Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Kurbağalarda Dişler ve Görevleri

Kurbağalarda Dişler ve Görevleri Frog Garden
4 dakika
5,690
Evrim Ağacı Akademi: Canlıların Evrimi Yazı Dizisi

Bu yazı, Canlıların Evrimi yazı dizisinin 40. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Oksijenli Solunum Nasıl Evrimleşti? İlkel Hücreler Nasıl Oldu da Oksijeni Kullanabilecek Biçimde Evrimleştiler?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Canlılar ilk genetik materyale sahip olduğundan bu yana, kendisi için faydalı olan etkisi küçük mutasyonlarla doğaya ve çevreye adapte olarak değişim geçirmektedir. Bu değişim rastgele olmakla birlikte (mutasyon), doğanın süzgecinden geçerek ayıklanmaktadır. Doğal seçilim dediğimiz bu kuram, değişen yaşam şartlarına en uygun canlıların hayatta kalması, değişim geçirmesi ve başarısızların ayıklanması olarak kısaca özetlenebilir. Kurbağanın ata formları olarak adlandırabileceğimiz canlılar sudan karaya geçmiş olan, yaklaşık 400-350 milyon yıl önce yaşamış ilk üyeli balık, amfibi ve sürüngenlerdir. Bu canlılar balık atalara sahipken (400 my) önce kalpleri tek odacıklıydı. Daha sonra karaya yönelmeye başladılar, önce kalp iki odacıklı daha sonra üç odacıklı olan yapılar avantajlı hale geldi. Karaya geçişe paralel olarak akciğerde de aynı oranda büyüme ve işlevselliğin karaya uyumunda faydalı değişimler olmuştur. Kalp odacık sayısı ve akciğerdeki büyüme karaya çıkış sıklığı ve egemen olma oranıyla aynıdır.

Peki karaya çıkmalarına ne sebep oldu? Bunun cevabını 375 milyon yıl önce yaşamış olan Tiktaalik Rosaea'nın yanında bulunan balık fosilleri açıklayıcı olabilir. Dişler yaklaşık olarak 500 milyon yıl önce ilk kafa kemiğine sahip "Ostrakodemler" de kendisini göstermiştir. O zamandan beri geçen süreç içerisinde değişik formlar alarak, büyük, keskin, ezici ve parçalayıcı gibi özelliklere yer bırakmıştır. Tiktaalik zamanında basket topu büyüklüğünde başa sahip, 5-6 cmlik çivi büyüklüğünde dişlere sahip balıklar yaşıyordu. Günümüz köpek balıklarının atalarıda dahil olmak üzere, büyük bir silahlanma yarışı ve acımasız bir av-avcı ilişkisi mevcuttu. Tiktaalik'in yerinde kim olsa karaya yönelirdi, rakiplerine karşı koyamayacağı dişlerini yanına alarak.

Tüm Reklamları Kapat

Tüm bu yaşantılardan çıkaracağımız sonuç, bizim 20 yaş dişi, apandist, kuyruk sokumu gibi körelmiş organlar olarak kurbağalarda kaldığını gösteriyor. Dünya yaklaşık 250 milyon yıl önce Pangea adlı tek kara parçasından ayrılarak şimdi ki kıtaları oluşturdu. Levha tektoniğini öne süren Alfred Wegener ilk başalrda birçok bilim adamının maruz kaldığı gibi, teorisi gülünç karşılanmıştı ancak şimdi biliyoruz ki, Galileo ve Darwin'in de olduğu gibi Alfred Wegener haklı beyler :) Diş konusunda farklılık gösteren kurbağaların evrimsel yalıtılmışlığı yaklaşık 250 miyon yıl öncesine dayanır (keselilerin Avustralya'da yalıtılması gibi). İlk başlarda dişlere sahipken, daha sonra dişler işlevini kaybetmiştir bazılarında ise; bir insanda apandistin gördüğü işlev kadar işlevselliği vardır. Günümüz dünyasında birçok kurbağa dişlere sahip olmadan dünyaya gelir, ancak bazı kurbağa türleri bunu körelmiş bir genetik miras olarak taşımaktadır. Maxillar ve vomer dişler. İlki sıra halinde üst çene kenarında bulunup, yiyeceği tutmak, kavramak gibi fonksiyonları vardır. Vomer ise burun deliklerinin ortasına lokalize, kurbanın kaçmasını önlemede işlevsel.

Biz insanlar genlerimizdeki kodların sadece %1'inin kullanılması sonucu bu formlara ulaşıyoruz, kalan %99'luk kısım bize atalarımızdan miras, kullanılmayan, işlevsiz genler. İşte sorumuzun cevabı da burada bazı kurbağalar hala atalarının diş yapma genlerini taşıyorlar. Yılanların omurga, balinaların parmak kemiği ve karabatakların uçamayan kanatları gibi :)

Tüm Reklamları Kapat

Kurbağaların üst çenesinde bulunan iki farklı diş grubundan biri Maxillary diğeri de Vomerine olarak adlandırılır. Alt çenelerindeki diş benzeri yapıların evrim sürecinde kaybolduğu düşünülmektedir fakat son araştırmalarda yeniden oluştuğuna yönelik bulgular da bulunmuştur. ( http://news.nationalgeographic.com/news/2011/02/110209-frogs-teeth-evolution-science/ )

Maxillary teeth küçük koni biçiminde olan çok sayıda dişler üst çenede sıralanmıştır. Vomerine teeth diye adlandırılar diğer diş grubuda 2 dişten oluşur ve üst çenenin tepesi ya da daha farklı bir tabirle ağızın çatısında bulunur. Daha çok avlarını kontrol etmek içeride tutabilmek için kullanırlar. Bunların haricinde nadiren de avını yakalamakta kullanırlar. Fakat bu yapıları bizim genellikle kullandığımız anlamda diş olarak adlandırmak biraz güçtür. Çünkü onlar bu yapıları koparmak, parçalamak ya da çiğnemek amaçlı kullanmazlar. Genellikle avlarını bütün halinde yutmayı tercih ederler. 

Alttaki link görsel açıdan bize biraz daha kolaylık sağlayacaktır. 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

http://www.infovisual.info/02/img_en/030%20Mouth%20of%20a%20frog.jpg )

 Kurbağaların dişleri konusunda tek bir cevaba ulaşmak zordur. Pek çok okurumuzun doğru şekilde belirlediği gibi, "maksil dişler" (Maxillary Teeth) çene boyunca sıralanan, oldukça keskin ve tırtıklı olan diş yapısına verilen isimdir. "Vomer dişler" (Vomerine Teeth) ise çenenin ortasında, ikili halde bulunan sert, kaygan ve güçlü dişlere denmektedir. 

Bu dişlerin görevleri, çoğu zaman birbirlerinin yerine geçerek kullanılmaktadır; ancak kurbağalar hakkında kesin olarak bildiğimiz bir bilgi, avlarını "çiğnemek" amacıyla dişlerini asla kullanmadıklarıdır. "Çiğnemek", bilimsel terminolojide mekanik sindirimi başlatmak adına bilinçli olarak çene kasları ile besini ağız boşluğunda küçük parçalara ayırmak demektir. Kurbağalar, tıpkı yılanlar gibi bunu asla yapmazlar ve avlarını bütün olarak yutarlar. Avlarını yakalamak için, diğer pek çok hayvan gibi keskin dişlerini değil, yapışkan dillerini kullanırlar. Avlarını yakaladıktan sonra, genellikle maksil dişler avın ağızdan çıkmasını önleyen parmaklık görevini görürler. Vomer dişler de benzer bir görevle, avın sabit tutulması için kullanılır. Ancak kaygan yapısından dolayı genellikle vomer dişler, avın kaçmasını önlemek yerine, sert yapılarından ötürü avın ezilmesine yararlar. Bu, bir "çiğneme" işlemi değil, bir "ezme" işlemidir. Ki bu da çoğunlukla bilinçli ve amaçlı olarak değil, avın kaçmak için debelenmesi sırasında, ağız kaslarını sıkıca kapatan kurbağanın dişlerinin ister istemez avı ezmesinden ötürü olmaktadır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Canlıların Evrimi Yazı Dizisi

Bu yazı, Canlıların Evrimi yazı dizisinin 40. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Oksijenli Solunum Nasıl Evrimleşti? İlkel Hücreler Nasıl Oldu da Oksijeni Kullanabilecek Biçimde Evrimleştiler?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
6
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 3
  • Tebrikler! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • N. Shubin. (2010). İçimizdeki Balık. ISBN: 6055813628. Yayınevi: Ntv Yayınları.
  • wikipedia. Dolaşım Sistemi. (21 Ağustos 2019). Alındığı Tarih: 21 Ağustos 2019. Alındığı Yer: wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 08:39:39 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/191

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Kurbağalarda Dişler ve Görevleri. (7 Ağustos 2011). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/191
Bakırcı, Ç. M. (2011, August 07). Kurbağalarda Dişler ve Görevleri. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/191
Ç. M. Bakırcı. “Kurbağalarda Dişler ve Görevleri.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 07 Aug. 2011, https://evrimagaci.org/s/191.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Kurbağalarda Dişler ve Görevleri.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 07, 2011. https://evrimagaci.org/s/191.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close