Accutane markası altında satılan izotretinoin (13-cis-retinoik asit olarakta bilinir) şiddetli akneleri tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır. Ayrıca bazı cilt kanserlerini (skumaöz hücreli karsinom) önlemek veya tedavi etmek içinde kullanılır. İnsan bedeninde az bulunan retinoidi içerir, retinoid ise yüksek miktarda A vitamini içerir.

Kullanmaya başladıktan bir ay sonrasına kadar bir sivilce kusma dönemi başlar. Doktorunuz bunu önlemek için antibiyotik ve/veya antibiyotik içeren kremler önerebilir. Cildin yağ aktivitesini neredeyse sıfıra indiren bu ilaç birçok yan etkiyi barındırıyor. Cildinizdeki sebum adlı yağın üretimini durdurarak daha fazla sivilce çıkmasını engelliyor ve yüz, dudak gibi sebumun çok üretildiği yerler kurumaya başlıyor.

Evrimsel süreçte genleri ve bu genlerdeki değişimi, dolayısıyla türleşmeleri, farklılaşmaları ve evrimi birçok farklı yöntemle tespit edebiliyoruz. Örneğin genetik biliminin ortaya çıkmasından ve gelişmesinden önce, çoğunlukla fiziksel özelliklere bakılır, morfolojik analizler yapılır ve fosillerle evrimsel değişimler gösterilirdi. Ancak fosiller gibi veriler, evrimsel değişimi doğrudan göstermek yerine, bu geçmişte kalmış değişimin zamansal kesitlerinden bazı örnekler sunduğu için, tam bir kavrayışa erişmemizi sağlayamazdı. Ancak genetik biliminin keşfi ve evrimsel biyoloji ile birleştirilmesi (ki buna Modern Sentez adını veriyoruz), evrimi gözlerimizle görmemizi, doğrudan, tüm hücrelerimize işlemiş imzasını görebilmemizi sağladı.

Görselde gördüğünüz jel elektroforez yöntemi ile farklı türlerin spesifik genlerinin dizilenmesi sonucu elde edilen bir görüntüdür. Basitçe, jel elektroforez yönteminde, farklı türlerden alınan bir DNA, RNA veya protein parçası bir elektrik alan içerisinde hareket ettirilir. Ağır olan genler daha az ilerleyebilirken, hafif olanlar daha çok ilerleyebilecektir. Aslında yöntemin bundan çok daha fazla teknik detayı vardır; ancak bu basit prensip, ekteki görseli anlamanızı sağlayacaktır. 

Evrimi anlamanın ilk basamağı, tür içi çeşitliliği anlamaktan geçer. Zira tür içi çeşitlilik, evrimin çeşitlilik mekanizmalarının bir ürünü olduğu gibi; bu özelliği dolayısıyla aynı zamanda evrimsel sürekliliğin vazgeçilmez bir kaynağıdır. Çeşitliliğin olmadığı bir popülasyonda evrimden söz edilemez.

Bu nedenle mutasyonlar, gen çaprazlanması, transpozonlar, vb. evrimsel çeşitlilik mekanizmaları büyük öneme sahiptir. Bunların yarattığı yeni çeşitlilik, evrimin seçilim mekanizmaları (doğal seçilim, cinsel seçilim, yapay seçilim, akraba seçilimi, grup seçilimi, vs.) tarafından seçilerek belli yönlere doğru adeta "çekilirler". Bu yönler, o anki çevre şartları tarafından belirlenir ve doğanın kendi kaotik değişimi içerisinde bu yön de durmaksızın değişir. Bu sayede belli bir canlı grubunun belli özellikleri ortama uyum bakımından avantaj sağlarken, aynı canlının farklı bir grubunun tamamen farklı özellikleri avantaj sağlayabilir.

Biyolojik cinsiyet ile ilgili anatomik farklılıklar pelviste, halk arasındaki adıyla leğen kemiğinde kolayca ayırt edilebilmektedir. Erkek ve dişi Homo sapiens pelvisleri arasındaki yapısal farklılıklar, dişi pelvisi ile karşılaştırıldığında daha belirgin ve iyi işaretlenmiş kas ekleri ile birlikte daha büyük eklem yüzeyleri olan erkek pelvisinin daha kalın iskeleti ile ilgilidir.

Daha belirgin farklılıklar ise, elbette dişi pelvisinin doğuma uygun şekilde evrimleşmesinden kaynaklanmaktadır. Peki gerçekten öyle mi?

2010'da Nature'da yayınlanan bir makalede gördüğümüz üzere, Polonya'nın kuzeydoğusunda bulunan tetrapod ayak izleri, Tiktaalik roseae'den 10 milyon yıl yaşlı!^[1] Tiktaalik'ten 10 milyon yıl öncesinde, kendini yerden kaldırabilecek ve sürüngen benzeri yürüyüş tarzına sahip canlıların olması kafa karıştırıcı olabilir. Sonuç itibarıyla, madem Tiktaalik 'ten önce dört üyeliler (tetrapodlar) vardı, o halde ona neden balık ve tetrapod arası bir canlı diyoruz? Daha iyi anlamak için makaleyi biraz inceleyelim:

Makalede, Polonya bulgusundan önceki, Devoniyen çağı tetrapod ayak izlerinden bahsediliyor. Bunlar; Viktorya, Avustralya ve Valentia Adası, İrlanda. Buralarda bulunan ayak izlerinin Üst (bir ihtimal Orta) Devoniyen'den kaldıkları bulunmuştu ki bu zaman aralığı da, Elpistostege ve Tiktaalik gibi organizmalardan milyonlarca yıl öncesine denk geliyor.

Modern biyoloji ders kitapları, yalnızca bakterilerin atmosferden azotu alıp yaşam için kullanılabilir bir forma dönüştürebileceğini iddia eder. Baklagiller gibi azotu sabitleyen bitkiler, bunu kök nodüllerinde simbiyotik bakteriler barındırarak yaparlar. Ancak yeni bir keşif, bu kuralı altüst ediyor.

2024 yılında yayınlanan iki makalede, uluslararası bir bilim ekibi ökaryotik bir hücre içinde bilinen ilk azot sabitleyici organeli tanımlıyor. Bu organel, prokaryotik bir hücrenin ökaryotik bir hücre tarafından yutulduğu ve simbiyozun ötesinde bir organele dönüştüğü süreç olan birincil endosimbiyozun tarihteki dördüncü örneğidir. UC Santa Cruz'da doktora sonrası araştırmacı ve son iki makaleden birinin ilk yazarı olan Tyler Coale şöyle anlatıyor:

Kimyasallar, çok farklı analitik yöntemle, hem niceliksel hem de niteliksel olarak analiz edilebilirler; ancak bu analizlerin büyük bir kısmı, spektroskopi adı verilen bir sahanın altında incelenir. Spektroskopi, elektromanyetik radyasyon ve madde arasındaki etkileşimi; elektronların uyarılmasına, moleküler titreşimler veya nükleer spin yönelimlerindeki değişimlere neden olan etkileşimler kapsamında inceler. Bir diğer ifadeyle spektroskopi, ışık veya radyasyonun maddeler tarafından emilmesi ve yayılması şeklindeki ışık-madde etkileşimlerinin ölçülmesi ve incelenerek yorumlanmasıdır.

Daha yakın zamanlarda, spektroskopinin tanımı elektronlar, protonlar ve iyonlar gibi parçacıklar arasındaki etkileşimlerin yanı sıra taneciklerin çarpışma enerjilerinin bir işlevi olarak diğer parçacıklarla etkileşimlerini de içerecek şekilde genişletildi. Spektroskopik analiz; kuantum mekaniği, özel ve genel görelilik teorileri ve kuantum elektrodinamiği dahil olmak üzere fizikteki en temel teorilerin geliştirilmesinde çok önemli bir araç olmuştur. Yüksek enerjili çarpışmalara uygulanan spektroskopi, yalnızca elektromanyetik kuvvetin değil, aynı zamanda güçlü ve zayıf nükleer kuvvetlerin de bilimsel anlayışının geliştirilmesinde anahtar görevi görmüştür.

Adaptasyon, Doğal Seçilim yoluyla evrimleşen özelliklerin tamamına verilen isimdir. Dolayısıyla adaptif bir özellik, canlının bulunduğu ortamda hayatta kalma başarısını (uyum başarısını) artırır. Bu özellikler, popülasyon içinde çeşitlilik mekanizmalarıyla rastgele ve sürekli yaratılırlar, ancak yalnızca uygun çevre şartları oluştuğunda seçilirler. Bu özelliklerin evrimleşmesi sonucu, canlının ortamına "adapte olduğunu" söyleriz.

Daha önceden de izah ettiğimiz gibi, adaptasyon olgusu, evrimi harici bir bağlamda anlamsızdır; yani adaptasyonların evrimsel değişim olmadığını iddia etmek, tanım gereği oksimorondur: Adaptasyon, Doğal Seçilim yoluyla evrimleşen özelliklere verilen isimdir. Bir şey adaptasyon olup da evrimleşmemiş olamaz. Ancak evrimleşmiş her özellik adaptasyon değildir: Örneğin Cinsel Seçilim yoluyla evrimleşen özellikler her zaman "adaptasyon" kapsamında görülmez (bu, tartışmalı bir yaklaşım olsa da). Daha yaygın kabul edilen şekilde, Genetik Sürüklenme nedeniyle evrimleşen özellikler adaptasyon değildir.

Elinizdeki sıradan bir taşla deney yapalım. Arkadaşlarınızla aranızda kim daha uzağa atabilir diye bir yarış düzenlediğinizi düşünün. Belki de en kuvvetli olanın kazanacağını düşünüyorsunuz. Fakat burada güç kadar zeka da devrede. Çünkü taşı atarken kullanacağınız yöntem, belki de onu uçuracak en büyük güç olacak. Peki sıradan bir taş atmanın roket bilimi ile ne ilgisi var? İşin içine girince, taş atmanın bir roketin uzaya fırlatılmasıyla ne kadar çok ortak noktası olduğunu görebiliriz.

Her şeyin bir bilimi vardır ve evet, taş atmanın da bir bilimi var. İşte burada devreye fizik kanunları giriyor. Bir taşın havada nasıl ve ne kadar süreyle kalacağını ve nihayetinde ne kadar uzağa gideceğini belirleyen pek çok değişken var. İlk olarak, Taşın elden çıktığı zamanki ilk hızı taşın havada ne kadar süre kalacağını belirlediği gibi ne kadar uzağa gideceğini de belirler. Ancak önemli diğer faktör taşın hangi açı ile atıldığıdır. Zemine dik hayali bir çizgi ile zemin arasını eşit iki alana bölen 45 derecelik açı ile taş hem havada en uzun süre kalacaktır hem de en uzağa gidecektir.