Ortaçağ'ın Avrupa ve Batı için bir duraklama dönemi olduğunu biliyoruz. Skolastik düşüncenin olumsuz etkileri, uluslararası çapta salgın hastalıklar vb. olumsuz olgularla birlikte Avrupa biliminin geriye gittiği sırada Türkiye coğrafyasına çok yakın bir yerde Arap yarımadasında işler Avrupa'nın tam tersi yönünde ilerledi. İslam medeniyetinin altın çağını yaşadığı bu zamanları Türkiye'ye ve dünyaya tanıtan isimlerden biri de Cumhurbaşkanlığı kararıyla adı 2019 yılına verilen Fuat Sezgin'dir. Aynı zamanda Fuat Sezgin'in ismi Uludağ Üniversitesi Fuat Sezgin Merkez Kütüphanesi'nde bugün hala yaşatılıyor.^[1]

24 Ekim 1924 tarihinde Bitlis'te dünyaya gelen Fuat Sezgin'in ataları uzun yıllar Osmanlı İmparatorluğu'nda Şirvan beyleri(imtiyazlı Doğu Anadolu eyaletinin beyleri) olarak görev yapmışlardır.^[2]

İlk Jurassic Park (1993) üçlemesinden sonra Jurassic World (2015) üçlemesi de Jurassic World: Dominion (2022) filmi ile son yolculuğuna uğurlandı. Her ne kadar Jurassic World (2015) adeta ilk filmin yeniden yapımı (remake) gibi olsa da, üzücü bir şekilde Jurassic World: Fallen Kingdom (2018) üzerine hiçbir şey koyamamıştı. Serinin son filmi Jurassic World: Dominion (2022) ise büyük umutlar vaat etti, ancak nostaljiden beslenme umudu ile beklentileri karşılayamayan çerezlik bir aksiyon filminden öteye gidemiyor.

Jurassic World: Dominion (2022) filminin yönetmenliğini yine Collin Trevorrow üstleniyor. Senaryosu Collin Trevorrow ve Emily Carmichael tarafından yazıldı. Uyarlandığı hikâyenin kökeni Michael Crichton’ın efsanevi romanı Jurassic Park'a dayanıyor. Son üçlemeden "yeni" diye bahsediyoruz, ama eklenen birkaç genetiği değiştirilmiş tür dışında hikâye ve bilimkurgu fikri açısından orijinal seriden pek farkı yok.

Kaliteli bir dram veya gerilim filmi, hele ki bir de zihinsel problemleri konu ediniyorsa adeta tadından yenmez. Ancak Night Shyamalan'ın büyüleyici ürkünçlüğüne rağmen Split'inde gösterildiği iddia edilen disosiyatif kişilik bozukluğunun veya Martin Scorsese'nin baş döndürücü gerilimi Shutter Island'da gösterildiği iddia edilen delüzyon bozukluğunun (kuruntulu rahatsızlık) aktarılış biçimi düşünüldüğünde, hangi filmlerin psikolojik rahatsızlıkları daha düzgün, hangilerinin daha hatalı yansıttığını bilmenin bilimseverler için önemli olduğunu düşünüyoruz.

Bu nedenle, hazırlayacağımız bu listede, zihinsel hastalıkların bilimsel olarak isabetli olarak gösterildiği çok sayıda filmi ve sorunlu/hatalı bir şekilde gösterildiği birçok filmi (ve gerekçelerini) bulacaksınız.

"Mantık hatası" kalıbı, tıpkı "teori" sözcüğü gibi günümüzde, günlük dilde farklı, bilimde ve felsefede ise farklı anlamlarda kullanılan bir kalıptır. Günlük yaşantımızda genellikle anlayamadığımız ya da anlayamayacağımız kadar karmaşık olan olaylar için “Bu işte bir mantık hatası var.” deriz. Ancak bilim dünyasında mantık hataları, günlük dildeki kullanımı kapsamakla birlikte, burada göreceğiniz gibi çok daha geniş bir alanı içine almaktadır.

Mantık Hatası (İng: "Logical Fallacy"), isimden de anlaşılabileceği gibi, temel olarak, mantıklandırma sürecinde yapılan her türlü hata anlamına gelmektedir. Ancak mantık hataları, olgusal (gerçeksel) hatalardan (İng: factual error) farklıdır. Örnekleyelim:

Arkeoastronomi, antik çağlardaki insanların gökyüzündeki olayları anlamlandırarak,bu bilgileri günlğk yaşamlarına ve kültürel uygulamalarına işleme sürecini inceleyen bir multidisiplinler arası bir bilim dalıdır. Arkeoastronomi; astronomi ve arkeoloji dallarının birbiri üzerindeki ilişkisi üzerinedir.Arkeoastronomi terimi ise ilk kez 1973’te Elizabeth Chesley Baity (Euan MacKie’ninönerisiyle) tarafından kullanıldı. Elizabeth Chesley Baity 1973’te yayımlanan makalesinde şunları söyler:

Astronomi antik Zamanlarda Yaşayan İnsanların İnançlarında Nasıl Rol Oynamıştır?

Daha önceki bir yazımızda, haberlerde dolanan ve uzun günler uyumamaya yönelik bir deney olan Sovyet Uyku Deneyi'nden söz etmiştik. Ayrıca burada, burada, burada, burada ve burada düzenli olarak günde ortalama 8 uyku uyumanın öneminden ve neden sağlık açısından faydalı olduğundan bahsetmiştik. Bu yazılarımızın ortak noktası, uykunun insanlar da dahil olmak üzere birçok hayvan türü için vazgeçilmez olduğu ve uyumama diye bir şeyin vücudumuz için kabul edilemez olduğu idi. İyi ama, bu durumda bu "50 yıl boyunca hiç uyumadı" ya da "doğduğundan beri uyumadı" falan gibi haberler nasıl mümkün oluyor? 

Kısaca cevap verelim: Mümkün olamıyor. Çünkü gerçek değiller. Bazı okurlarımız bu gibi haberlerden yola çıkarak "Hiç uyumazsak hangi hastalıklara yakalanabiliriz?" gibi sorular soruyorlar. Hiç uyumayacak olursanız yakalanacağız hastalığın adı "ölüm"dür.

Rus bilim insanlarının dünyayı değiştiren icatları arasında elektrikli vagonlar, tank paletleri, radyo, elektrik trafoları, helikopterler ve daha pek çok örnek sayılabilir. Ancak 19. yüzyıl sonlarında Rus bilim ve teknolojisinin kayda değer figürleri düşünüldüğünde, tüm mühendislik tarihi meraklılarının, fakat özellikle de kaynak mühendislerinin tanıması gereken bir isim var: Maden mühendisi ve mucit Nikolai Gavrilovich Slavyanov (1854 - 1897).

Slavyanov, elektrik ark kaynak metoduna getirdiği yenilikçi çözümlerle bugün bildiğimiz konvansiyonel kaynak metodlarının babası konumundadır - ki günümüz endüstrisinde bu yöntemlerin yer almadığı herhangi bir yapı bulmak neredeyse imkansız!

Çoğumuzun (en azından yazarımızın) çocukluk kahramanı John McClane’in maceralarını konu alan “Die Hard (Zor Ölüm)” serisinden haberi olmayan çok az kişi vardır diye umuyoruz. McClane, seri boyunca yüzlerce kurşundan kaçar, düşme tehlikesinden kurtulur, kırık camlardan basa basa geçer, patlayıcılardan korunur ve düşmanlarını bertaraf eder. Sayısız ölüm tehlikesine rağmen yaşamaya devam eder. 

Özellikle insanın davaya adanmışlık, başarma isteği gibi erdemlere ve yenilmezlik gibi üstün meziyetlere karşı olan hayranlığını hedef alarak ticari başarı kazanan bu tip Hollywood macera filmlerinden belki de binlercesi vardır. Die Hard serisinin konu olması sadece ilk gençliğin yazarda bıraktığı kalıntı olabilir. Kötünün cezasını bulduğu, iyinin ise biraz da Hollywood alt metniyle “ilahi müdahale”ye yorabileceğimiz şansının yardımıyla, güzel ihtimallerin art arda gelmesiyle kazandığı ve şiirsel adaletin tecelli ettiği Hollywood filmleri bu manada gerçeği tam olarak yansıtıyor diyemeyiz. Kahramanın kurşun yağmurunu “sorun değil, birkaç önemsiz sıyrık dostum”la atlatması, kahramana bağlı ipin tam zamanında ucu ucuna bir yerlere takılması, o ana kadar çatır çatır çalışan tabancanın kahramanın kafasına dayandığında tutukluk yapması, tam da ihtiyacı olduğu anda birinin ona yardım etmesi bizlere oldukça düşük ihtimaller olarak gelmektedir.