Daha önce hiç Dünya'nın iç sesini duyduğunu iddia eden birileriyle karşılaştınız mı? Büyük ihtimalle hayır, fakat Dünya üzerinde bu tarz bir şikayetle doktora danışan insanlar yok değil. Dünyanın birçok bölgesinde, özellikle Amerika ve Kanada'da diğer insanların duyamadığı, derinlerden gelen mırıltılar duyan ve bunun Dünya'nın iç sesi olduğunu söyleyen azımsanamayacak kadar kişi var. Bu vakaların birçoğu sahte olmasına veya önemsiz sebeplere dayanmasına rağmen bir grup insanın işaret ettiği sebep ortak: Schumann rezonansı. Peki, nedir bu Schumann rezonansı? Gelin bu doğa olayının tarihini ve nasıl oluştuğunu inceleyelim.

İsminden de belli olacağı üzere bu olgunun keşfi birçok yerde Alman fizikçi W. Otto Schumann'a atfedilir. Fakat bu fikrin temelleri Schumann'dan biraz daha eskiye dayanmaktadır.

Disk hernisi ("omurga fıtığı" veya "omur fıtığı"), genellikle omurgaya aşırı yüklenme ya da travma nedeniyle omurlar arasındaki yastıklama ve bağ dokusunun yaralanmasıdır. Sırt ağrısı, vücudun farklı bölgelerinde ağrı veya duyum ve fiziksel sakatlık ile sonuçlanabilir. Birazdan daha detaylıca göstereceğimiz gibi bir omurilik diski, daha sert, kauçuksu bir dış halka içine yerleştirilmiş yumuşak, jöle benzeri bir merkeze (çekirdeğe) sahiptir ve çekirdeğin bir kısmı, halkada oluşan bir yırtık nedeniyle dışarı çıktığında, disk çıkıntısı (İng: "bulging") oluşur.

Omurga fıtığı sıklıkla, anulus fibrosus olarak bilinen dış halkanın yaşa bağlı dejenerasyonu ile ilişkilidir, ancak normalde travma veya kaldırma ya da bükme ve gerilme ile tetiklenir.^[1]Omur gövdelerinde, arka uzunlamasına olan bağın (ligaman) ön boyuna olan bağa göre göreceli darlığı nedeniyle, yırtılma neredeyse her zaman posterolateral, yani arka/yan taraflardadır.^[1] Disk halkasındaki bir yırtık, iltihaplanmaya neden olan kimyasalların salınmasına neden olabilir ve bu da sinir kökü sıkışması olmasa bile şiddetli ağrıya neden olabilir.

Aşağıdaki görselde gördüğünüz, vücudumuzu oluşturan tüm elementlerin kütlece oranlarıdır (bu yüzdeler, atom sayılarının oranı değildir!). Elbette bunlar kişiden kişiye, yaştan yaşa, hatta gün içerisinde zamandan zamana değişebilir (örneğin ne yediğinize bağlı olarak). Ancak ortalama olarak hazırlanmıştır ve birçok kişi için kabaca doğru olacaktır. Daha önemlisi, elementlerin birbirlerine nazaran oranlarını görmek açısından faydalıdır. 

Canlı-cansız her varlık, yıldızlarda üretilen atomların çeşitli şekillerde bir arada gelmesiyle oluşur. Hiçbir varlık, son haliyle var oluvermemiştir. Hepsi, çok yumuşak bir değişim sürecinden geçerek var olmuştur. Örneğin Dünya üzerindeki canlılık, Evren'in başlangıcından sonraki milyarlarca yıllık kozmolojik ve fiziksel evrimin sonucunda oluşabilen Güneş ve Dünya'nın var oluşu sonrası, en az 500 milyon yıllık kimyasal evrim sonucu var olabilmiştir. İlk canlılık, cansız moleküllerin farklı kombinasyonları ile başlamıştır. Bunların birçoğu varlıklarını sürdürememiş ya da yeterince çeşitlenebilecek kimyasal yapıya sahip olamamıştır. Ancak bazıları varlıklarını korumuş, hatta bir enerji döngüsü sayesinde uzun soluklu hale gelebilmiştir. Bunlar, ilk canlıların oluşumunu mümkün kılmıştır. Tabii tüm bunlar, dediğimiz gibi en az 500, ortalama 700 milyon yıllık bir kimyasal evrim sürecinin sonucudur. Ondan sonra ise biyolojik evrim devreye girmiş ve son 3.8 milyar yıldır etrafımızda gördüğümüz ve göremediğimiz her türlü canlının ortaya çıkmasını sağlamıştır.

25 Mart 2020 günü Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Senatosu, COVID-19 salgını ile mücadele kapsamında toplam 2.1 trilyon dolar tutarında bir ekonomik yardım paketini 96’ya karşı 0 oyla kabul etti. Paket, iki gün sonra Temsilciler Meclisi ve Başkan Donald Trump tarafından onaylanarak yürürlüğe girdi. 2008 finansal krizine karşı 2009 yılında hayata geçirilen 831 milyar dolarlık ekonomik yardım paketi bile, bu paketin yanında mütevazi kaldı.

Tarihi büyüklükteki 2020 paketinin belki de en ilginç yönü, kişi ve ailelere doğrudan nakit ödemesi yapılacak olması. Pakete göre, yıllık geliri 75 bin doları geçmeyen kişiler 1,200 dolar doğrudan nakit yardımı alırken, yıllık geliri bu sayının üzerinde olanların alacağı yardım tutarı 75 bin doların üzerindeki her 100 dolarlık fazlalık için 1,200 dolardan 5 dolar kesinti yapılarak hesaplanacak. Dolayısıyla 99 bin dolar gelirli birisi, doğrudan nakit yardımını hak etmeyecek. Aileler için ise söz konusu eşikler iki katı olacak, ayrıca aileler, 17 yaşın altındaki bir çocuk için de 500 dolarlık ek yardım alacak.

Sindirim, gıdaların mekanik ve enzimatik olarak parçalanarak, kan dolaşımınca emilebilecek maddelere dönüştürülmesi sürecidir. Gıda, emilmeden önce sindirilmesi gereken üç makro besin içerir: yağlar, karbonhidratlar ve proteinler. Sindirim süreci boyunca, bu makro besinler bağırsak epitelini geçebilecek ve vücutta kullanılmak üzere kan dolaşımına girebilecek moleküllere ayrılır.

Tüm canlı organizmalar hayatta kalmak için besin maddelerine ihtiyaç duyar. Bitkiler besin maddelerini köklerinden ve hücresel işlev için gerekli enerji moleküllerini fotosentez süreciyle elde edebilirken, hayvanlar besin maddelerini diğer organizmaları tüketerek elde ederler. Hücresel düzeyde, hayvan fonksiyonu için gerekli biyolojik moleküller amino asitler, lipid molekülleri, nükleotidler ve basit şekerlerdir. Ancak tüketilen gıdalar protein, yağ ve kompleks karbonhidratlardan oluşur. Hayvanların, bu makromolekülleri hücresel işlevlerini sürdürmek için gerekli olan basit moleküllere dönüştürmesi gerekir. İşte bu nedenle sindirim sisteminin işlevi, yediğiniz gıdaları parçalamak, besinlerini serbest bırakmak ve bu besinleri vücuda emmektir. İnce bağırsak, sindirimin çoğunun gerçekleştiği ve salınan besinlerin çoğunun kana veya lenflere emildiği sistemin ana aktörü olmasına rağmen, sindirim sistemi organlarının her biri bu sürece hayati bir katkıda bulunur.

Ciddi anlamda ölümcül ve yıkıcı olan ve yarasa kaynaklı virüslere uzun süredir aşinayız. En bilinen örnek olan koronavirüs salgınında ise yine bilim insanları; bu kanatlı ve kıllı memeli hayvanları salgından sorumlu tutuyor. Peki, onları bu ölümcül hastalıkların kaynağı yapan şey ne?

Yarasalar, özellikle de son zamanlarda, hayvanlardan insanlara yayılan ve büyük korkuya sebep olan bazı virüslerin ana kaynağı olarak hafızalara kazındı. Ebola, SARS, Marburg, Nipah ve daha fazla virüsün kaynağını bulmak için, uçabilen tüm memeli hayvanlar incelendi. Yapılan yeni bir araştırma, yarasaların hayvanlar alemindeki eşsiz yerinin bu duruma yol açabileceğini iddia ediyor.

Burada gördüğünüz tuhaf bir uzay aracı değil. T4 bakteriyofajı adı verilen bir virüsün Xvivo Scientific Animation firmasından Mike Smith tarafından hazırlanan bir çizimi. Virüsler, cansız varlıklardır. Ancak adeta, cansızlık ile canlılık arasında geçiş noktasında bulunurlar. Bu sebeple bilim insanları virüsler için "cansız olan; ancak canlılığın eşiğinde bulunan varlıklar" tanımını yaparlar. 

Canlılığı 2 koşulun her zaman bir arada bulunmasıyla tanımlarız: organizasyon ve bu organizasyonu sürdürmeye yarayan bir iç aktivite. Organizasyondan kasıt, vücut bütünlüğüdür. Aktivite ise, 2 temel alt birimden oluşan süreçler topluluğudur: genetik materyal ve metabolizma. Eğer bir varlığın hem kendine ait bir organizasyonu (vücut bütünlüğü) varsa, hem de bu organizasyonu aktif olarak korumak için enerji üretip tüketebiliyorsa, ona "canlı" deriz. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, üretilen enerjinin en temel fizik yasası olan entropi (düzensizlik) artışına karşı koymak için kullanılabiliyor olmasıdır. Eğer ki bu iki koşuldan (organizasyon ve aktivite) en azından bir tanesi, en azından belli bir süre boyunca bile sağlanmıyorsa, o varlık "cansız" kabul edilir. Elbette yeterince zorlanırsa, bu tanıma istisnalar tespit edilebilir (bazı "sentetik yaşam" örnekleri gibi); fakat genellikle canlıları cansızlardan ayırmak için son derece kullanışlı bir tanımdır.

Bir kişinin genlerinin davranışı sadece genlerin DNA dizilimine bağlı değildir, epigenetik faktörler de gen davranışlarını etkiler. Bu faktörlerdeki değişiklikler hastalıkta önemli bir rol oynayabilir.

Dış çevrenin genler üzerindeki etkisi hastalığa yol açabilir ve bu etkilerin bazıları insanlarda kalıtsal olabilir. Çevresel faktörlerin bir bireyin yavrusunun genetiğini nasıl etkilediğini araştıran çalışmalar tasarlamak zordur. Fakat toplumsal düzenin oldukça merkezileştirilmiş olduğu bazı bölgelerde, aileleri etkileyebilecek çevresel bilgi elde edilebilir. Örneğin İsveç bilim insanları son zamanlarda beslenmenin kalp ve damar hastalıkları ve diyabetle ilişkili ölüm oranını etkileyip etkilemediğini ve bu etkilerin ebeveynlerden çocuklara ve torunlara geçip geçmediğini inceleyen araştırmalar yürüttüler (Kaati et al., 2002). Bu araştırmacılar İsveç’teki ailelerin 1980’lerden başlayarak üç nesil boyunca yıllık mahsullerinin ve yiyecek fiyatlarının kayıtlarını inceleyerek bireylerin yiyeceğe ne kadar erişimi olduğunu tahmin ettiler. Araştırmacılar, bir babanın ergenliğinden hemen önceki gelişiminde kritik bir dönem boyunca yeteri kadar yiyeceğe erişimi olmadığı durumlarda, erkek evlatlarının kalp ve damar hastalıklarından ölme olasılığının daha düşük olduğunu buldular. Baba tarafından büyükbaba için bu kritik dönem boyunca yiyeceğin bol olması durumunda, çocukların diyabetle ilişkili ölümleri önemli ölçüde artıyordu. Aşırı yiyeceğin babanın dönemine denk düşmesi durumunda ise çocukların diyabetle ilişkili ölümleri azalıyordu. Bu bulgular, diyetin bir ailedeki erkekler tarafından nesilden nesile aktarılan  gen değişikliklerine sebep olabildiğini ve bu değişikliklerin bazı hastalıklara karşı hassasiyeti etkileyebildiğini göstermektedir. Peki, bu değişiklikler nelerdir ve nasıl hafızada tutulur? Bu tarz soruların cevapları epigenetik kavramının içinde yer alır.