşla/var olmayla ilgili soruları tahmin edebilirsiniz. Farklı malzemelerle yapılan iki ayrı yemek nasıl oluyor da fırından birbirinin aynı iki yemek olarak çıkabiliyor? Hatta “Çin yemeği veyahut İtalyan yemeği pişirmek” de ne anlama geliyor? Yoksa Alice ve Bob'un yemek pişirme yaklaşımları hepten mi yanlış?

Al Pacino nun canlandırdığı The Godfather filmindeki Michael Corleone olmayı kimse hayal edemez, babana tüm dünyanın baba dediğini düşünsene. zor değil mi ? Bi de şimdi geçmişi belirsiz, muz teknesinden inen garibim Tony Montana yı düşün. Daha kolay ha ? Dediğim gibi Michael Corleone olmayı kimse onun gibi olmayı hayal edemez ama Tony Montana olmak isteyen milyonlar vardır. Bunun tek bir sebebi var, Amerika Rüyası.

Eskiden Avrupada iş kurma yetkisi elitlere tanınan bir ayrıcalıkken Amerika fikrin varsa gel diyordu. Bunula birlikte de insanlar hayallerini gerçek kılmaya gitti. Şu anda hala en büyük şirketler Amerikada.

Komplo teorilerinden söz ettiğimiz zaman aklımıza ilk gelenlerin arasında oldukça kapsamlı olan Apollo Görevleri (diğer adıyla Ay Görevleri) olmaktadır. Komplo teorisyenleri bu konuyu tartışırken sık sık FOX kanalında yayınlanan Conspiracy Theory: Did We Land on the Moon? (2001) programına değinmektedirler.

Ay Görevlerini ele alırken sadece Apollo 11 görevinden bahsetmek bir hata olurdu. İçeriğinde siyaset ve genel olarak uzay programlarının tümü de bulunmaktadır, bu sebeple burada bunlara da yer verdik. Ancak şundan da eminiz ki, bütün bu yanıtların sonunda hala “Ben gittiklerine inanmıyorum” diyenler görülebilecektir, çünkü bazı insanlarda işin içinde ABD söz konusu olunca mutlaka bir hile vardır düşüncesi hakimdir.

HIV’in keşfinden çeyrek asır sonra bilim insanları, laboratuvar hayvanları üzerinde yüzlerce aday aşı geliştirmişti. Aşıların bir düzineden fazlası, insanlar üzerinde yapılan araştırmalarda en azından erken faz testlerinden başarıyla geçti. Ancak henüz hiçbirinin insanlarda HIV’e karşı yeterli koruma sağladığı tespit edilemedi. AIDSVAX’ın Amerika ve Tayland’daki ve Merck/STEP’in Amerikadaki klinik araştırmaları sonucunda karşılaşılan başarısızlıklar, bilim insanlarının önümüzdeki 10 yıl içerisinde aşı üretme umutlarını tamamen yitirmesine sebep oldu. 2008 yılının şubat ayında Amerikan Bilim İlerleme Derneği Başkanı David Baltimore bu durumu şu sözlerle özetledi:

Tayland'da son yayımlanan araştırmalarda, Sanofi Pasteur'ün ALVAC'ına güçlendirici AIDSVAX dozları eklendiğinde HIV vakalarında gözlemlenen %31'lik düşüş, basın tarafından bile şüpheyle karşılandı. Çünkü önceki denemelerde iki aşı adayı da birlikte veya ayrı ayrı koruyuculuk sağlayamamıştı. Bu yazıda, HIV aşısına ilişkin mevcut karamsarlığın yanlışlığına değinmek istiyoruz. Her ne kadar bilimsel engeller oldukça zorlu olsa da ekonomik engeller de onlarla aynı zorluk derecesindedir.

COVID-19 salgınıyla mücadele ettiğimiz şu günlerde temel bir soru ortaya çıktı: "Bilim ve teknolojide bu kadar ilerleyen ülkeler, nasıl oluyor da salgınla mücadelede havlu atacak duruma geliyorlar?”

Doğal olarak, bundan yaklaşık 50 yıl önce Ay’a astronot, çok yakın bir zamanda da Mars’a keşif robotları gönderen Amerika Birleşik Devletleri’nin bu mücadelede çok geride kalmasını açıklamakta zorlanıyoruz. Ancak, dünyanın birçok yerinde bu duruma yöneltilen eleştiriler neoliberalizmin sorgulanmasına yol açmış halde. Neoliberalizmin insan sağlığını kötü etkilediği, sağlık hizmetlerinin pahalı ve ulaşılması güç olmasının salgın hastalıklarla mücadele gibi çok önemli konularda toplumları çaresiz bıraktığı dile getirilmekte.

Sagan Standardı, konuyla ilgili kanıtlara bakarak, bir iddia ne kadar olasılık dışı ise, ondan beklenen kanıt standardının da bir o kadar büyük olması gerektiğini söyler. Her ne kadar ilk olarak Carl Sagan tarafından geliştirilmemiş olsa da Sagan Standardı, "Olağanüstü iddialar, olağanüstü kanıtlar gerektirir." olarak bilinen bir sözün kavramsal kısaltmasıdır.

Buna göre, eğer belli bir iddianın (bilimsel fikir birliğine uyuşmaması gibi sebeplerle) "olağanüstü" olduğu düşünülüyorsa, bu iddiayı ileri süren kişi, daha az olasılık dışı olduğu düşünülen bir iddiayı sunan kişiye göre daha yüksek bir kanıt standardına tabi tutulur.