Prader-Willi Sendromu; metabolik, endokrin, nörolojik sistemler üzerinde sayısız etkileri olan, davranışsal ve zihinsel zorluklarla seyreden nadir ve karmaşık bir genetik hastalıktır. Prader-Willi Sendromu temel olarak yaşamın ilk yıllarında beslenme güçlükleri ve hipotoni ile karakterizedir. Sendromdan etkilenen birçok hasta büyüme hormonu eksikliği nedeniyle boy kısalığı gösterir.

Bu bireyler aynı zamanda hipotalamik disfonksiyona sahiptir ve bu da hipogonadizm, hipotiroidizm, merkezi adrenalin yetmezlik ve düşük kemik mineral yoğunluğu gibi çeşitli endokrinopatilere yol açar. Bu nedenle bu hastaların yaşamları boyunca bir endokrinolog tarafından yakından takip edilmesi gerekir.

Üretken yapay zeka (İng: "generative AI") teknolojileri, şiir ve bilgisayar programları yazabiliyor ya da Hollywood filmlerinden fırlamış gibi görünen oyuncak ayı resimleri ve çizgi film karakterlerinin videolarını yaratabiliyor.

Şimdi ise yeni yapay zeka teknolojisi, DNA'nızı düzenleyebilecek mikroskobik biyolojik mekanizmalar için planlar üreterek bilim insanlarının hastalıklarla bugünkünden çok daha hassas ve hızlı bir şekilde mücadele edebilecekleri bir geleceğe işaret ediyor.

Siyasetin en dinamik olaylarından birisi kuşkusuz "seçimler"dir. İnsanlarda siyasi seçim döneminin ne büyük bir curcuna ile geçtiğini hepimiz biliyoruz. Ama birçoğumuzun atladığı ya da bilmediği bir gerçek var: İnsanlığın siyasi eğilimleri gökten zembille inmedi. Nasıl ki fiziksel tüm özelliklerimiz evrimsel süreçteki insan-harici atalarımızın bize mirasıysa, siyasi davranışlarımızın kökenlerini veya benzerlerini de insan-harici hayvanlarda bulabiliriz. Sonuçta siyaset, bir topluluğu idare etmek ve bunu yaparken kararlar alabilmekle ilgilidir. Bunu yapan tek hayvan türü elbette ki biz insanlar değiliz. Mesela şempanzelerde işler nasıl yürüyor? Bonobolarda siyaset ne alemde? Arı demokrasisinde son durum nedir? Gelin diğer hayvanlarda siyasetin nabzını hep birlikte tutalım.

Yaşayan en yakın kuzenlerimiz şempanzelerle başlayalım. Şempanzelerdeki yönetim biçimi, tek erkek monarşisidir. Biz insanların krallıklarına veya padişahlıklarına benzetilebilir. Yönetim biçimi erkek hiyerarşisine dayanan şempanzeler için “kaba kuvvet” bir sosyal grubun başı olmak için hayli önemli. Ama yakın kuzenlerimiz, liderliğin sadece kaba kuvvetten gelmediğini bilecek kadar da bilgeler. Statülerinin ve hükümdarlıklarının devamlılığı için “politik” davranmaları gerektiğinin farkındalar. Bu nedenle beta erkeklerine, yani ikincil güce sahip olan erkeklere iyi davranmaya ve onları idare etmeye çalışırlar; ancak kendi statülerini tehdit edebilecek bireylere de engel olurlar. Buna rağmen hiçbir hükümdarlık sonsuz değildir. Lider olmaya aday olan şempanzeler, grubun diğer erkeklerini tımar ederek ittifaklar, yani yeni arkadaşlıklar kurarlar. Böylece etraflarını güçlendirirler. “Sen benim sırtımı kaşırsan, ben de senin sırtını kaşırım.” olarak özetleyebileceğimiz bu “karşılıklı fedakarlık” davranışı, özellikle grup lideri olmak isteyen erkeklerde daha belirgindir. Nihayetinde bu tip bir “darbe” girişiminin başarılı olabileceğini sezinleyen beta erkeği, süreç boyunca edindiği ittifakları da yardıma çağırarak doğrudan doğruya lidere, yani alfa erkeğine meydan okuyabilir. Genelde ölümcül bir kavgayla sonuçlanan bu meydan okuma sonucunda, ya iktidardaki alfa erkeğinin grubu kazanıp yerini daha da sağlamlaştırır, ya yeni lider adayının grubu kazanır ve eski alfa, sürüyü terk etmeyi veya ikincil konuma düşmeyi seçer. Liderlik ele geçirildiğinde, yeni lidere yardımcı olmuş diğer erkeklerin de 100-150 şempanzeyi bulan sürü içindeki statüsü de yükselmiş olur. Tabii bu defa da onlar gözlerini hükümdarlığa dikerler... Bu iktidar mücadelesi böyle sürüp gider... Hiç yabancı değil, öyle değil mi?

Bu makale 18.04.2024 tarihinde Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Fizik Laboratuvarında gerçekleştirilen "Elektrik Alan ve Paralel Levhalı Kondansatörlerde Potansiyel" deneyi sonucunda yazıldı.

Bu deneyin ve makalenin iki amacı vardır. Bunlar;

Stanford Marshmallow Deneyi, 1960'ların sonu 1970'lerin başlarında yapılmış, çocukların lezzetli bir atıştırmalıkla (mesela bir marshmallowla!) bir odaya yerleştirildiği ve bu atıştırmalığı yemeden kısa bir süre beklerlerse ekstra bir atıştırmalıkla ödüllendirildikleri bir psikolojik deneydi.^[1] Bu deneyin takibinde yapılan çalışmalar, çocukların bu durumda özdenetim sergileme kabiliyetlerinin (yani odadaki atıştırmalığı yemeden bekleyebilmelerinin) akademik başarı ve fiziksel sağlık gibi geniş bir olumlu sonuç yelpazesi ile korelasyon gösterdiğini gösterdi.^[2][3][4]

Popüler medyada büyük ilgi gören bu deney, bu konu üzerinde diğer çalışmalar ile desteklenen bir konsept olan özdenetimin önemini vurgulamakta kullanılmaya devam etmektedir.^[5]

Beyin, düşünceyi, hafızayı, duyguyu, dokunmayı, motor becerileri, görmeyi, nefes almayı, sıcaklığı, açlığı ve vücudumuzda ki süreçleri düzenleyen kompleks bir organdır. Beyin ve ondan uzanan omurilik birlikte merkezi sinir sistemini oluşturur.

Beynin fiziksel özellikleri nelerdir?