Klasik koşullanma (veya tepkisel koşullanma), bilinçsiz veya otomatik olarak gerçekleşen bir öğrenme türüdür. Klasik koşullanma, doğal uyarıcılara verilen doğal bir tepkinin, yapay bir uyarıcı tarafından da uyarılır hale getirilmesini ifade eder. Rus fizyolog Ivan Pavlov tarafından keşfedildiği için Pavlovyen koşullanma olarak da bilinir. Davranışsal psikolojinin temelini oluşturduğu için genellikle psikoloji tarihindeki en önemli keşiflerden biri olarak kabul edilir.

Klasik koşullanmanın günümüzdeki en basit örneklerini reklamcılıkta görebiliriz. Örneğin, güzellik ürünleri satan firmalar, reklamlarında temiz ve pürüzsüz bir cilde sahip oyuncuları kullanır. Böylece reklamı izleyenler, ürünü "sağlıklı bir cilt" ile ilişkilendirir. Günlük hayatta klasik koşullanmanın bunun gibi birçok örneğini görmek mümkündür.

Bence günümüz Türkiye'sinin en büyük sorunu mesleklerin moda olmasıdır. Bunla hepiniz illaki karşılaşmışsınızdır. Bazı üniversite bölümleri popüler olurken bazıları unutuluyor, unutulan bölümlerin puanı düşüyor düşük puanlı bölümler puanı düşük diye popüler oluyor ve puanı hızla artıyor ve be sefer başka bir bölüm unutuluyor. Bu şekilde bir döngü içerisinde devam ediyor. Buna örnek olarak sınıf öğretmenliğini gösterebilirim

Bu fotoğrafta görüldüğü gibi 4 yıldır her yıl bölümün puanı hızla artıyor. Fotoğrafta göreceğiniz üzere Hacettepe Üniversitesi'nde 2020 yılında 64.600 sıralamaya girmek yeterken 2023 yılında 49.069 sıralamaya girmek gerekiyor ve başka üniversitelerde de durum aynı görünüyor. Bunun farklı sebepleri olduğu söylenebilir ama bence gerçek sebebi bu bölümün popülerleşmesidir. Kendi çevremden gördüğüm ve internet üzerinde dolaşan şeylerden gördüğüm kadarıyla 4 yıldır bu bölümün tercih edilme sebebi bölümün puanının düşük olması. Düşük puanlı olduğu için atanamamaktan korkan, puanı yüksek öğrenciler tercihlerine yazıyor ve dolayısıyla bölümün puanları artıyor. İşin sonunda herkes sınıf öğretmenliği menzunu oluyor ve işsizlik sorunları ortaya çıkıyor.

Geçtiğimiz yüzyılda, yüksek gelirli ülkelerde, ücretli işlerde çalışan kadınların sayısı üç katına çıktı. Bu, modern zamanların işgücü piyasasındaki en büyük toplumsal ve ekonomik değişimlerinden biridir; ancak ne yazık ki işgücünde önemli cinsiyet ayrımları hâlâ devam etmektedir. Bir araştırmacının bu farklılıkların kaynağını açıklamaya yönelik kapsamlı bir yaklaşımı benimsemesi ise ilk kez 1980'li yıllarda gerçekleşti. Claudia Goldin'in çalışmaları bize kadınların işgücü piyasasındaki tarihi ve modern rollerine ilişkin yeni ve çoğu zaman şaşırtıcı olan bir bakış açısı kazandırdı.

Dünya genelinde kadınların yaklaşık yarısı ücretli işlerde çalışmaktadır, erkeklerde ise bu rakam yüzde seksendir. Güncel durumda çalışan kadınlar genellikle erkeklerden daha az kazanmaktadır. Kadınlar ve erkeklerin istihdam ve kazanç düzeylerinin nasıl ve neden farklılaştığını anlamak hem kısa hem de uzun vadede sosyoekonomik nedenlerden dolayı önemlidir; çünkü konu, toplumun kaynaklarının en verimli şekilde kullanılmasıyla ilgilidir.

Vücudumuzu oluşturan yapıların temelinde makromoleküller yer alır. Makromoleküller, monomerik alt birimlerin birbirlerine bağlanmasıyla oluşan, molekül ağırlığı oldukça yüksek olan polimerlerden meydana gelir. Canlı sistemlerindeki en önemli dört makromolekül; karbonhidrat, protein, yağ ve nükleik asitlerdir. Bunlar, hücrenin vazgeçilmez yapıtaşlarıdır; öyle ki, hücreyi bir binaya benzetirsek, binanın yapı taşları bu 4 makromolekülden ibaret olacaktır. Makromoleküller hücredeki metabolik olaylarda, hücre zarının yapısında, sinyal-uyarı iletiminde, yapısal destek sağlamada, canlı için hayati olaylarda gerekli enerjiyi sağlamakta ve bunun gibi birçok yerde görev alırlar.

Makromoleküllerin yapısında en fazla bulunan ve çeşitliliği sağlayan atom olan karbon atomu birçok atomla ya da kendisiyle (en çok da O, H ve N ile) çeşitli bağlar yaparak, yan yana dizilerek zincirler ve yeni bileşikler oluşturur. Bu bileşiklerden birisi de H ve C'nin oluşturduğu hidrokarbon bileşiğidir. Hidrokarbonlar yapılarına oksijeni de katarak canlı için en önemli organik maddelerden birisi olan şekerleri yani karbonhidratları oluşturur.

Queso Fresco; feta peynirine benzeyen, İspanya kökenli ancak Meksika mutfağında yaygın kullanılan taze bir peynir çeşididir. Hem inek hem de keçi sütünden yapılabilir. Meksika'da yaygın olarak çiğ sütten yapılmaktadır. Cotija peyniri ise, kökeni Meksika olup inek sütünden yapılan yarı sert bir peynirdir ve çorba, tako, salata gibi birçok gıdayla servis edilir.

Rizo Lôpez Foods marka üreticiye ait bu iki peynir kaynaklı bir Listeria monocytogenes salgını raporlanmıştır. CDC'nin (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ve FDA (Gıda ve İlaç Dairesi) ortak yürüttüğü bu uzun soluklu salgının detaylarını inceleyelim.

Daha önceki bir yazımızda, haberlerde dolanan ve uzun günler uyumamaya yönelik bir deney olan Sovyet Uyku Deneyi'nden söz etmiştik. Ayrıca burada, burada, burada, burada ve burada düzenli olarak günde ortalama 8 uyku uyumanın öneminden ve neden sağlık açısından faydalı olduğundan bahsetmiştik. Bu yazılarımızın ortak noktası, uykunun insanlar da dahil olmak üzere birçok hayvan türü için vazgeçilmez olduğu ve uyumama diye bir şeyin vücudumuz için kabul edilemez olduğu idi. İyi ama, bu durumda bu "50 yıl boyunca hiç uyumadı" ya da "doğduğundan beri uyumadı" falan gibi haberler nasıl mümkün oluyor? 

Kısaca cevap verelim: Mümkün olamıyor. Çünkü gerçek değiller. Bazı okurlarımız bu gibi haberlerden yola çıkarak "Hiç uyumazsak hangi hastalıklara yakalanabiliriz?" gibi sorular soruyorlar. Hiç uyumayacak olursanız yakalanacağız hastalığın adı "ölüm"dür.