Apoptosis (veya apoptoz), "programlı" hücre ölümü demektir; yani hücrenin ölmesi beklenen bir zamanda, kontrollü olarak ölmesidir. Ancak her hücre ölümü kontrollü veya programlı değildir, dolayısıyla bu farklı ölüm türlerinin arasındaki farkı bilmek önemlidir.

Ölüm ile ilgili yazımızda detaylıca anlattığımız gibi, canlılığın temel niteliklerinden biri olarak organizmalar bir noktada ölürler. Yani hücre ölümü, çoğalma ve farklılaşma gibi, hücrenin temel yaşam süreçlerinden biridir. Hücre ölümü, hem embriyonik gelişimde hem de zararlı hücrelerden kurtulma konusunda büyük rol oynar ve vücut homeostazını korumamızı sağladığı için son derece önemlidir.

Bilim kurgunun dünyasında, zaman yolculuğu hala açık ara en havalı şey. Maalesef ki gerçek hayat, fizik kuralları ve onunla birlikte gelenler, bir solucan deliğinin açılması ve zaman yolculuğu yapmamızı temel olarak çürütüyor. Tabii eğer foton değilseniz...

Cambridge Üniversitesinden Luke Butcher’ın yazdığı makaleye göre, solucan deliğinin potansiyel formu, bir fotonun içinden geçebileceği bir süre kadar açık tutulabilir. Makale Physical Review D dergisine sunuldu ve arXiv.org’da açık erişimli olarak yayınlandı.

Charles Robert Darwin, 12 Şubat 1809 yılında Shrewsbery, İngiltere’de doğdu. Babası (Robert Darwin) bir doktordu. Anne tarafı da, baba tarafı da koyu Hristyanlıklarıyla bilinen Anglikan kilisesine bağlıydılar ve Darwin oldukça saygın bir aileye sahipti. Öyle ki, sosyetenin “içerisine” doğdu diyebiliriz. Ne yazık ki, Temmuz 1817′de, Darwin’in annesi Susannah Darwin (önceki soyadı: Wedgwood) hayata gözlerini yumdu.

Darwin, ilk olarak babası gibi tıp okumaya karar verdi (daha doğrusu babası tarafından zorlandı) ve bu sebeple Edinburgh Üniversitesi'ne kaydoldu. Üniversitedeki ilk dersini 26 Ekim 1825 tarihinde aldı ve üniversite civarında, 11 Lothian Sokağı'nda oturuyordu. Kişisel olarak doğa tarihine, biniciliğe, avcılığa ve kolleksiyonculuğa ilgi duyuyordu. Bu ilgisi, ona hayatı boyunca pek çok fayda sağladı. Haziran 1826'da Dr. Robert Grant ile tanıştı ve böylece Lamarck'ın değişim fikirlerini öğrenmeye başladı. Daha sonra, Grant'in yönlendirmesiyle 10 Kasım 1826'da saygın bilim topluluğu Plinean Cemiyeti'ne dahil edildi.

Canlı organizmalarda bazı hücreler, diğer hücreleri zalimce silip süpürür.^[1] Bu "hücresel yamyamlık" yaygın, doğal bir süreçtir: Vücudunuzdaki beyaz kan hücreleri tam şu anda milyonlarca yaşlı kırmızı kan hücresini tüketiyor. ABD Ulusal Bilimler Akademisi Bildiriler Kitabı'nda yayınlanan yeni araştırma, bu tür "yamyamlık" davranışlarını teşvik etmek için bir grup genin kullanılmasının yeni bir kanser immünoterapisi geliştirebileceğini öne sürüyor.^[2]

Bu fikir, yeni makalenin kıdemli yazarı biyolog Denise J. Montell ve meslektaşlarının, hücrelerin sindirmeye çalıştıkları şeyleri sarmasına yardımcı olan Rac ailesindeki hiperaktif gen formlarının meyve sineği embriyolarında doku ölümüne neden olduğunu fark etmesiyle doğdu. Montell değiştirilen genlerin, hücrelerin "komşularını" tüketmesine neden olduğunu söylüyor. Bu genlerin RAC adında insanlara özgü versiyonları mevcut; Montell ise bunların, Santa Barbara'daki Kaliforniya Üniversitesi'nde çalışan yeni meslektaşı Meghan Morrissey'e kanser CAR-M immünoterapisi konusundaki çalışmalarında yardımcı olup olamayacaklarını merak etti.

Hücreden hücreye iletişim sinaps adı verilen özelleşmiş bölgelerde gerçekleşir. Sinapslar iletim (transmisyon) için kullandıkları mekanizmaya göre iki ana sınıfa ayrılır: kimyasal ve elektriksel.

Kimyasal iletim genellikle nörotransmitter (sinir iletici) içeren keseciklerin kalsiyuma bağımlı bir süreç ile hücre membranı ile birleşmesini ve takiben presinaptik hücreden postsinaptik hücre üzerindeki belirli reseptörlere etki etmek üzere serbest bırakılan transmitter maddenin hücre dışına atılmasını (eksositozunu) içerir.

Darwin’den itibaren pek çok filozof ve bilim insanı genel olarak insana atfedilen bir özellik olan ahlak kavramının evrimsel bir kökene sahip olduğunu düşünmüş ve onun birtakım evrimsel süreçlerin birlikteliğinden doğan bir ürün olduğunu ortaya koymuşlardır. Bazı yönlerden ahlakın dolaysız bir şekilde biyolojik evrimsel süreçlerin etkisi altında şekillendiğini söyleyebilmemize rağmen bazı yönlerden de belli başlı bazı ahlak kurallarının tamamıyla dolaysız bir şekilde biyolojik evrimimizle açıklanamayacak kadar karmaşık oluşu ahlak kavramını açıklama çabasını oldukça zorlu ama bir o kadar da gizemli kılmaktadır.

Yazımız boyunca ahlak kavramını 3 bölüm halinde inceleyerek masaya yatıracağız.

4 Mart 2015'te hayata gelen Eli Thompson'ın sıradışı bir özelliği var: Burnu bulunmuyor! Onun haricindeyse tamamen sağlıklı... Tabii ki, kalıtsal burunsuzluk (konjenital arhini) denen böylesine nadir bir durumla karşılaşan doktorların ve annenin şaşkınlığını tahmin edebilirsiniz. Tamamen burunsuz doğumlara tıp tarihinde sadece 38 defa rastlandı. Dolayısıyla Eli, 39. kaydedilmiş vaka olarak tarihe geçti. Dr. Craig Brown, durumu şöyle izah ediyor:

Eli'nin sadece burnu değil, burun boşluğu veya koku sistemi de gelişmemiş vaziyetteydi. İşin ilginç tarafı, Eli'nin annesi Brandi McGlathery oldukça erken bir tarihte doktora başvurarak tüm testleri olması gerektiği gibi yaptırdı. Doktorları, doğum öncesi aylarda Eli'nin burun kemiklerinin bulunduğunu da tespit etmişlerdi. Hamilelik boyunca annede hiçbir risk faktörü bulunmuyordu veya tespit edilemedi.

John O'Keefe, May-Britt Moser ve Edvard Moser, "beyin içerisinde yer algılama görevi yapan hücrelerin keşfi" konulu çalışmalarından ötürü 2014 Nobel Fizyoloji/Tıp Ödülü'ne layık görüldü!

University College London'da bir bilişsel sinirbilimci olan O'Keefe ödülün yarısını alacak. Birbirleriyle evli olan May-Britt ve Edvard Moser çifti ise, Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nde (NTNU) görev yapan sinirbilimciler ve ödülün diğer yarısını paylaşacaklar. Ekip, bir bütün olarak beyinde bulunan içsel bir konumlandırma sisteminin keşfinden ötürü bu ödüle layık görüldü. O'Keefe "yer hücreleri" olarak bilinen hücrelerin keşfiyle, Moser çifti ise "ızgara hücreleri" olarak bilinen diğer bir grup hücrenin keşfi nedeniyle ödülü almaya hak kazandı. Nobel Vakfı, yaptığı bir basın açıklamasında şöyle söylüyor:

Futurama çizgi filminin “Benda Tutsağı” bölümünde bir profesörün anlattığı, zihin değiştiren bir hikaye anlatılıyor. Profesör Cavan bir vücut ister ve Amy güçlü, ince bir vücut ister, bu yüzden fikir alışverişinde bulunmaya karar verirler. Ancak daha sonra eski bedenlerine dönmek isterler ancak cihazdaki bir sorun onları engeller. Çünkü bu yapı aynı anda yalnızca iki kişinin fikrini değiştirmesine olanak tanıyacaktı. Böyle bir süreç bir robotun katılımıyla gerçekleşir. Artık psişik değişimler yaşayan 7 beden ve kendilerine ait zihinleri olmayan 9 beden vardı. Bu sorunu çözmek Ken Keeler’a kalmıştı. Keeler, bu yapıyı kullanan herhangi bir büyüklükteki grubun yalnızca 2 element ekleyerek orijinal durumuna dönebileceğini kanıtladı. Daha sonra bu kanıt Futurama teoremi veya Keeler teoremi olarak bilinmeye başlandı. Keeler kanıtlarını Futurama’nın bu bölümüyle ilişkilendirdi.