Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Eşek Arısı Güvesi: Eşek Arısına Benzeyen Güve Nasıl Evrimleşti?

Eşek Arısı Güvesi: Eşek Arısına Benzeyen Güve Nasıl Evrimleşti?
4 dakika
5,714
Tüm Reklamları Kapat

Tür adı eskiden Aegeria apiformis olan, günümüzde ise çoğunlukla Sesia apimorphis olarak bilinen ilginç bir güveyle karşınızdayız. Asya ve Avrupa’da oldukça yaygın olan bu tür Sesiidae familyası içerisinde yer alırlar. Bu familya üyelerine "arı benzeri güveler" de denir. Bunun nedenlerine az sonra değineceğiz; ancak fotoğraf fikir verecektir:

Ayırt edici özellikleri kanatlarının diğer güveler gibi çok fazla pullu olmamasıdır, hatta cam gibi görünmesidir. Bu nedenle familyanın bir diğer adı da camkanatlılardır. Gündüz vakti, gün doğumundan sabah ortasına kadar karşılaşacağımız bu güveler oldukça küçüktürler ve hızlı uçucudurlar. Gündüz vakti uçuyor olmaları, güvelerden ziyade kelebeklerde görünen bir durumdur; dolayısıyla sınıflandırılması kafa karıştırıcı olabilse de, aslen güveler altında yer alırlar. Yaşam alanları olarak dağlık bölgeleri ve güneş alan yerleri tercih ederler. 

Tüm Reklamları Kapat

Batesyan Mimikri ve Evrim

Ancak bu güveyle ilgili ne anlatırsak anlatalım, elbette doğada sıklıkla gördüğümüz Batesyen Mimikri'nin muhteşem bir örneği olmasından daha ilgi çekici bir bilgi vermemiz zordur. Daha önceden "Kamuflaj ve Evrim" makalemizde anlattığımız ve baykuş kelebeği örneğiyle konuyu zenginleştirdiğimiz gibi, eşekarısı güveleri de, normalde güveler ve kelebeklerde gördüğümüz şaşırtma amaçlı desenlerin evrimsel süreçte bir adım öteye gittiğini görürüz.

Kanatlarına, antenlerine ve karın bölgesine bakıldığında, bir eşekarısından ayırt etmek neredeyse imkânsızdır. Elbette uzman gözler için bu son derece basit bir iştir; ancak bir avcı çoğunlukla "uzman göz" olarak sayılmaz. Dolayısıyla bu güvelerin evrimsel süreçteki atalarının avcıları, eşek arısına en az benzeyen güveleri avlayabilmiş, geri kalanlarınndan ise korkarak uzak durmuştur.

Tüm Reklamları Kapat

Bu, evrimin en basit anlaşılır özelliklerinden biridir: Diğer güvelerle de ortak ataları bulunan bu ilginç güvelerin ataları, tıpku şu anda her türde gördüğümüz gibi çok geniş bir varyasyona sahipti. Bu varyasyon içerisinde bazı güvelerin avcıları belli özelliklere göre avlarını seçerken, bazı diğer güvelerin avcıları avlarının belli özelliklerine göre bu canlılardan uzak durdular. Bir arının sarı-siyah renklerine sahip olmak, bir avcının bu avı yemeden önce iki defa düşünmesi için yeterli olmuştur. 

Ancak kısa sürede sarı-siyah olma durumu bu güvelerin soy hattına yayıldığında, bunlar arasından da daha desenli, daha fazla eşekarısına benzeyenler; örneğin sadece sarı-siyah olmaktan ziyade, bunların şerit şerit olduğu bireyler daha da avantajlı konuma geçmişlerdir ve daha kolay hayatta kalmışlardır. Bu son derece mantıklıdır, çünkü eşek arıları, bu güvelerin avcıları için korkutucu ve caydırıcı iğnelere sahiptir; ayrıca tatsızdır. Böylece, her yeni popülasyon dağılımında, eşek arısının özelliklerini daha çok taşıyanlar hayatta kalmış ve üremiş, diğerleri elenmiştir. Buna bağlı olarak güveler de, eşek arılarıyla birlikte benzer bir görünüm kazanacak şekilde evrimleşmişlerdir ve bugün de bu evrim devam etmektedir. Hatta bu süreçte güvelerin davranışları da sıradan bir güveninki gibi olmaktan çıkmıştır. Yani bu güveler sadece görünüş olarak değil, neredeyse bütün özellikleri bakımından bir arının karakterine bürünmüşlerdir. Bunun en tipik örneği de, uçarken arılar gibi ses çıkartmalarıdır. Bu taklit, onlara doğada avantaj sağlamıştır. 

Eğer ki atasal popülasyonda renk bakımından herhangi bir varyasyon bulunmasaydı veya bu yöne doğru evrimleşmeye izin verecek renk kombinasyonları bulunmasaydı, bu güve bu şekilde asla evrimleşemezdi. İşte bu da, akla gelebilecek bir diğer soruya otomatik olarak cevap oluyor: "Öyleyse neden tüm güveler korkutucu türlere benzeyerek avcılarından kurtulmuyor?" Evrim, bilinçli bir süreç değildir. Eldeki varyasyonu hayatta kalma ve üreme başarısına (kısaca "uyum başarısına") göre seçen bir doğa yasasıdır. Dolayısıyla başlangıçta örneğin sarımsı ve siyahımsı (ve belki diğer renklerde de) benekleri ve renk dağılımları olmayan bir ataya sahip olsalardı veya süreç içerisinde evrimin Çeşitlilik Mekanizmaları ile bu renklere dair izler yaratılmasaydı, bu güveler de asla bu şekilde evrimleşemezlerdi. 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Benzer şekilde, ekolojik ortamları içerisinde eşek arıları bulunmasaydı da veya avcıları herhangi bir şekilde eşek arılarının ne olduklarından haberdar olmasaydı da (av-avcı ilişkilerinden ötürü), bir güve eşek arısına daha fazla benziyor diye hayatta kalma şansı artmazdı; çünkü avcılar için bu renk dağılımının herhangi bir etkisi (korkutucu tarafı) olmazdı. İşte bu sebeplerle de tüm güveler arılara benzemezler. Av konumundaki birçok tür avcılarını şaşırtacak ve korkutacak desenler evrimleştirmiştir; çünkü çoğu zaman basit desenler bile etkili olabilmektedir ve neredeyse her zaman popülasyonlar içerisinde basit desenleri oluşturabilecek kadar öncül varyasyon (çeşitlilik) bulunmaktadır. 

Ancak sadece bazı av konumundaki türler bu desenleri birkaç adım öteye götürerek bu kadar karmaşık hale getirebilirler. Bu, tıpkı tüm av konumundaki türlerin gözlerinin kafanın iki tarafına daha yakın olması; ancak sadece bazı av konumundaki türlerde daha karmaşık "avcıdan korunma yöntemleri" evrimleşmesi gibidir. Ya da benzer şekilde, tüm memelilerin ve özellikle primatların beyinlerinin diğer hayvanlardan ileri konumda olması; ancak sadece insanın bu konuda diğerlerinden çok daha öteye gitmiş olması gibi. Evrimin işleyişi tamamen ortam koşullarına bağlıdır ve her türde aynı özelliği evrimleşmesi, böylesine kaotik bir evren ve doğadan beklenemez.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
9
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 4
  • Tebrikler! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • İnanılmaz 3
  • Bilim Budur! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • A. Demirsoy. (2014). Yaşamın Temel Kuralları Cilt Ii Kısım Ii Omurgasızlar-Böcekler Entomoloji. ISBN: 9759789108. Yayınevi: METEKSAN A.Ş..
  • P. J. Gullan. (2010). The Insects: An Outline Of Entomology. ISBN: 978-1444330366. Yayınevi: Wiley-Blackwell.
  • L. A. Urry. (2016). Campbell Biology. ISBN: 978-0134093413. Yayınevi: Pearson.
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 10:39:02 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2563

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
G. Öztürk, et al. Eşek Arısı Güvesi: Eşek Arısına Benzeyen Güve Nasıl Evrimleşti?. (17 Ağustos 2014). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2563
Öztürk, G., Bakırcı, Ç. M. (2014, August 17). Eşek Arısı Güvesi: Eşek Arısına Benzeyen Güve Nasıl Evrimleşti?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/2563
G. Öztürk, et al. “Eşek Arısı Güvesi: Eşek Arısına Benzeyen Güve Nasıl Evrimleşti?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 17 Aug. 2014, https://evrimagaci.org/s/2563.
Öztürk, Gürhan. Bakırcı, Çağrı Mert. “Eşek Arısı Güvesi: Eşek Arısına Benzeyen Güve Nasıl Evrimleşti?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 17, 2014. https://evrimagaci.org/s/2563.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close