Klinik terminolojilerde "mitomani" veya "pseudologia fantastica" olarak da bilinen patolojik yalan, kompulsif veya alışkanlık haline gelmiş, derin ve kronik bir yalan söyleme davranışıdır. Günlük yaşamın bir parçası olarak bireyler tarafından söylenen tipik yalanlardan farklı olarak patolojik yalanlar süreğen, orantısız ve herhangi bir kazanç elde edilemeyecek durumlarda bile söylenmeleriyle ayırt edilirler. Bu tür yalanlar "patolojik" olarak kabul edilir, çünkü yalnızca yalan söyleyen bireyin değil, aynı zamanda çevresindekilerin de hayatını bozar ve bu nedenle önemli psikolojik, sosyal ve bazen de yasal sonuçlar doğurur.

Patolojik yalancıların söylediklerinin doğru olmadığını anlayıp anlamadıkları net değildir. Bazı insanlar söyledikleri şeyler açıkça yanlış olsa bile bunlara inanırlar. Diğer patolojik yalancılar ise ancak yalanları kanıtlandığında yalan söylediklerini kabul ederler.

Bir doktor, sadece röntgen görüntülerine bakarak hastanın siyahi mi, Asyalı mı, yoksa beyaz mı olduğunu ayırt edemez. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü ve Harvard Tıp Okulu'ndaki araştırmacıları da içeren uluslararası bir ekibin The Lancet Digital Health tıp dergisinde yayınladığı şaşırtıcı bir makaleye göre bir bilgisayar bunu yapabiliyor olabilir!^[2]

Çalışma, X-ışınlarını ve CT taramalarını okumak için eğitilmiş bir yapay zeka programının, bir kişinin ırkını %90 doğrulukla tahmin edebileceğini buldu. Ancak çalışmayı yürüten bilim insanları, bilgisayarın bunu nasıl çözdüğüne dair hiçbir fikirleri olmadığını söylüyorlar. MIT Elektrik Mühendisliği ve Bilgisayar Bilimi yardımcı doçenti ve makalenin ortak yazarı Marzyeh Ghassemi şöyle diyor:

Siyasetin en dinamik olaylarından birisi kuşkusuz "seçimler"dir. İnsanlarda siyasi seçim döneminin ne büyük bir curcuna ile geçtiğini hepimiz biliyoruz. Ama birçoğumuzun atladığı ya da bilmediği bir gerçek var: İnsanlığın siyasi eğilimleri gökten zembille inmedi. Nasıl ki fiziksel tüm özelliklerimiz evrimsel süreçteki insan-harici atalarımızın bize mirasıysa, siyasi davranışlarımızın kökenlerini veya benzerlerini de insan-harici hayvanlarda bulabiliriz. Sonuçta siyaset, bir topluluğu idare etmek ve bunu yaparken kararlar alabilmekle ilgilidir. Bunu yapan tek hayvan türü elbette ki biz insanlar değiliz. Mesela şempanzelerde işler nasıl yürüyor? Bonobolarda siyaset ne alemde? Arı demokrasisinde son durum nedir? Gelin diğer hayvanlarda siyasetin nabzını hep birlikte tutalım.

Yaşayan en yakın kuzenlerimiz şempanzelerle başlayalım. Şempanzelerdeki yönetim biçimi, tek erkek monarşisidir. Biz insanların krallıklarına veya padişahlıklarına benzetilebilir. Yönetim biçimi erkek hiyerarşisine dayanan şempanzeler için “kaba kuvvet” bir sosyal grubun başı olmak için hayli önemli. Ama yakın kuzenlerimiz, liderliğin sadece kaba kuvvetten gelmediğini bilecek kadar da bilgeler. Statülerinin ve hükümdarlıklarının devamlılığı için “politik” davranmaları gerektiğinin farkındalar. Bu nedenle beta erkeklerine, yani ikincil güce sahip olan erkeklere iyi davranmaya ve onları idare etmeye çalışırlar; ancak kendi statülerini tehdit edebilecek bireylere de engel olurlar. Buna rağmen hiçbir hükümdarlık sonsuz değildir. Lider olmaya aday olan şempanzeler, grubun diğer erkeklerini tımar ederek ittifaklar, yani yeni arkadaşlıklar kurarlar. Böylece etraflarını güçlendirirler. “Sen benim sırtımı kaşırsan, ben de senin sırtını kaşırım.” olarak özetleyebileceğimiz bu “karşılıklı fedakarlık” davranışı, özellikle grup lideri olmak isteyen erkeklerde daha belirgindir. Nihayetinde bu tip bir “darbe” girişiminin başarılı olabileceğini sezinleyen beta erkeği, süreç boyunca edindiği ittifakları da yardıma çağırarak doğrudan doğruya lidere, yani alfa erkeğine meydan okuyabilir. Genelde ölümcül bir kavgayla sonuçlanan bu meydan okuma sonucunda, ya iktidardaki alfa erkeğinin grubu kazanıp yerini daha da sağlamlaştırır, ya yeni lider adayının grubu kazanır ve eski alfa, sürüyü terk etmeyi veya ikincil konuma düşmeyi seçer. Liderlik ele geçirildiğinde, yeni lidere yardımcı olmuş diğer erkeklerin de 100-150 şempanzeyi bulan sürü içindeki statüsü de yükselmiş olur. Tabii bu defa da onlar gözlerini hükümdarlığa dikerler... Bu iktidar mücadelesi böyle sürüp gider... Hiç yabancı değil, öyle değil mi?

Bu makalemizde, akupunkturun modern tıp yöntemlerinin yerini alabilecek bir yöntem olarak ileri sürülmesinin ve bu konuda sürekli gündeme getirilen abartılı ve geçersiz iddiaları inceleyeceğiz. Özellikle, akupunktur savunucuları tarafından sıklıkla tekrar edilen bazı köşebaşı taşı niteliğindeki kaynakları sorgulayacak, bunların ne kadar güvenilir olduklarını ve günümüzde halen geçerli olup olmadıklarını ele alacağız. Bu iddialar arasında Dünya Sağlık Örgütü çatısı altında 1996 yılında yayınlanan rapor, bazı diğer kurumların bildirileri ve bazı akademik jurnallerde çıkan makalelere yer vereceğiz.

Belirtmek isteriz ki bu makalemizdeki amaç akupunkturu bir çırpıda silip atmak değildir. Her ne kadar eldeki bilimsel veriler bizler için bunu yapabilmek adına fazlasıyla yeterli olsa da, bilim camiası halen bu konuda isteksizdir ve nihai bir sonuca varmakta güçlük çekmektedir. Bu nedenle bizler de, modern bilimin sözcüleri olarak genel kararsızlığa ayak uydurmak zorunda kalmakla birlikte, kendi bilgilerimiz, araştırmalarımız ve akademik kaynaklarımız çerçevesinde konuyu eleştirmekten geri durmayacağız. 

İnsanlık tarihi boyunca, farklı coğrafyalarda yaşayan insan grupları arasında genetik çeşitlilik her zaman var olmuştur. Ancak, günümüzde birçok insan, kökenlerinin hangi ırklara dayandığını merak etmektedir. Peki, bugünün insanları gerçekten %100 olarak kökenlerinin ırkının genlerini mi taşıyorlar?

Genetik araştırmalar, insanların genetik yapısının oldukça karmaşık olduğunu göstermektedir. Her birey, anne ve babasından aldığı genlerle oluşurken, bu genlerin birleşimiyle ortaya çıkan genetik özellikler büyük ölçüde çeşitlilik gösterebilir. Dolayısıyla, bir kişinin genetik yapısındaki belirli özellikler, sadece belirli bir ırka ait olabileceğini düşünmek yanıltıcı olabilir.