Dünyanın dört bir yanındaki polisler, askerler ve güvenlik güçleri, isyan kontrolü (İng: "riot control") adıyla bilinen bir dizi protokole uymaktadırlar ve bu kapsamda birçok farklı yöntemle ülke yönetimlerinin hoşuna gitmeyen protesto, ayaklanma veya isyanları bastırmakta veya bastırmaya çalışmaktadırlar. Burada "isyan kontrolü" adıyla bahsedeceğimiz konu, illa bir "isyan" olması gerekmemekte, her türlü protesto, gösteri ve benzeri anayasa tarafından korunan ve hatta ödev olarak verilen hakları içermektedir (yani bir bir "şapka terim" olarak kullanacağız, kolaylık açısından). İsyan kontrolünün belli adımları bulunmaktadır ve en düşük şiddetten başlayarak giderek sertleşmektedir.

İsyan kontrolünün esasında ilk adımı, yüksek ve rahatsız edici sesler uygulamaktır. Çünkü insan beyni ani olarak sesle uyarıldığında ürkecek ve içinde bulunduğu durumu değerlendirerek kurtulma yolları arayacaktır. Bu psikolojik mücadele, çoğu zaman güvenlik güçleri tarafından es geçilir, çünkü neredeyse hiçbir zaman işe yaramaz. Bunun da sebebi isyanın amacına psikolojik olarak odaklanmış bir beynin, her hayvan türünde (dolayısıyla ve elbette insanda) gördüğümüz kaç veya savaş seçiminden ikincisine yönelmesi daha muhtemel olmaktadır. Öfke, azim, kararlılık, istek, vb. duyguların bunda etkisi büyüktür.

Türdiriltimi (İng: "De-extinction") veya "diriltme biyolojisi", soyu tükenmiş türlere genetik olarak benzeyen canlı organizmaların yaratılması yoluyla bu türlerin bir nevi "diriltilmesi" sürecini ifade eder. Daha ayrıntılı olarak türdiriltimi, yapay seçilim yoluyla geri ıslah (İng: "back-breeding"), klonlama ve genom düzenlemesi gibi yöntemler kullanılarak bir organizmanın nesli tükenmiş türe doğru değiştirilmesini ifade eder. Bu yazıda türdiriltiminin nasıl gerçekleştirildiğinden ziyade bu konuya yönelik etik tartışmalar ele alınmıştır.

Türdiriltiminin tarihçesi fazla eskiye uzanmamaktadır. Öyle ki tarihçesi 1920'li yıllarda Nazi Almanya'sında gerçekleştirilen çalışmalara dayanır.^[1] Dolayısıyla bu kavramın etik yönleri de yeni yeni tartışılmaktadır. Fakat yine de bilim insanları ve filozoflar, türdiriltiminin mümkün olup olmadığı konusunda yoğun tartışmalar yürütmüşlerdir ve yürütmeye devam etmektedirler. Bu tartışmaların temel odak noktası, bir türün canlandırılmasının veya yeniden yaratılmasının sadece zor veya olasılıksız olup olmadığı değil; daha çok bunun fiziksel veya kavramsal olarak imkânsız olup olmadığıdır.

Dünya, o gün tarihinin en büyük terör saldırısıyla sarsılırken yaşananlara an be an TV’den tanıklık eden çoğu kişi ortak düşünceyi paylaşıyordu: “Bir daha hiçbir şey eskisi gibi olmayacak!”

Böyle düşünenler haklı çıktı. Dünya dengeleri sarsıldı. Sarsıntı ve yan etkileri hala devam ediyor.

Thalidomide, Contergan ve Thalidomid gibi isimler altında satılan, günümüzde başta çoklu miyeloma olmak üzere çok sayıda kanserin tedavisinde, graft-versus-host hastalığının tedavisinde ve cüzzam da dâhil bir dizi deri hastalığının tedavisinde aktif olarak kullanılmaktadır.^[1]

Thalidomide kullananlarda uyku hâli, kızarlıklık ve baş dönmesi gibi hafif yan etkiler görülebilir. Ağır yan etkileri arasında tümör liz sendromu, kan pıhtıları ve çevresel nöropati bulunmaktadır.^[2] İlerleyen kısımlarda daha detaylıca ele alacağımız üzere, gebelik sırasında thalidomide kullanımı uzuv gelişimini bozabilir. Öyle ki, gebe kalmaya çalışan çiftlerde erkeklerin bile ilacı kullanmaması önerilmektedir.^[3][4] Thalidomide'in çalışma mekanizması henüz net olarak bilinmemektedir; ancak en olası hipotez, savunma sistemindeki T hücrelerini uyarma ve TNF-α üretimini azaltma yoluyla savunma sistemini düzenlemesi yoluyla çalıştığı yönündedir.^[5][6][7][8]

Gluten (veya glüten), bazı tahıl tanelerinde bulunan bir çeşit tohum depolama proteini grubudur. Her ne kadar "gluten" sözcüğü genellikle sadece buğday glutenlerinden söz ederken kullanılsa da, tıbbi literatürde prolamin ve glutelin isimli proteinleri doğal olarak barındıran tahılların tamamını kapsamak için kullanılmaktadır. Daha spesifik olaraksa, buradaki yazımızda detaylarına yer verdiğimiz çölyak hastalığını tetikleme potansiyeli olan tahıllardaki proteinleri kastederken kullanılmaktadır.

Gluten, hamurun istenen viskoelastisitesini sağlamak ve güçlü bir protein ağı geliştirmek için gerekli olan iki ana bileşen olan glutenin ve gliadin (bir çeşit prolamin) proteininden oluşmaktadır. Buğday proteininin %85-90'ını oluşturan gluten, HLA-DQ2/8 genotipli gluten duyarlı bazı kişilerde immünolojik bir reaksiyonu tetikler. Bu da ince bağırsak villuslarında semptomatik hasara neden olur ve Çölyak Hastalığı'na (ÇH) yol açar. Glutensiz diyet, Çölyak Hastalığı için etkili olan tek tedavidir. Glutensiz diyetin gluten metabolizması bozukluklarındaki etkisi tabloda yer almaktadır. 

Geriye dönün ve son iki yıldaki yapay zeka ilerlemesine bir bütün olarak bakın... Yapay zeka o kadar hızlı bir şekilde, o kadar çok alanda insanlara yetişiyor ki, açıkçası yeni testlere ihtiyacımız var!

Stanford Üniversitesi İnsan Merkezli Yapay Zeka Enstitüsü (İng: "Human-Centered Artificial Intelligence" veya kısaca "HAI"), akademik ve endüstriyel uzmanlardan oluşan disiplinler arası bir ekip tarafından hazırlanan kapsamlı Yapay Zeka Endeksi raporunun yedinci yıllık sayısını yayınladı.

Geleneksel olarak Kurban Bayramı zamanında ormanda bırakılan artıklara geleceğini düşünerek Sakarya/Karasu'da araziye çıktık ve düşündüğümüz gibi leşin başına genç bir birey. Leşin başında bir müddet durduktan sonra fazla oyalanmadı ve bulunduğumuz yöne doğru yürümeye başladı. Daha sonra yere sinerek yaklaşmasını bekledik. Birkaç kare aldıktan sonra fark etti ve bir süre bakıştık. Daha sonra yolun hemen kenarında bulunan eğreltilerin arasına girerek gözden kayboldu.

Diğer gözlemler ise Zonguldak/Esenköy'de kurduğumuz fotokapan ile kaydedildi. Fotokapanın önüne ufak et parçaları bıraktık, ardından yaklaşık 3-4 gün boyunca arazide bıraktık. Döndüğümüzde çeşitli kayıtlar ile karşılaştık.