Bilirsiniz, bir yılanın zehrini vücudunuza bırakması berbattır. Peki ya bir yılanın hem vücudunuza zehrini bırakabildiğini, hem de bu zehrin var olan bütün deliklerinizden kanamanıza neden olduğunu söyleseydik? Kulağa hoş geliyor mu?

"Boomslang" olarak da bilinen Dispholidus typus türü zehirli ağaç yılanları, Sahra Altı Afrikası'na özgü bir tür. Küt suratlı ve oldukça sevimli. Kısmen orantısız büyüklükte gözleri ve erkeklerinde parlak, açık yeşil, dişilerinde ise kahverengi deri bulunuyor.

Eski Türk yazıtları denildiğinde ilk akla gelenler Bilge Kağan, Kül Tigin ve Tonyukuk yazıtları olarak adlandırılan Orhun Abideleri'dir. Her ne kadar bu yazıtlar yazıyı yaygın olarak kullanmayan bir imparatorluğun, Göktürk imparatorluğunun kendi elinden çıkmış temel kaynaklar olsa da Eski Türk yazıtları bundan daha fazlasını teşkil etmektedir. Şayet eski Türk yazıtlarını coğrafyaya göre şu şekilde sıralamak mümkündür:^[1]

Biz, bu yazımızda, Moğolistan yazıtları içerisinde yer alan ve Mo 14 olarak sınıflandırılan "Şine Usu" yazıtını ele alacağız. Öncelikle, yazıtta anlatılan olaylar ve kişiler Uygur siyasi tarihinden bağımsız değerlendirilemeyeceği için, yazıya kısa bir Uygur siyasi tarihi vererek başlayacağız. Daha sonra kağanlık yazıtlarının ne olduğundan ve Şine Usu yazıtının bulunuş hikayesinden bahsedeceğiz. Son olarak ise yazıtın fiziksel özelliklerine ve içeriğine değinerek yazıyı sonlandıracağız.

Büyük Patlama, modern kozmolojik teoriler ışığında, maddenin aşırı yoğun ve sıcak bir noktadan genişlemesi sonucu Evren'imizin oluşmasını mümkün kılan âna verilen isimdir. Yani tıpkı kara deliklerin merkezinde bulunan tekillik gibi, Evren'in başlangıcında da bir tekillik bulunmaktadır. Evren, bu tekil noktadan başlamış ve bugünkü haline doğru evrimleşmiştir. Evren'in şu andaki büyüklüğünü tam olarak bilemiyoruz; ancak Evren'in gözleyebildiğimiz kadarının 93 milyar ışık yılı çapa sahip bir küre olduğunu biliyoruz. Evren'in büyüklüğüyle ilgili detayları buradaki yazımızdan okuyabilirsiniz.

Albert Einstein, 1915 yılında uzay ve zaman algımızı kökünden değiştiren Genel Görelilik Teorisi’ni ortaya attığı zaman denklemlerin statik olmayan bir evreni gösterdiğini fark etti. O zamanlarda Evren’in genişlediğine veya daraldığına dair bir gözlem olmadığı için Einstein denkleme "Kozmolojik Sabit" adıyla bilinen bir parametre koydu, bu parametre boş uzayın enerjisini temsil ediyordu ve kütle çekimin etkisini yok ederek Evren’in statik bir biçimde kalmasını sağlıyordu.

Evren, her şeydir: Etrafımızda var olan, gözleyebileceğimiz ve gözleyemeyeceğimiz, bugüne kadar gözleyebildiğimiz ve henüz gözleyemediğimiz her şeyi oluşturan uzayı, zamanı, maddeyi ve enerjiyi içeren, var olduğu söylenen her şeyi bünyesinde barındıran, 13.82 milyar yıl yaşında olduğu hesaplanan genel yapının ismidir. Dolayısıyla siz de Evren'in bir parçasısınız. Elbette, bizim Evren'imizin dışında başka evrenler bulunma ihtimali de var; ancak bugünkü konumuz bu değil. Bu yazımızda, Evren dediğimiz bu devasa yapının tam olarak ne kadar büyük olduğunu anlatmaya çalışacağız.

"Gözlenebilir Evren" terimini mutlaka duymuşsunuzdur. Evren içerisinde herhangi bir noktadan, herhangi bir yöne doğru bakıp, teorik olarak görebileceğiniz en uzak mesafelerin oluşturduğu küre, sizin "Gözlenebilir Evren"inizdir. Bunun için özel bir terime sahibiz, çünkü ışığın hızı sabit. Dolayısıyla, ışığın Evren içerisinde ilk defa var olduğu andan, bize ulaşana kadar geçebilecek süre de belirli: En güncel analizlere göre 13.82 milyar yıl. Dolayısıyla, gözünüz kusursuz ve sonsuz güçte bir teleskop olsaydı ve Evren hiç genişlemiyor olsaydı (burada ufak ama önemli bir detay var, az sonra geleceğiz), Dünya'nın herhangi bir noktasından, Evren içerisinde herhangi bir yöne baktığınızda en fazla 13.82 milyar ışık yılı, yani ışığın 13.82 milyar yılda kat edebileceği mesafeden gelen ışıkları görebilirsiniz. Ötesi? Adeta sonsuz bir karanlık... Gerçek anlamıyla karanlık, çünkü Evren içerisinde hiçbir şey ışık hızından hızlı gidemeyeceği için, bundan ötesinden bir ışığın size ulaşması imkansız olacaktır. Bu durumda Evren dediğimiz bu devasa yapı, yalnızca 13.82 milyar ışık yılı yarıçapında bir küreden mi ibaret?

Satürn'ün en büyük uydusu Titan, özellikle Dünya'nınkine benzer şekilde nitrojenden oluşan ancak önemli konsantrasyonlarda metan ve etan içeren yoğun bir atmosfere sahip olan yapısı ile Güneş sistemimizin önemli uyduları arasındadır. Hidrokarbon açısından zengin bir yüzeyle birleşen bu atmosferik bileşim, Titan'ı bilimsel keşifler için önemli bir hedef hâline getirmektedir.

Titan'ın yoğun atmosferi, bu zamana kadar yüzeyinin çoğunun doğrudan gözlemlenmesini engellemiştir ve NASA'nın Cassini-Huygens gibi misyonlarını bu uydunun gizemlerini açığa çıkarmaya teşvik etmiştir. Bu görevler tarafından toplanan veriler sayesinde Titan'ın manzarası; denizler, göller, nehirler ve rüzgârın etkisiyle şekillenen geniş kum tepeleriyle karakterize edilen, hepsi aktif bir jeolojik ve hidrolojik sistemin göstergesi olan çeşitli arazileri ortaya çıkarmıştır.

Öncelikle, bu makalemizin, "Evrim Ağacı" Nedir, Nasıl Tasarlanır? Soy Ağaçları ile Evrim Ağacı Arasındaki İlişki Üzerine... başlıklı yazımızın içerisinde geçen bir kısmın oldukça geliştirilmiş ve zenginleştirilmiş hali olduğunu belirtmek isteriz. Ancak burada daha geniş bir şekilde işlememizin, okurlarımızın evrimi kavraması açısından çok daha faydalı olacağını düşünüyoruz. Üstelik bu yazı dizimizi toparlayacak ve konuyla ilgili son noktayı koyacak bir yazı olması açısından önem arz etmektedir. Umuyoruz ki tüm okurlarımıza faydalı olacaktır. Hemen, o kışkırtıcı soruyla başlayalım:

İlk olarak, konu hakkında uzman olmayan kişiler tarafından yönlendirilen bu tür yargılayıcı soruların neredeyse her zaman hatalı olduğunu belirterek başlayalım. Örneğin, soru içerisinde "şöyle böyle, dolayısıyla evrimin gerçekleşmesi mümkün değildir." kalıbı, soruyu baştan sona hatalı kılmaktadır; çünkü soru sahipleri, konuyu tam olarak kavrayamadan yargılara varmaktadırlar. Yani soruya anlam yüklemektedirler. Bu da, bilimsel açıdan hatalı bir yaklaşımdır. Çünkü az sonra göreceğimiz gibi, bir neslin önceki ve sonraki neslinin kendisiyle aynı türden olmasının evrime engel olan hiçbir tarafı yoktur; tam tersine, evrimin öngördüğü zaten kısa nesillerde fiziksel değişim ve dolayısıyla bariz türleşmelerin yaşanmasının pek mümkün olmadığıdır. Ancak öncelikle bazı bilgiler vermemiz gerekmektedir.

Timur'un, casusları aracılığıyla Osmanlı ordusundaki Kara Tatarları kendi tarafına çekmesi oldukça önemli bir gelişmeydi. Savaşın öncesinde Timur Kara Tatarlara aynı soydan geldiklerine dair bazı mektuplar göndermişti. Benzer şekilde Timur'un Orta Asya'da hakimiyetine dayanak oluşturmak için Cengiz Han soyundan biri ile evlenerek damat anlamına gelen ''Küregen'' (Gürgen) unvanını sıklıkla kullandığı görülür.^[1]

Özellikle Germiyanoğulları olmak üzere bazı beylik askerleri, Timur'a sığınan beylerinin yanına geçtiler.^[2]