Uçakla seyahat etmek, kaygılarımız ve korkularımız ne derse desin, inanılmaz derecede güvenlidir. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından yapılan açıklamaya göre, uçakla ulaşım havacılık tarihinin en güvenli ulaşım sistemine dönüşmüştür. Bu, istatistiksel olarak her on milyon döngü için (bir döngü, bir kalkışı ve bir inişi içerir) bir tane bile korkunç bir başarısızlık olmadığı anlamına gelir.

Bir uçakla seyahat etmenin bir otomobilde seyahat etmekten çok daha güvenli olması, sezgisel olarak doğru hissettirmeyebilir; ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde, her 100 milyon araçta mil başına yaklaşık 1,13 ölüm meydana gelirken her 100 milyon uçak milinde sadece 0,035 ölüm meydana gelmektedir. Başka bir deyişle, Amerika'da bir araba kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 114'te bir iken, bir uçak kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 9.821'de birdir.^[1][2]

-Giriş

Öncelikle selamlar değerli okuyucular. Bugün ki konumuz Kırım Hanlığı'nın tarihini üstün körü bir şekilde sizlere aktarmak olacaktır. Hazırsanız başlıyoruz. Başlamadan önce bu blogdaki hadiselerin kısaltılmış olduğu ve Kırım Hanlığı tarihinin önemli hadiselerini derlediğimizi unutmamanızı istiyor ve başlıyoruz.

Mars gezegenine yeni iniş yapmış bir astronot olduğunuzu düşünelim. Hayatta kalmak için neye ihtiyacınız olurdu? İlk olarak su, yiyecek, barınacak bir yer ve oksijene.

Oksijen, dünyada soluduğumuz havada bulunan bir elementtir. Bazı bakteri türleri ve bitkiler bize oksijen sağlar. Ancak oksijen, dünyanın atmosferinde yer alan tek gaz değildir. Aslına bakarsanız, en bol olan da değildir. Havanın yalnızca %21'i oksijenden oluşur. Geriye kalanın neredeyse tamamı, %78'lik bir miktarla azottur.

Beynimiz düşündüğümüz kadar basit çalışmıyor. Geçtiğimiz birkaç yıl, tuhaf şeylere inanmanın oldukça yaygın olduğunu henüz fark etmeyen insanlar için bir uyandırma çağrısı görevi gördü. Donald Trump'ın başkanlığı sırasında ortaya çıkan aşırı sağ bir komplo teorisi olan QAnon'un yükselişinden, maske takma ve COVID-19 aşılarının güvenliği üzerine politikleşen tartışmalara kadar, düşüncelerimizin önyargılarımıza göre kolayca zikzak çizdiği çok açık bir hale geldi. Peki ya matematik için de aynı durum söz konusu olabilir mi?

Dan Kahan ve meslektaşları, çalışmalarında sıklıkla inançlar ve belli bir gruba üye olma arasındaki etkileşimleri inceliyorlar. Biz insanlar, doğamız gereği kuvvetli bir kabile bilincine sahibiz; dolayısıyla eğer kabilemiz bize en son gerçekleşen seçimlerde diğer kabile tarafından seçim sonuçlarına hile karıştırıldığına inanmamızı söylerse, kanıtlara bile bakmadan bu düşünceyi benimseyebiliriz. Peki, asıl soru şu: Gerçek olmayan bir inanca kapılmak mı daha vahimdir, yoksa kendi topluluğunuzun değer yargılarına ters düşerek dışlanmayı göze almak mı?

Bu yazıyı okurken muhtemelen sabit bir şekilde, hiç hareket etmeksizin oturduğunuzu hissediyorsunuz. Ancak kozmik bir skalada bakacak olursanız, hiçbirimiz hareketsiz değiliz. Her şey, durmaksızın hareket etmektedir.

En basitinden, ekvator üzerinde ölçecek olursak Dünya, kendi etrafında saatte 1670 kilometre hızla dönmektedir. Ekvatordan 39.9^o kuzeyde bulunan Ankara'da yaşayan birisi için bu hız, saatte 1280 kilometre civarındadır. Bu, saniyede 0.36 kilometreye ya da saniyede 360 metreye denk gelmektedir! O kadar da hızlı sayılmaz, öyle değil mi?

Şili ve Japonya örneklerinin ortaya koyduğu gibi depremle yaşamak mümkün. Peki Türkiye'de yanlış giden ne? Önemli bilimsel gelişmelere rağmen, Türkiye hâlâ depremlere karşı savunmasız ve bunun en son örneğini Şubat 2023'te trajik bir şekilde gördük. Kahramanmaraş (Mw 7.8) ve Elbistan (Mw 7.6) depremlerinin bilançosu, yapı yönetmeliklerinin uygulanması ve deprem farkındalığına ilişkin sorunları yüzümüze çarpmakta; aynı zamanda, deprem tehlikesi ve riski üzerine edinilmiş bilgilerin toplum nezdinde karşılık bulmadığına, dolayısıyla ciddi bir bilim-toplum iletişim kopukluğuna işaret etmektedir.^[1]

1999 İzmit depreminde (Mw 7.4) çocuk olan biz genç Türk bilim insanları, bugün, Şubat 2023 felaketiyle bir kez daha sarsıldık. Bizler, artık Türkiye'de ve dünyada benzer felaketlerin yaşanmaması için, tüm bilim insanlarını, bilim ve toplum arasındaki bu feci iletişim kopukluğunu nasıl onarabileceğimiz üzerine düşünmeye davet ediyoruz!