Bir önceki yazımızdan hatırlayabileceğiniz gibi, artık uyum başarısının ne olduğunu, evrimi neden etkilediğini ve bir popülasyondaki ortalama uyum başarısının ne anlama geldiğini biliyoruz. Bu yazımızda da bu konu üzerinden giderek çeşitli popülasyonları, farklı genotip dağılımlarına göre analiz etmeyi öğreneceğiz. Böylece farklı seçilim baskıları altında, farklı genotiplerin ne yönlere doğru evrimleşebileceğini tahmin etmeyi ve hesaplamayı öğrenmiş olacağız. Ancak başlamadan önce, ortalama uyum başarısının nasıl hesaplandığını hatırlayalım ve bunun matematiksel anlamını bir örnek üzerinden görelim. Hatırlayacak olursanız ortalama uyum başarısını şöyle hesaplıyorduk:

Hatırlayacağınız gibi burada F harfiyle belirtilenler genotip frekanslarını (örneğin AA genotipinin popülasyon içerisinde bulunma sıklığını), omega (ω) işaretiyle gösterilenlerse, o genotipin çevreye uyum başarısını ifade etmektedir. Dolayısıyla her bir genotipin uyum başarısını, o genotipin bulunma sıklığı ile çarparak sonuçları topladığımızda, popülasyonun ortalama uyum başarısını elde etmiş oluruz. Bu tıpkı şu soruyu çözmeye benzer: 

İnsan evrimi uzun, karmaşık ve halen aydınlatılması gereken detaylara sahip olan, muhteşem bir bilimsel bilmecedir. Bu yolculuğa çıkan bilim insanları, insanların doğadaki kökenlerine yönelik inanılmaz bilgilere erişmişlerdir ve erişmeyi sürdürmektedirler. Ancak insan kas-iskelet sisteminden dikkate değer miktarda farklı yapılara ulaşmak isterseniz, en azından birkaç on milyon yıl öncesine gitmeniz gerekir; çünkü son birkaç milyon yılda yaşamış ortak ataları paylaştığımız kuzenlerimiz ile iskeletlerimiz çok benzerdir.

Ancak evrim, var olan iki türün birbirine dönüşümü de değildir. Dolayısıyla zamanda geriye gittikçe, diğer hayvanlarla "karma" türleri bulmazsınız. Örneğin tüm primatların atası, iri bir sıçan benzeri kemirgenlerdir; aslan-ayı karması ya da maymun-köpek karması bir form değil. Bu konuda detaylı bilgiyi buradan alabilirsiniz.

Kendinizin ve karşınızdakinin sahip olacağı elma sayısını belirleyeceğiniz bir oyun hayal edin. Ancak size söylendiğine göre, oyunda nihai olarak kazanmak ya da kaybetmek yok; sadece farklı şartlar altında nasıl düşündüğünüzün tespit etmeye çalışıldığı söyleniyor. Önünüzde üç seçenek var: A seçeneğinde, kendinize 10 elma alırken karşınızdakine hiç elma vermeyeceksiniz; B seçeneğinde, siz 2 elma alırken karşınızdakine 1 elma vereceksiniz; C seçeneğinde ise siz 4 elma alacaksınız, karşınızdaki ise 7... Hangisini seçmek isterdiniz?

Herkesin bu oyunda kullanacağı strateji farklı olacaktır. Bu oyunlarda "evrensel olarak geçerli" bir strateji olabilir veya olmayabilir; ancak her oyunda, tamamen rastgele tercihler yerine, genellikle en azından bir tane "mantıksal olarak desteklenebilir" strateji olacaktır. İşte bu oyunlar ve bunlar dahilinde kullanılan stratejiler Oyun Kuramı veya Oyun Teorisi isimli, ekonomi, savaş politikası, felsefe, mühendislik, bilgisayar bilimleri, işletme ve hepsinden önemlisi, biyoloji alanlarını kapsayan disiplinler arası matematiksel bir kuram çerçevesinde incelenir. Oyun Kuramı, bir katılımcının yaptığı seçimlerin diğer katılımcının kararları üzerinde etkisinin olduğu, rekabetçi oyunlarda izlenebilecek olan uzlaşmacı stratejileri analiz eder. 

Mine çiçeğigiller (Verbenaceae) familyası, çok yıllık (yaşam süresi en az üç yıl) olan bitkiler grubunda yer alır. Genellikle otsu bitki ve çalı formunda bulunsalar da sarmaşık, bodur (ağaççık) ve ağaç şeklinde bulunabilir. Bitkilerin yaprakları karşılıklı, tüylü ve oymalı, çiçekleri kümeler halinde ve başak durumunda; mavi, pembe, kırmızı, eflatun, mor yoğun olmak üzere çeşitli renklerde, gövdesi dört köşeli olan bitkilerdir. Tek bir eksenden çıkan çok sayıda yeni eksenin büyümesi ile oluşan dallara sahip olabilir. Otsu kısmı ve kökü glikozit, tanen ve acı bir madde ihtiva eder. Familyanın en sık bilinen üyelerinden ''Verbena'' cinsi bitkiler genellikle bölünmemiş zıt veya kıvrımlı yapraklara sahiptir.

Çiçekler genellikle hermafrodit ve zigomorfiktir (hem polen üretebilen, hem de tohum üretebilen çiçeklere botanikçiler erdişi ve biseksüel olarak da adlandırabilir) nadiren erkek ve dişi çiçekleri ayrı bitkilerde bulunabilir (iki evcilikli bitki). Taç bölümleri kaynaşmış yaprakları sahip anlamına gelen sempatik bitkidir, genellikle eşitsiz beş loblu ve bazen de iki dudaklı olabilir. Meyveler birden fazla yan yana dizilerek meyveyi koruyan dış zardan, dışı etli (elma bu aileden değil lakin yapı olarak örnek verilebilir) bir parçanın içinde bir tohum bulunan, endospermi olmayan albüminsiz taneler, böğürtlen ve incir şeklinde nadiren kanatlı meyvelerden meydana gelebilir. Mine çiçeğigiller (Verbenaceae) familyasına ait bazı bitkiler aroma ve tat vermek için ve fitoterapi için kullanılmaktadır.

Dünya’nın yörüngesindeki değişiklikler, binyıllardır iklim değişimlerinin zamanını belirlemede etkili olmuşlardır. Paleoiklim, uzak geçmişteki bu iklim değişikliklerin araştırılması ve modellenmesini konu alan bir bilim dalıdır ve günümüzde paleoiklimbilimciler bu değişimlerin uzak atalarımızın yaşam alanlarını değiştirip değiştirmediklerini ve değiştirdilerse nasıl değiştirdiklerini araştırmaktadırlar. 

İnsan türünün evrimindeki kritik dönüm noktaları ve davranışsal gelişimlerin, çevresel etkenler tarafından şekillendirildiği düşüncesi Darwin’den bu yana varlığını sürdüren bir fikirdir. Her ne kadar bir yüzyıl boyunca çeşitli hipotez ve modeller öne sürülmüş, geliştirilmiş ve/veya geride bırakılmış olsalar da, evrimdeki temel itici gücün fiziksel ve cansız çevredeki değişiklikler olduğu görüşünü savunan “Çevresel Determinizm” düşüncesi ve bu düşüncenin insansıların evrimi üzerindeki olası etkileri günümüzde hala daha canlılığını sürdüren bir konu. Her ne kadar işin sonunda evrimsel değişimlerin ardındaki temel kuvvetlerden birisi belirli canlı nüfusları üzerine etki eden yerel ölçekteki çevresel süreçler olsa da, bu gibi değişimler genellikle kendilerinden çok daha büyük olan bölgesel ya da küresel ölçekteki iklimsel yönelimlerin dahilinde gerçekleşirler. (Ç.N: Yazı boyunca kullanılacak boyut kavramları küresel>bölgesel>yerel şeklinde olacaktır.)

Oyun teorisi kapsamında zeki bir oyuncu, diğer oyuncuların yaptığı seçimlerin oyun içindeki pozisyonlarına yönelik ipuçlarını dikkate almayı bilir. Makalemizde bu ipuçlarının nasıl işlediğini ve bunlardan nasıl faydalanacağınızı Para Zarfı örneği ile göreceksiniz.

Rıfat ve Billur, "Para Zarfı" adlı bir yarışma programının final yarışmacılarıdır. Bu geceki bölümün kazananları olarak, sunucu her birine beş olası zarftan birini verir. Rıfat ve Billur şu bilgilere sahiptir: